Zofia Posmysz (2012) | |
Imię i nazwisko |
Zofia Stefania Posmysz-Piasecka |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | |
Język | |
Alma Mater | |
Dziedzina sztuki |
powieść, opowiadanie, wspomnienia |
Ważne dzieła | |
| |
Odznaczenia | |
|
Zofia Stefania Posmysz-Piasecka (ur. 23 sierpnia 1923 w Krakowie, zm. 8 sierpnia 2022 w Oświęcimiu[1]) – polska pisarka i scenarzystka, Dama Orderu Orła Białego.
Urodziła się w Krakowie[2], wychowała w Prokocimiu, w rodzinie kolejarza[3]. W czasie II wojny światowej w 1942 została uwięziona w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz (gdzie padła ofiarą eksperymentów pseudomedycznych[3]). W styczniu 1945 była uczestniczą marszu śmierci z obozu Auschwitz do Wodzisławia Śląskiego[4]. Następnie przetransportowana została do Ravensbrück i Neustadt-Glewe. Po zakończeniu wojny przeniosła się do Warszawy. W 1945 zadebiutowała literacko wspomnieniami Znam katów z Belsen... W 1952 ukończyła polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Pracowała m.in. w gazecie „Głos Ludu” jako korektorka oraz w Polskim Radiu, współtworząc od 1960 powieść radiową W Jezioranach.
Rozgłos przyniosło jej słuchowisko radiowe Pasażerka z kabiny 45, na motywach którego powstał film Pasażerka w reżyserii Andrzeja Munka, a następnie książka pod tym samym tytułem wydana w 1962. Reżyser filmu zginął w trakcie jego kręcenia w 1961, obraz dokończyli jego współpracownicy (głównie Witold Lesiewicz), wszedł na ekrany w 1963[5]. W 2010 na deskach Teatru Wielkiego miała miejsce premiera opery Pasażerka skomponowanej przez Mieczysława Wajnberga, a której libretto zostało oparte na książce pisarki.
Jej powieści i opowiadania przetłumaczono na języki obce: angielski, bułgarski, czeski, japoński, kazachski, litewski, łotewski, niemiecki, rosyjski, rumuński, słowacki, ukraiński i węgierski.
Wyszła za mąż za Jana Piaseckiego (zm. 1985), który pracował z nią w Polskim Radiu. Nie mieli dzieci[3].
Zofia Stefania Posmysz-Piasecka[6] 24 stycznia 2020 otrzymała najwyższe odznaczenie państwowe – Order Orła Białego[6].
Zmarła w Oświęcimiu[7].
Osobie Zofii Posmysz został poświęcony film dokumentalny Grzegorza Gajewskiego pt. Szrajberka z Auschwitz (2016)[1][8].
Akcja jej najbardziej znanej powieści, jaką jest Pasażerka, została osadzona na luksusowym transatlantyku, którym z Hamburga do Rio de Janeiro płyną Liza i Walter Kretschmerowie w celu objęcia posady w ambasadzie zachodnioniemieckiej w Brazylii. Idyllę wyjazdu burzy rozpoznanie przez Lizę byłej więźniarki obozu Auschwitz – Marty[5].
Posmysz temat obozów podjęła również w Wakacjach nad Adriatykiem, historii o obozowej przyjaźni dwóch więźniarek, Ptaszki i Sekretarki. Każda z nich na inny sposób odbierała rzeczywistość obozowego życia i inaczej odnosiła się do kwestii przetrwania. Narracja tej książki prowadzona jest z punktu widzenia Sekretarki, natomiast akcja dzieje się kilkanaście lat po wojnie nad Morzem Adriatyckim, gdzie Sekretarka spędza wakacje, jednakże wciąż nie może zapomnieć o obozowych doświadczeniach.
W Chrystusie oświęcimskim autorka opisuje losy obozowego talizmanu – medalika wytworzonego w warsztatach obozu Auschwitz i ofiarowanego jej przez kpt. Tadeusza Paolone, ps. Lisowski, który zginął za udział w obozowej konspiracji.
Część jej powieści została zainspirowana reportażami radiowymi, nad którymi pracowała w Polskim Radiu. W Mikroklimacie przedstawiła historię doktorantki zderzonej z realiami pegeerowskiej wsi, natomiast w Cenie losy lekarki chcącej odciąć się od swoich wiejskich korzeni, co miało wpłynąć na jej życie rodzinne.
Królestwo za mgłą to wywiad rzeka, w którym Zofia Posmysz mówi o swoich obozowych doświadczeniach. „Pisarka detalicznie opisuje grozę Auschwitz, nie szczędzi opisów rozlatującej się fizjologii więźniów i sadyzmu obozowych kapo”[9].
Artykuł Zofia Posmysz w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:
Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2022-08-18 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=896732