Topiary

  1. Strona główna
  2. Polska Wikipedia
  3. Topiary
Topiary w Beckley Park, Oxfordshire

Topiary – rośliny o kształcie ostatecznie uformowanym przez człowieka, hodowane w celach ozdobnych oraz do kształtowania architektury przestrzeni. Znane są od starożytności, spotykane są w różnych formach i kształtach, od najprostszych aż po najbardziej wymyślne. Jedną z najczęściej spotykanych form topiarów jest żywopłot. W architekturze wykorzystuje się je do formowania przestrzeni otwartych.

Topiar w kształcie słonia

Historia

Sztuka kształtowania roślin znana była już w starożytności, prawdopodobnie w starożytnym Egipcie[1]. Początkowo proste formy zaczęły przyjmować coraz bardziej wymyślne kształty. W starożytnym Rzymie istniał nawet zawód związany z kształtowaniem roślin – topiarius. Sztuka zanikła na kilka wieków, by powrócić w XVI w. w ogrodach należących do bogatych rodzin. Wtedy powstały podstawowe kształty: kule, stożki, spirale, które są stosowane do dziś. Po spadku popularności w XVIII w., ponownie zainteresowano się nimi w XIX w.[2]

Topiary w Herb Garden, York

Rodzaje

Pierwotnie najczęstszym sposobem formowania roślin było strzyżenie korony drzew i krzewów. W miarę rozwoju sztuki pojawił się inny, przenośny rodzaj topiarów, niezwiązany z gruntem, wykonany przy pomocy siatek i ram, które pozwalały na uformowanie praktycznie dowolnej bryły, w tym najbardziej wymyślne i skomplikowane, np. zwierzęta[1]. Inną metodą wykonania topiarów jest kształtowanie i odpowiednie prowadzenie pędów roślin, zwane espalier, prowadzone przy ogrodzeniach, ścianach budynków lub na linach[1].

Formy

Istnieją trzy podstawowe formy[1]:

  • topiary geometryczne (architektoniczne): wielościany, graniastosłupy, bryły obrotowe itp. oraz kombinacje powyższych,
  • amorficzne (bezkształtne), których kształt zależy wyłącznie od projektanta; często ich forma jest fantazyjna lub odrealniona,
  • figuralne (zwierzęta, postacie), stosowane są jako akcent w ogrodzie, spotyka się również formy zgrupowane. Często spotykane są w parkach tematycznych, gdzie stanowią część ekspozycji.
Topiary na Kociewiu

Rośliny

Do wykonania topiarów używa się zarówno drzew, jak i krzewów, przy czym preferowane są te, które są wiecznie zielone lub najdłużej zachowują zieloność, np. drzewa i krzewy iglaste[3]. Do najczęściej używanych należą: bukszpan wieczniezielony, cis pospolity, żywotnik, ligustr pospolity, bluszcz pospolity oraz drzewa: klony, buki i graby[4]. Uformowanie rośliny do uzyskania pożądanego kształtu może trwać kilka lat, a cięcia wykonuje się średnio 3 razy w roku[3].


Przypisy

  1. ↑ a b c d M. Mikołajczyk. Topiary – formy roślinne budujące przestrzeń. „Przestrzeń i forma”. 21, s. 463–472, 2014. Szczecińska Fundacja Edukacji i Rozwoju Addytywnego „SFERA”. 
  2. ↑ The history of topiary (ang.). topiaryart.co.uk. [dostęp 2017-09-23].
  3. ↑ a b Topiary: formowane krzewy w ogrodzie. Jak to się robi. e-ogródek.pl. [dostęp 2017-09-23].
  4. ↑ Topiary – rośliny formowane. zielonyogrodek.pl. [dostęp 2017-09-22].

Informacja

Artykuł Topiary w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:

O stronie

Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2022-07-23 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=4078199