Województwo warmińsko-mazurskie

województwo warmińsko-mazurskie
— województwo —
Herb Flaga
Państwo	Polska
Kod ISO 3166-2	PL-WN
TERYT	28
Siedziba wojewody i sejmiku	Olsztyn
Wojewoda	Artur Chojecki
Marszałek	Gustaw Marek Brzezin
Powierzchnia (31 grudnia 2017)	24 173,47 km²
Populacja (30 czerwca 2020) • liczba ludności	1 420 514[1]
• gęstość	59 os./km²
Urbanizacja	59,33
Tablice rejestracyjne	N
Adres Urzędu Wojewódzkiego: al. Marszałka J. Piłsudskiego 7/9 10-575 Olsztyn
Adres Urzędu Marszałkowskiego: ul. Emilii Plater 1 10-562 Olsztyn
Podział administracyjny
Liczba miast na prawach powiatu 2 Liczba powiatów 19 Liczba gmin miejskich 16 Liczba gmin miejsko-wiejskich 34 Liczba gmin wiejskich 66
Położenie na mapie Polski
Informacje w Wikipodróżach
Strona Urzędu Wojewódzkiego
Strona Urzędu Marszałkowskiego
Portal Polska

Województwo warmińsko-mazurskie – jednostka podziału administracyjnego Polski, jedno z 16 województw. Położone jest w północno-wschodniej części kraju. Siedzibą wojewody i władz samorządu województwa jest Olsztyn. Obejmuje obszar 24 173,47 km² (stan na 31 grudnia 2017)^[2] i liczy około 1,42 mln mieszkańców (30 czerwca 2020)^[1].

Historia

Zobacz hasło województwo warmińsko-mazurskie w Wikisłowniku

Województwo warmińsko-mazurskie powstało w 1999 r. w wyniku reformy podziału administracyjnego kraju i objęło tereny dawnego województwa: olsztyńskiego, większe części województw elbląskiego i suwalskiego oraz fragmenty toruńskiego, ciechanowskiego i ostrołęckiego.

Geografia

Według danych z 1 stycznia 2014 r. powierzchnia województwa wynosiła 24 173,47 km², co stanowi 7,7% powierzchni Polski^[3]. Jest czwarte pod względem powierzchni spośród województw.

Położenie administracyjne

Województwo jest położone w północno-wschodniej Polsce i graniczy z^[4]:

• Rosją (z obwodem kaliningradzkim) na długości 208,3 km na północy

oraz z województwami:

• kujawsko-pomorskim na długości 125,8 km na południowym zachodzie
• mazowieckim na długości 210,9 km na południu
• podlaskim na długości 220,4 km na wschodzie
• pomorskim na długości 191,4 km na zachodzie

Natomiast od północnego zachodu styka się z Zalewem Wiślanym. Województwo graniczy w jednym punkcie z Litwą; jest to trójstyk Polski, Rosji i Litwy, a jednocześnie czwórstyk granic województwa warmińsko-mazurskiego i podlaskiego z Rosją i Litwą.

Położenie historyczne

Województwo obejmuje należącą do Polski południową część krainy historycznej Prusy, więc wchodzące w jej skład krainy: Warmia, Mazury, Prusy Górne, ziemia lubawska, Prusy Dolne (południowe części Natangii i Barcji), części Powiśla i Żuław Wiślanych.

Południowa i wschodnia granica województwa warmińsko-mazurskiego pokrywa się, w niemal większości miejsc, z dawnymi granicami Prus, a zatem Prus Książęcych i Prus Wschodnich.

Topografia

W wymiarze północ-południe województwo rozciąga się na długości 146 km, to jest 1°18′44″. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość województwa wynosi 240 km, co w mierze kątowej daje 3°39′28″.

Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:

• północny: 54°27′11″ szer. geogr. N – przecięcie granicy państwowej z pn. brzegiem Zalewu Wiślanego na Mierzei Wiślanej na wsch. od słupka granicznego nr 2436 (powiat braniewski),
• południowy: 53°08′27″ szer. geogr. N – pd.-wsch. narożnik działki ewidencyjnej nr 3197 (powiat działdowski),
• zachodni: 19°07′39″ dług. geogr. E – zach. narożnik działki ewidencyjnej nr 81 (powiat iławski),
• wschodni: 22°47′07″ dług. geogr. E – wsch. narożnik działki ewidencyjnej nr 44 (powiat ełcki).

Ukształtowanie powierzchni ma charakter wybitnie nizinny. Najwyższym punktem jest wierzchołek Dylewskiej Góry – 312 m n.p.m. Najniższym punktem jest depresja w Raczkach Elbląskich – 1,8 m p.p.m.

Stosunki wodne

Znaczna część województwa znajduje się na Pojezierzu Mazurskim. W jego skład wchodzą pojezierza: Olsztyńskie, Mrągowskie, Ełckie, Kraina Wielkich Jezior Mazurskich i Równina Mazurska. Województwo warmińsko-mazurskie nazywane jest „Krainą Tysiąca Jezior”. W rzeczywistości znajduje się w nim ponad 3000 jezior, w tym 2000 o powierzchni przekraczającej 1 ha. Największe z nich to: Śniardwy (109,7 km²) i Mamry (102,3 km²). Najdłuższe jezioro to Jeziorak (27 km długości, 32 km²) na Pojezierzu Iławskim. Najgłębsze jeziora to Wuksniki (67–68 m), Babięty Wielkie (65 m) i Piłakno (57 m). Większość zbiorników wodnych w regionie połączona jest systemem kanałów zbudowanych głównie w XIX w. Przykład stanowi Kanał Elbląski łączący jezioro Druzno z jeziorem Szeląg. Jego długość wynosi 83,3 km. Województwo leży w dorzeczu Wisły i rzek pobrzeża Bałtyku. Główne rzeki to Pasłęka, Łyna i Drwęca. Województwo leży nad Zalewem Wiślanym (na północnym zachodzie).

Lasy

Według danych z 31 grudnia 2012 w woj. warmińsko-mazurskim lasy obejmowały powierzchnię 745,9 tys. ha, co stanowiło 30,9% jego powierzchni^[5]. Największym kompleksem leśnym jest Puszcza Piska zajmująca prawie 1000 km². Inne duże zespoły leśne to: Puszcza Borecka, Puszcza Nidzicka i część Rominckiej oraz lasy: Łańskie i Taborskie. Dominuje drzewostan iglasty, przeważnie sosna.

Podział administracyjny

 Osobny artykuł: Podział administracyjny województwa warmińsko-mazurskiego.

Województwa warmińsko-mazurskie podzielone jest na 19 powiatów i 2 miasta na prawach powiatu. W skład powiatów wchodzi 116 gmin: 16 miejskich, 34 miejsko-wiejskie i 66 wiejskich. Powierzchnia stan na 31 grudnia 2017,^[2] liczba ludności stan na 30 czerwca 2020^[1]. NUTS 2 PL62.

Miasta na prawach powiatu

Herb	Miasto na prawach powiatu	Populacja	Powierzchnia [km²]
	Olsztyn	171.853	88,33
	Elbląg	119.097	79,82

Powiaty

Herb	Powiat	Populacja	Powierzchnia (km²)
	Powiat bartoszycki	56.891	1307,49
	Powiat braniewski	40.927	1201,65
	Powiat działdowski	64.966	953,93
	Powiat elbląski	57.056	1415,58
	Powiat ełcki	91.613	1112,79
	Powiat giżycki	56.465	1119,51
	Powiat gołdapski	26.625	772,29
	Powiat iławski	92.826	1385,22
	Powiat kętrzyński	62.054	1212,99
	Powiat lidzbarski	41.039	925,00
	Powiat mrągowski	49.660	1065,38
	Powiat nidzicki	32.753	960,64
	Powiat nowomiejski	43.769	693,93
	Powiat olecki	34.050	873,60
	Powiat olsztyński	127.205	2838,02
	Powiat ostródzki	103.895	1766,29
	Powiat piski	55.952	1774,58
	Powiat szczycieński	69.263	1933,21
	Powiat węgorzewski	22.555	693,22

Nazewnictwo miejscowości i regionów

W latach 1945–1950 Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych ponownie nazwała niektóre miejscowości i obiekty fizjograficzne (rzeki, jeziora) na terenie przyznanej Polsce południowej części byłych Prus Wschodnich. Istniejące wcześniej w polskim piśmiennictwie lub lokalnej mowie nazwy przemianowano na nowe, wcześniej nieistniejące, związane m.in. z zasłużonymi dla regionu postaciami^[6][7]:

• Ządzbork – Mrągowo
• Lec lub Łuczany – Giżycko
• Rastembork – Kętrzyn
• Węgobork – Węgorzewo
• Dryfort – Srokowo
• Nibork – Nidzica
• Rudczane – Ruciane
• Jańsbork – Pisz
• Wartembork – Barczewo
• Zybork – Jeziorany
• Melzak – Pieniężno
• Braunsberga – Braniewo
• Pruski Holąd – Pasłęk
• Zełwałd – Zalewo
• Margrabowa – Olecko
• Barsztyn – Bartoszyce
• Barty – Barciany
• Lecbark – Lidzbark Warmiński
• Ostród – Ostróda

Potocznie (lecz niewłaściwie ze względów etnograficznych, kulturowych, historycznych i geograficznych) wyróżnia się „Mazury właściwe” i „Mazury Zachodnie” (właściwa nazwa: Prusy Górne; czasami stosowana jest nazwa niemiecka: Oberland), które rozdziela Warmia. „Mazury właściwe” (dawna Galindia i Ziemia Sasinów) utożsamiane są z Krainą Wielkich Jezior Mazurskich, a „Mazury Zachodnie” (Prusy Górne) z Pojezierzem Iławskim^[8]. Jest to jednak podział błędny, gdyż Mazury obejmują teren, który przed 1945 rokiem zamieszkiwała ludność polska wyznania ewangelickiego. Do Mazur zaliczamy więc: Giżycko, Mrągowo, Olecko, Ełk, Pisz, Ryn, Szczytno, Białą Piską, Ruciane, Nidzica, Mikołajki, Wielbark, Działdowo, Pasym, Morąg, Orzysz i Olsztynek. Do Mazur nie zalicza się: Iławy, Susza, Pasłęka, Bartoszyc (część Barcji) oraz Górowa Iławeckiego (część Natangii), a sporna pozostaje przynależność Ostródy, Kętrzyna (Barcja), Węgorzewa i Gołdapi (część Litwy Mniejszej) ^{[potrzebny przypis]}.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2020 r.^[1]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	1 420 514	100	725 699	51	694 815	49
powierzchnia	24 173,17 km²
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	59		30		29

Według danych z 30 czerwca 2020 r. województwo miało 1 420 514 mieszkańców, co stanowiło 3,76% ludności Polski^[1]. Średnia gęstość zaludnienia jest jedną z najniższych w kraju i wynosi 59 osób na km² (śr. gęstość zaludnienia w Polsce – 123 os./km²), a na obszarach wiejskich wynosi około 25 osób na km².

Województwo jest jednym z bardziej zróżnicowanych etnicznie regionem współczesnej Polski. Wśród mniejszości narodowych i etnicznych wyróżnić można: Ukraińców (11 881 osób, według spisu z 2002 r.), Niemców (4 311 osób, według spisu z 2002 r.), Mazurów (ok. 15 000), Warmiaków (ok. 4 000), Białorusinów (5 000 – 3 000), Romów (1 000), Litwinów (300 – 400), Tatarów, Rosjan i in.^{[potrzebny przypis]}

• Piramida wieku mieszkańców woj. warmińsko-mazurskiego w 2014 roku.

Miasta

Największymi miastami województwa są Olsztyn, Elbląg i Ełk. Olsztyn jest głównym ośrodkiem przemysłu spożywczego, oponiarskiego i drzewnego oraz turystyki. Podkreślone zostały siedziby powiatów a wytłuszczone miasta na prawach powiatu. Liczba ludności według danych z dnia 30 czerwca 2020^[1], powierzchnia z 31 grudnia 2017^[2]. Wszystkie miasta województwa przynależą do krainy historycznej Prusy, lecz w ich obrębie wyodrębnia się kilka mniejszych krain. Przy niektórych miastach podano więcej niż jedną taką krainę historyczną, gdyż w niektórych przypadkach nie ma ściśle określonych granic lub (ze względu na rozbieżne kryteria) różne krainy obejmują te same tereny.

Lp.	Miasto	Ludność	Powierzchnia (km²)	Kraina historyczna
1.	Olsztyn	171 853	88,33	Warmia
2.	Elbląg	119 097	79,82	Pogezania/Powiśle
3.	Ełk	62 125	21,05	Mazury
4.	Iława	33 315	21,88	Powiśle/Prusy Górne
5.	Ostróda	32 816	14,15	Mazury/Prusy Górne
6.	Giżycko	29 236	13,72	Mazury
7.	Kętrzyn	26 988	10,35	Mazury/Barcja
8.	Bartoszyce	23 156	11,79	Barcja
9.	Szczytno	23 026	10,62	Mazury
10.	Mrągowo	21 448	14,81	Mazury
11.	Działdowo	21 216	11,47	Mazury
12.	Pisz	19 162	10,08	Mazury
13.	Braniewo	16 964	12,41	Warmia
14.	Olecko	16 384	11,54	Mazury
15.	Lidzbark Warmiński	15 628	14,35	Warmia
16.	Gołdap	13 688	17,20	Mazury/Mała Litwa
17.	Nidzica	13 655	6,86	Mazury
18.	Morąg	13 634	6,11	Prusy Górne/Powiśle
19.	Pasłęk	12 141	10,63	Prusy Górne/Powiśle
20.	Węgorzewo	11 233	10,88	Mazury
21.	Nowe Miasto Lubawskie	10 832	11,37	Ziemia chełmińska/ziemia lubawska
22.	Biskupiec	10 630	5,00	Warmia
23.	Lubawa	10 390	16,84	Ziemia lubawska
24.	Dobre Miasto	10 123	4,86	Warmia
25.	Orneta	8682	9,63	Warmia
26.	Lidzbark	7714	5,68	Ziemia lubawska
27.	Olsztynek	7515	7,69	Mazury
28.	Barczewo	7499	4,58	Warmia
29.	Susz	5548	6,67	Pomezania/Powiśle
30.	Orzysz	5530	8,17	Mazury
31.	Reszel	4550	3,82	Warmia
32.	Ruciane-Nida	4420	17,07	Mazury
33.	Korsze	4180	4,03	Prusy Dolne/Barcja/Mazury
34.	Biała Piska	4036	3,24	Mazury
35.	Górowo Iławeckie	3921	3,32	Prusy Dolne/Natangia
36.	Mikołajki	3772	9,32	Mazury
37.	Jeziorany	3142	3,41	Warmia
38.	Wielbark	2990	1,84	Mazury
39.	Ryn	2833	4,14	Mazury
40.	Pieniężno	2698	3,81	Warmia
41.	Tolkmicko	2649	2,29	Powiśle/Pogezania
42.	Miłakowo	2542	8,76	Powiśle/Prusy Górne
43.	Pasym	2503	15,18	Mazury
44.	Miłomłyn	2412	12,38	Powiśle/Prusy Górne
45.	Bisztynek	2339	2,16	Warmia
46.	Frombork	2316	7,59	Warmia
47.	Zalewo	2137	8,22	Powiśle/Prusy Górne
48.	Kisielice	2096	3,37	Powiśle/Pomezania
49.	Sępopol	1933	4,63	Prusy Dolne/Barcja
50.	Młynary	1767	2,76	Powiśle/Prusy Górne

 Zobacz też: Miasta w Polsce (statystyki).

Religia

 Osobny artykuł: Religia w województwie warmińsko-mazurskim.

Administracja i polityka

Samorząd wojewódzki

Organem stanowiącym i kontrolnym jest Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego, składający się z 30 radnych. Siedzibą sejmiku województwa jest Olsztyn.

Sejmik wybiera organ wykonawczy województwa, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem. Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego tworzą następujące osoby: Gustaw Marek Brzezin (marszałek), Miron Sycz (wicemarszałek), Marcin Kuchciński (wicemarszałek), Sylwia Jaskulska oraz Jolanta Piotrowska.

Marszałkowie województwa warmińsko-mazurskiego

Lp.	Imię nazwisko	Okres urzędowania
1	Jerzy Szmit	1999
2	Andrzej Ryński	od 1999 do 2006
3	Jacek Protas	od 2006 do 2014
4	Gustaw Marek Brzezin	od grudnia 2014 (pełni urząd)

Administracja rządowa

Organem administracji rządowej jest Wojewoda Warmińsko-Mazurski, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Olsztyn^[9] przy alei Marszałka J. Piłsudskiego 7/9, gdzie znajduje się Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie. W ramach urzędu działają także 2 delegatury: w Elblągu i Ełku^[10]. Obecnie wojewodą jest Artur Chojecki, a wicewojewodami są Sławomir Sadowski i Aleksander Socha.

Wojewodowie Warmińsko-Mazurscy

Lp.	Imię nazwisko	Okres urzędowania
1	Zbigniew Babalski	od 1999 do 2001
2	Stanisław Lech Szatkowski	od 2001 do 2005
3	Adam Supeł	od 17 stycznia 2005 do 17 stycznia 2007
–	Anna Szyszka (p.o.)	od 18 stycznia do 1 kwietnia 2007
4	Anna Szyszka	od 2 kwietnia do 29 listopada 2007
5	Marian Podziewski	od 29 listopada 2007 do 8 grudnia 2015
6	Artur Chojecki	od 8 grudnia 2015

Ochrona przyrody

 Zobacz więcej w artykule Rezerwaty przyrody w Polsce, w sekcji województwo warmińsko-mazurskie.

 Zobacz więcej w artykule Obszary chronionego krajobrazu w Polsce, w sekcji województwo warmiński-mazurskie.

Łącznie obszary chronione zajmują obszar 1126155,3 ha co stanowi 46,6% województwa^[11].

W regionie znajduje się 8 parków krajobrazowych^[12]:

Park Krajobrazowy	Rok powstania	Powierzchnia na terenie województwa
Brodnicki Park Krajobrazowy (częściowo)	1985	4 336 ha
Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy (częściowo)	1990	8 588 ha
Mazurski Park Krajobrazowy	1977	53 655 ha
Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego (częściowo)	1993	22 405 ha
Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej	1998	14 620 ha
Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich	1994	7 151 ha
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej	1985	13 732 ha
Welski Park Krajobrazowy	1995	20 444 ha

Według stanu na 2012 r. w województwie było 110 rezerwatów przyrody^[13].

W granicach województwa wyznaczonych jest 71 obszarów chronionego krajobrazu, gdzie ochroną objęto 956 286 ha^[14].

W 2010 r. na obszarze województwa znajdowało się 2576 pomników przyrody. Wśród nich najliczniejszą grupę stanowiły pojedyncze drzewa (2155), grupy drzew (210), głazy narzutowe (108), aleje przydrożne (66) i 37 innych obiektów^[15].

W 2010 r. na obszarze województwa wyznaczono 14^[a] obszarów specjalnej ochrony ptaków oraz 41^[b] obszary mające znaczenie dla Wspólnoty. Większość obszarów Natura 2000 znajduje się na terenach już chronionych jako parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu.

W 2010 r. na terenie regionu znajdowało się 297 użytków ekologicznych, zajmujących powierzchnię 4855 ha, 18 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych o powierzchni 21388 ha oraz jedno stanowisko dokumentacyjne Losy chroniące wyrobisko kredy jeziornej o pow. 2 ha^[15].

Główne obszary leśne w województwie:

• Puszcza Borecka
• Puszcza Napiwodzko-Ramucka
• Puszcza Nidzicka
• Puszcza Piska
• Lasy Iławskie
• Puszcza Romincka

Kultura

Instytucje kultury samorządu województwa

• Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie
• Centrum Spotkań Europejskich Światowid w Elblągu
• Centrum Polsko-Francuskie Côtes d’Armor Warmia i Mazury w Olsztynie
• Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku
• Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie
• Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku
• Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
• Muzeum Bitwy pod Grunwaldem w Stębarku
• Teatr im. Aleksandra Sewruka w Elblągu
• Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie
• Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie
• Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Emilii Sukertowej-Biedrawiny w Olsztynie

Media

• Gazeta Olsztyńska
• Kurier Olsztyński
• Telewizja Polska Olsztyn
• Polskie Radio Olsztyn
• Radio Zet Gold Olsztyn (byłe Radio WaMa i Planeta Olsztyn)
• Radio 5
• Radio UWM FM

Nauka i oświata

Uczelnie publiczne

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu
• Uniwersytet Gdański, zamiejscowy ośrodek dydaktyczny w Elblągu (Wydział Nauk Społecznych)
• Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie – szkoła podlega MSWiA

Uczelnie niepubliczne

• Elbląska Uczelnia Humanistyczno-Ekonomiczna
• Mazurska Szkoła Wyższa w Ełku
• Olsztyńska Szkoła Wyższa im. Józefa Rusieckiego
• Olsztyńska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania im. Tadeusza Kotarbińskiego
• Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych „Regent College” w Elblągu
• Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego w Warszawie – Ośrodek zamiejscowy w Elblągu
• Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica w Płocku, filia w Iławie
• Wyższa Szkoła Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie
• Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w Warszawie – Wydział Nauk Humanistyczno-Społecznych w Olsztynie.
• Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku filia w Ełku
• Wszechnica Mazurska w Olecku
• Prywatna Wyższa Szkoła Zawodowa w Giżycku

Seminaria duchowne

• Wyższe Seminarium Duchowne Metropolii Warmińskiej „Hosianum” w Olsztynie
• Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
• Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Ełckiej w Ełku^[16]

Placówki naukowe

Instytuty naukowe:

• Instytut Mazurski w Olsztynie
• Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie i Giżycku
• Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie

Stacje badawcze:

• Obserwatorium astronomiczne w Olsztynie
• Stacja Badawcza Instytutu Biologii Doświadczalnej PAN w Mikołajkach
• Stacja Badawcza Rolnictwa Ekologicznego i Hodowli Zachowawczej Zwierząt PAN w Popielnie
• Stacji Obserwacji Sztucznych Satelitów – Obserwatorium satelitarne w Lamkówku
• Stacja Limnologiczna UMK w Iławie
• Stacja Terenowa Uniwersytetu Warszawskiego w Sajzach (1978–2016)^[17]
• Stacja Terenowa Wydziału Biologii UW w Urwitałcie^[17]
• Stacja Hydrobiologiczna Wydziału Biologii UW w Pilchach^[17]

Bezpieczeństwo publiczne

W województwie warmińsko-mazurskim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się w Olsztynie i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999^[18].

Gospodarka

W 2012 r. produkt krajowy brutto woj. warmińsko-mazurskiego wynosił 43,7 mld zł, co stanowiło 2,7% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 30,1 tys. zł (71,7% średniej krajowej), co plasowało warmińsko-mazurskie na 13. miejscu względem innych województw^[19].

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. warmińsko-mazurskiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3052,28 zł, co lokowało je na ostatnim miejscu względem wszystkich województw^[20].

W końcu marca 2012 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 114,5 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 21,1% do aktywnych zawodowo^[21].

Według danych z 2011 r. 11,2% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. warmińsko-mazurskiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji)^[22].

W 2010 r. produkcja sprzedana przemysłu w woj. warmińsko-mazurskim wynosiła 22,2 mld zł, co stanowiło 2,3% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w warmińsko-mazurskim wynosiła 4,5 mld zł, co stanowiło 2,8% tej sprzedaży Polski^[23].

Transport

Transport drogowy

Drogi międzynarodowe

• trasa europejska E77 – w województwie na odcinku drogi krajowej nr 7
• trasa europejska E28 – w województwie na odcinku dróg krajowych nr 7 22 54

Drogi ekspresowe

• S5 – Ostróda – Grudziądz – ... – Wrocław
• S7 – Gdynia – Elbląg- Olsztynek – Warszawa – ... – Rabka (Zabornia)
• S16 – Olsztyn – Mrągowo – Ełk - Knyszyn
• S22 – Elbląg – przejście granicz. Grzechotki
• S51 – Olsztyn – Olsztynek
• S61 – Ostrów Mazowiecka – Łomża – Ełk – przejście granicz. Budzisko

Drogi krajowe

• nr 7 – (Żukowo – Gdańsk) – Elbląg – Pasłęk – Miłomłyn – Ostróda – Olsztynek Nidzica – Warszawa – ... – Rabka-Zdrój – przejście granicz. Chyżne
• nr 15 – (Trzebnica – Gniezno – Inowrocław – Toruń - Brodnica) – Nowe Miasto Lubawskie – Lubawa – Ostróda
• nr 16 – (Dolna Grupa – Grudziądz – Łasin) – Kisielice – Iława – Ostróda – Olsztyn – Barczewo – Biskupiec – Mrągowo – Nikutowo – Mikołajki Orzysz – Ełk – (Augustów – przejście granicz. Ogrodniki )
• nr 22 – przejście granicz. Grzechotki – Braniewo – Chruściel – Elbląg – (Malbork – ... – Gorzów Wielkopolski – Tudnica – przejście granicz. Kostrzyn nad Odrą )
• nr 51 – Olsztynek – Gryźliny – Stawiguda – Olsztyn – Dywity – Dobre Miasto – Lidzbark Warmiński – Plęsy – Bartoszyce – przejście granicz. Bezledy
• nr 53 – Olsztyn – Klewki – Pasym – Szczytno – Rozogi – Dąbrowy – (Myszyniec – Wydmusy – Kadzidło – Dylewo – Ostrołęka)
• nr 54 – Chruściel- Braniewo – przejście granicz. Gronowo
• nr 57 – Bartoszyce – Bisztynek – Biskupiec – Dźwierzuty – Szczytno – Wielbark – (Chorzele – Przasnysz – Maków Mazowiecki)
• nr 58 – Olsztynek – Zgniłocha – Jedwabno – Szczytno – Babięta – Stare Kiełbonki – Zgon – Ruciane-Nida – Pisz – Biała Piska – (Szczuczyn)
• nr 59 – Giżycko – Ryn – Mrągowo – Nikutowo – Piecki – Nawiady – Stare Kiełbonki – Spychowo – Rozogi
• nr 63 – Granica państwa – Rudziszki – Węgorzewo – Giżycko – Orzysz – Pisz – (Kolno – Łomża – ... – przejście granicz. Sławatycze )
• nr 65 – przejście granicz. Gołdap – Olecko – Ełk – Grajewo – Mońki – Białystok – przejście granicz. Bobrowniki

Drogi wojewódzkie

Łączna długość dróg wojewódzkich w województwie warmińsko-mazurskim wynosi 1870,250 km.^{[potrzebny przypis]}

• nr 503 – Elbląg – Tolkmicko – Pogrodzie
• nr 504 – Elbląg – Pogrodzie – Braniewo
• nr 505 – Frombork – Młynary – Pasłęk
• nr 506 – Chruściel – Stare Siedlisko – Nowica
• nr 507 – Braniewo – Pieniężno – Orneta – Dobre Miasto
• nr 508 – Jedwabno – Wielbark
• nr 509 – Elbląg – Młynary – Drwęczno
• nr 510 – Pieniężno – Lelkowo – Granica państwa
• nr 511 – Olsztyn – Lidzbark Warmiński – Górowo Iławeckie – przejście granicz. Bezledy
• nr 512 – Szczurkowo – Bartoszyce – Górowo Iławeckie – Pieniężno
• nr 513 – Pasłęk – Orneta – Lidzbark Warmiński – Kiwity – Wozławki
• nr 515 – (Malbork – Dzierzgoń) – Susz
• nr 519 – (Stary Dzierzgoń) – Zalewo – Małdyty – Morąg
• nr 520 – (Prabuty) – Kamieniec
• nr 521 – (Kwidzyn – Prabuty) – Susz – Iława
• nr 522 – (Górki – Prabuty – Trumieje) – Sobiewola
• nr 526 – Pasłęk – Śliwica – (Lepno – Myślice – Przezmark)
• nr 527 – (Dzierzgoń) – Rychliki – Pasłęk – Morąg – Łukta – Olsztyn
• nr 528 – Orneta – Miłakowo – Morąg
• nr 530 – Ostróda – Łukta – Dobre Miasto
• nr 531 – Łukta – Podlejki
• nr 536 – Iława – Sampława
• nr 537 – Lubawa – Frygnowo – Pawłowo
• nr 538 – (Radzyń Chełmiński – Łasin) – Nowe Miasto Lubawskie – Uzdowo – Rozdroże
• nr 541 – Lubawa – Lidzbark – (Żuromin – Dobrzyń)
• nr 542 – Rychnowo – Działdowo
• nr 544 – (Brodnica) – Lidzbark – Działdowo – (Mława – Przasnysz – Ostrołęka)
• nr 545 – Działdowo – Nidzica – Jedwabno
• nr 590 – Barciany – Korsze – Reszel – Biskupiec
• nr 591 – Mrągowo – Kętrzyn – Barciany – Michałkowo – przejście granicz.
• nr 592 – Bartoszyce – Kraskowo – Kętrzyn – Giżycko
• nr 593 – Miłakowo – Dobre Miasto – Jeziorany – Lutry – Reszel
• nr 594 – Bisztynek – Robawy – Kętrzyn
• nr 595 – Jeziorany – Barczewo
• nr 596 – Mnichowo – Bęsia – Biskupiec
• nr 598 – Olsztyn – Butryny – Zgniłocha
• nr 600 – Mrągowo – Kałęczyn - Szczytno
• nr 601 – Babięta – Nawiady
• nr 604 – Nidzica – Wielbark
• nr 609 – Mikołajki – Ukta
• nr 610 – Piecki – Ruciane-Nida
• nr 642 – Sterławki Wielkie – Ryn – Woźnice
• nr 643 – Wilkasy – Olszewo
• nr 650 – Barciany – Węgorzewo – Banie Mazurskie – Gołdap
• nr 651 – Gołdap – Żytkiejmy – (Szypliszki – Sejny)
• nr 652 – Kowale Oleckie – (Suwałki)
• nr 653 – Sedranki – (Bakałarzewo – Suwałki – Poćkuny)
• nr 655 – Kąp – Wydminy – Olecko – (Raczki – Suwałki -Tartak)
• nr 656 – Staświny – Zelki – Ełk
• nr 661 – Cimochy – Kalinowo
• nr 667 – Nowa Wieś Ełcka – Drygały – Biała Piska

Drogowe przejścia graniczne

• Rosja: Gronowo-Mamonowo
• Rosja: Grzechotki-Mamonowo
• Rosja: Bezledy-Bagrationowsk
• Rosja: Gołdap-Gusiew

Transport kolejowy

Tabor kolejowy

Województwo warmińsko-mazurskie jest właścicielem 14 pojazdów zakupionych przez Urząd Marszałkowski.

Seria	Typ	Numery	Liczba	Producent	Źródło
EN57ALc	5B/6B	1785	1	Pafawag[c]	[24]
EN62 Elf	21WE	001	1	Pesa	[25]
EN98 Impuls	37WE	003	1	Newag	[25]
SA106	214M	003, 007 ÷ 009, 015	5	Pesa	[25]
SA133	218Mc	013 ÷ 018	6	Pesa	[25]

Kolejowe przejścia graniczne

• Braniewo-Mamonowo
• Głomno-Bagrationowsk
• Skandawa

Transport wodny

Na obszarze województwa warmińsko-mazurskiego znajdują się 4 porty morskie: port Elbląg, port Frombork, port Nowa Pasłęka, port Tolkmicko oraz 1 przystań morska w Suchaczu.

W województwie utworzono 2 morskie przejścia graniczne: Elbląg i Frombork.

Transport lotniczy

• port lotniczy Olsztyn-Mazury (EPSY/SZY) – międzynarodowy port lotniczy koło Szczytna
• lotnisko Elbląg (EPEL/ZBG) – sportowe lotnisko w Elblągu
• lotnisko Olsztyn-Dajtki (EPOD/QYO) – sportowe lotnisko z nowo wybudowanym, oświetlonym asfaltobetonowym 800 m pasem w Olsztynie
• lotnisko Gryźliny (lotnisko Łańsk) – wielofunkcyjne lotnisko powojskowe/rządowe z trawiastym pasem 860 × 60 m koło Olsztynka
• lotnisko Olecko – lotnisko rekreacyjne
• lotnisko Kętrzyn-Wilamowo – sportowe lotnisko (poniemieckie wojskowe) koło Kętrzyna
• lotnisko Lidzbark – lotnisko powojskowe miało 46 ha, okolice Lidzbarka
• lotnisko Muszaki – nieczynne wojskowe lotnisko z 500 m asfaltowym pasem koło Nidzicy
• lotnisko Orneta – lotnisko powojskowe z 2000 m betonowym pasem koło Ornety
• lotnisko Rostki – dawna wojskowa baza lotnicza z zarośniętym trawą 2000 m pasem koło Orzysza
• lotnisko Wielbark – nieczynny drogowy, wojskowy odcinek lotniskowy koło Nidzicy
• lotnisko Grajwo – lotnisko rekreacyjne koło Giżycka

Zobacz też

Portal: Województwo warmińsko-mazurskie

Zobacz portal z wiadomościami w serwisie Wikinews na temat Warmińsko-mazurskie

• Warmia, Mazury, Prusy Górne, Barcja, Natangia, Powiśle, Żuławy Wiślane, Suwalszczyzna, Galindia, Ziemia Sasinów
• Pojezierze Mazurskie
• Pojezierze Iławskie
• Garb Lubawski

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Wiadomości w Wikinews

Informacje w Wikipodróżach

• Serwis informacyjny Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie
  • Biuletyn Informacji Publicznej Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie
• Serwis informacyjny Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie
  • Biuletyn Informacji Publicznej Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie
• Województwo warmińsko-mazurskie w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2015-05-20]  (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.