|
|
Data i miejsce urodzenia
|
7 stycznia 1920 Warszawa
|
Data i miejsce śmierci
|
15 listopada 2020 Konstancin-Jeziorna[1]
|
Zawód
|
aktor, publicysta teatralny
|
Lata aktywności
|
1945–1989 (aktor), 1985–2020 (publicysta)
|
Odznaczenia
|
|
|
Witold Sadowy (ur. 7 stycznia 1920 w Warszawie, zm. 15 listopada 2020 w Konstancinie-Jeziornie) – polski aktor teatralny i filmowy, publicysta teatralny, stulatek, stały felietonista „Gazety Wyborczej” i „Życia na gorąco”.
Życiorys
Był synem Józefy z Wierzchowskich (1891–1960) i Stanisława (1888–1944) Sadowych. W powstaniu warszawskim stracił ojca i brata. Dwa dni po zdobyciu Warszawy przez Sowietów wrócił do miasta i wraz z matką zajął się produkcją i sprzedażą papierosów[2].
Debiutował 8 maja 1945 jako aktor rolą Floriana w sztuce Maurice Maeterlincka Burmistrz Stylmondu[2][3] (reż. Ryszard Wasilewski) w Teatrze Miasta Stołecznego Warszawy. W następnych latach grał w teatrach warszawskich: Miejskich Teatrach Dramatycznych (1945, 1946–49), w Teatrze Polskim (1945–1946; 1949–1951), Teatrze Nowym (1951–1953), Teatrze Młodej Warszawy (1953–1957), Teatrze Klasycznym (późniejszym Teatrze Studio, 1957–1972), Teatrze Rozmaitości (1972–1988)[2][4]. Gościnnie występował także w Teatrze Ateneum[5]. Po raz ostatni wystąpił na scenie 26 grudnia 1989 w roli Feldmarszałka w Gałązce rozmarynu[2] Zygmunta Nowakowskiego[6].
W latach 80. rozpoczął działalność jako felietonista teatralny[2] w warszawskich gazetach: „Życiu Warszawy”, „Życiu Codziennym”, „Słowie”, „Expressie Wieczornym” i w ukazującym się w Nowym Jorku „Nowym Dzienniku”. Jako emeryt od 1985 na łamach „Życia Warszawy”, a potem „Gazety Wyborczej”, zaczął publikować nekrologi zmarłych aktorów i reżyserów, dlatego był nazywany „Charonem, który przeprawia na drugi brzeg warszawskich aktorów”[2]. Był autorem szeregu książek oraz artykułów na temat ludzi teatru i filmu, nazywany „kronikarzem życia teatralnego Warszawy”[5].
W uznaniu jego zasług Związek Artystów Scen Polskich nadał mu tytuł członka zasłużonego.
Zmarł 15 listopada 2020 w wieku 100 lat w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich im Wojciecha Bogusławskiego w Skolimowie w Konstancinie-Jeziornie[7][8].
Życie prywatne
W styczniu 2020 stacja TVP Kultura wyemitowała reportaż Sto lat Witolda Sadowego z okazji obchodów stulecia urodzin, w którym publicznie oznajmił, że jest gejem[9]. W marcu 2020 jego coming out spotkał się z odzewem w mediach ogólnopolskich i międzynarodowych[10][11][12][13][14][15][16][17][18][19][20]. Od 1942[21] żył w związku z inżynierem Janem Ryżowem do jego śmierci w 1996[21][22][23][24].
Filmografia
Publikacje
- Teatr – plotki, aktorzy, wspomnienia zza kulis, Oficyna wydawnicza „Rytm”, Warszawa 1994, ISBN 83-85249-51-6.
- Teatr za kulisami i na scenie, Oficyna wydawnicza „Rytm”, Warszawa 1995, ISBN 83-85249-98-2.
- Ludzie teatru – mijają lata, zostają wspomnienia, Oficyna wydawnicza „Rytm”, Warszawa 2000, ISBN 8387893837.
- Czas który minął, Oficyna wydawnicza „Rytm”, Warszawa 2009, ISBN 978-83-7399-356-3.
- A życie toczy się dalej, M. K. Szuster, Warszawa 2016, ISBN 978-83-912294-2-2.
- Jedyne, co mi zostało: pamięć. Zapis wspomnień 2015-2018, nakładem własnym, Warszawa 2018, ISBN 978-83-952549-0-1.
- Przekraczam setkę. Zapis wspomnień 2018-2019, Wydawnictwo ZASP, Warszawa 2020, ISBN 978-83-952549-1-8.
Odznaczenia
Przypisy
- ↑ Nie żyje Witold Sadowy. Aktor i publicysta miał 100 lat.. www.rdc.pl. [dostęp 15 listopada 2020].
- ↑ a b c d e f DorotaD. Wyżyńska DorotaD., Kończy 100 lat i wydaje nową książkę. Nazywają go Charonem aktorów, wyborcza.pl, 7 stycznia 2020 [dostęp 2020-01-08] .
- ↑ Burmistrz Stylmodu, e-teatr.pl [dostęp 2020-03-19] .
- ↑ Witold Sadowy, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [online] [dostęp 2020-03-19] .
- ↑ a b Witold Sadowy w bazie filmpolski.pl
- ↑ Witold Sadowy, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [online] [dostęp 2020-03-19] .
- ↑ Witold Sadowy nie żyje. Legendarny aktor i krytyk teatralny miał 100 lat – Teatr. kultura.onet.pl. [dostęp 2020-11-15].
- ↑ Nie żyje Witold Sadowy, aktor i kronikarz życia artystycznego. Dwójka wspomina. PolskieRadio.pl. [dostęp 2020-11-15].
- ↑ Sto lat Witolda Sadowego (pol.). W: TVP Kultura [on-line]. vod.tvp.pl. [dostęp 17 marca 2020].
- ↑ Witold Sadowy skończył 100 lat. W TVP ujawnił, że jest gejem, wprost.pl, 17 marca 2020 [dostęp 2020-03-19] .
- ↑ Witold Mrozek: Stuletni Witold Sadowy wyznał w TVP: Jestem gejem. Gazeta Wyborcza, 17 marca 2020. [dostęp 19 marca 2020].
- ↑ Witold Sadowy w TVP: jestem gejem. Onet.pl, 17 marca 2020. [dostęp 19 marca 2020].
- ↑ Patrycja Ceglińska: Witold Sadowy skończył 100 lat. W TVP przyznał, że jest gejem. Wirtualna Polska, 17 marca 2020. [dostęp 19 marca 2020].
- ↑ Witold Sadowy, najstarszy polski aktor, skończył 100 lat. I ogłosił w TVP Kultura: Jestem gejem, kultura.gazeta.pl, 18 marca 2020 [dostęp 2020-03-19] .
- ↑ Witold Sadowy jest gejem. Najstarszy polski aktor dokonał coming outu. Radio Zet, 18 marca 2020. [dostęp 19 marca 2020].
- ↑ Matthew Day: Polish theatre legend comes out as gay at 100. The Telegraph, 18 marca 2020. [dostęp 19 marca 2020].
- ↑ Mel Evans: Renown Polish actor comes out as gay aged 100. Metro, 19 marca 2020. [dostęp 19 marca 2020].
- ↑ Coming-out mit 100 Jahren. Polnische Theater-Legende Witold Sadowy ist schwul. Schwulissimo, 19 marca 2020. [dostęp 19 marca 2020].
- ↑ Marco Schenk: Polnische Schauspiellegende Witold Sadowy. Coming-outmit 100 Jahren. Bild, 20 marca 2020. [dostęp 22 marca 2020].
- ↑ Muri Assunção: Polish actor comes out as gay on TV interview celebrating his 100th birthday. New York Daily News, 21 marca 2020. [dostęp 24 marca 2020].
- ↑ a b RafałR. Dajbor RafałR., Czasem wystarczy przytulenie, „Replika” (86), Fundacja Replika, 2020, s. 16, ISSN 1896-3617 (pol.).
- ↑ Witold Sadowy opowiedział o miłości: „Miałem całe życie swego Janka”, www.radiozet.pl [dostęp 2020-08-05] (pol.).
- ↑ Jadwiga Jankowska-Cieślak: w szkole teatralnej „przyznanie się” do bycia gejem nie wchodziło w grę, kultura.onet.pl [dostęp 2020-08-05] .
- ↑ WitoldW. Sadowy WitoldW., WSPOMNIENIE Jan Ryżow, „Gazeta Stołeczna” (214), 13 września 1997, s. 15 [dostęp 2020-08-05] (pol.).
- ↑ M.P. z 2012 r. poz. 878.
- ↑ M.P. z 2001 r. nr 21, poz. 340.
- ↑ Pro Masovia – 2012 r.. mazovia.pl. [dostęp 9 marca 2019].
- ↑ MKiDN – Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis [dostęp 2021-01-16] (pol.).
Bibliografia
Linki zewnętrzne