Tadeusz Pietrzykowski

Tadeusz Dionizy Pietrzykowski
Ilustracja
Pseudonim

Teddy

Data i miejsce urodzenia

8 kwietnia 1917
Warszawa

Data i miejsce śmierci

17 kwietnia 1991
Bielsko-Biała

Obywatelstwo

Polska

Masa ciała

53 kg

Trenowany przez

Feliks Stamm

Debiut

1934

Kategoria wagowa

kogucia

Klub

Legia Warszawa

Tadeusz Dionizy Pietrzykowski ps. „Teddy” (ur. 8 kwietnia 1917[1] w Warszawie, zm. 17 kwietnia 1991 w Bielsku-Białej) – polski pięściarz, trener, nauczyciel wychowania fizycznego, żołnierz Wojska Polskiego, jeden z pierwszych więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz (nr obozowy 77)[2]. Po wojnie świadek w procesie Rudolfa Hößa.

Życiorys

Wychował się w rodzinie inteligenckiej. Matka Sylwina Bieńkowska po ukończeniu Seminarium Nauczycielskiego hrabianki Cecylii Plater-Zyberkówny uczyła w jednej ze szkół podstawowych w Warszawie[3]. Jego ojciec, również Tadeusz, po skończeniu wydziału Budowy Dróg i Mostów na Politechnice Warszawskiej pracował jako projektant i inspektor nadzoru rozbudowy warszawskiego węzła kolejowego[4].

Mając 6 lat „Teddy” rozpoczął naukę w Państwowym Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie[5], a następnie wstąpił do 16 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Zawiszy Czarnego[6]. Żeby poprawić warunki materialne rodziny po śmierci ojca, wynajmował się do różnych prac domowych, udzielał korepetycji, uczył jazdy na łyżwach, a dzięki zdolnościom rysunkowym wykonywał rysunki dla studentów Akademii Sztuk Pięknych i studentów architektury[7]. W 1939 uzyskał świadectwo maturalne w trybie eksternistycznym[8].

Kariera bokserska

Karierę bokserską rozpoczął jako gimnazjalista. Od 1934 trenował między innymi pod okiem słynnego Feliksa Stamma w warszawskiej Legii[8]. W zorganizowanym 25 lutego 1934 trójmeczu bokserskim przegrał z Szapsą Rotholcem. W marcu 1935 roku został wicemistrzem Warszawy pokonując m.in. Antoniego Czortka[9] i ulegając w finale Rosenblumowi[10]. 16 marca 1935 wziął udział w międzynarodowym turnieju bokserskim w Poznaniu wygrywając go[11]. 14 kwietnia wziął udział w meczu Warszawa-Łódź, gdzie przegrał ze Spodenkiewiczem[12]. W sezonie 1936 przyczynił się do awansu Legii Warszawa z klasy B do klasy A[13]. 2 marca 1936 w meczu przeciwko Wawelowi wygrał walkę ze Szczurkiem[13]. W tym samym roku został wicemistrzem Warszawy z powodu kontuzji Antoniego Czortka[14]. 15 marca w Bydgoszczy brał udział w zwycięskim 9-7 meczu przeciwko Astorii Bydgoszcz[15]. We wrześniu tego samego roku w meczu Polonia Warta zremisował pojedynek z zawodnikiem o nazwisku Koziołek[16].

II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej uczestniczył jako podchorąży Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu w obronie Warszawy. Od 8 września walczył w 1. Baterii Obrony Warszawy porucznika Janusza Łonickiego. Po kapitulacji próbował na wiosnę 1940 przedostać się do Francji i wstąpić do formowanego tam wojska polskiego. Aresztowany przez żandarmerię węgierską w pobliżu granicy węgiersko-jugosłowiańskiej został przekazany Niemcom[17]. Przetrzymywany był kolejno w więzieniach w Muszynie, Nowym Sączu oraz Tarnowie, skąd 14 czerwca 1940 trafił z pierwszym transportem więźniów obozu koncentracyjnego Auschwitz[18].

Do historii przeszedł jako pięściarz toczący pojedynki w obozach koncentracyjnych (Auschwitz-Birkenau, Neuengamme, Bergen-Belsen). Pierwszą walkę w KL Auschwitz stoczył w marcu 1941, wygrywając z niemieckim kapo Walterem Dunningiem, przedwojennym wicemistrzem Niemiec w wadze średniej. W KL Auschwitz Teddy stoczył według różnych szacunków od 40 do 60 walk i przegrał tylko raz z holenderskim mistrzem w wadze średniej Leenem Sandersem(inne języki)[19]. W obozie Tadeusz Pietrzykowski utrzymywał bliski kontakt z rotmistrzem Witoldem Pileckim i został członkiem założonego przez niego Związku Organizacji Wojskowej[20]. Kilkakrotnie spotkał się z ojcem Maksymilianem Kolbe, który zwrócił mu uwagę na potrzebę hamowania emocji i agresji mimo otaczającego zła[21]. W 1943 Tadeusz Pietrzykowski został przeniesiony do obozu koncentracyjnego w Neuengamme[22]. W dniu wyjazdu z KL Auschwitz Dunning wręczył mu dwie pary bokserskich rękawic jako wyraz szacunku. W Neuengamme stoczył około 20 walk bokserskich, między innymi z niemieckim bokserem Schallym Hottenbachem. Wyzwolenia przez żołnierzy brytyjskich doczekał 15 kwietnia 1945 w obozie Bergen-Belsen. Wstąpił do 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka, gdzie zajmował się prowadzeniem ćwiczeń sportowych dla żołnierzy, kontynuował też występy na ringu, w 1946 został mistrzem dywizji w swojej kategorii wagowej[23].

Lata powojenne

W 1946 powrócił do kraju[1]. Z powodu trwałej utraty zdrowia w obozach koncentracyjnych nie osiągnął już przedwojennego poziomu w pięściarstwie. W 1947 roku był jednym ze świadków w procesie Rudolf Hößa[24]. 1 marca 1951 został nauczycielem w Technikum Przemysłu Poligraficznego oraz w szkole nr 68 w Warszawie. W 1955 został nauczycielem Wychowania Fizycznego w Liceum w Aninie. Uczył także przedmiotu w Hufcu ZHP Wawer. W 1958 wyjechał z Warszawy do Nowego Targu[25]. W latach 1958–1962 był trenerem w klubie KS Gorce. W 1962 przeprowadził się do Bielska-Białej. Pracował tam w Miejskim Komitecie Kultury Fizycznej i Turystyki[26]. Zmarł nagle 17 kwietnia 1991. Został pochowany 22 kwietnia 1991 na cmentarzu parafialnym Opatrzności Bożej w Bielsku Białej[24][27].

Nawiązania w kulturze

Był pierwowzorem bohatera noweli Bokser i śmierć Józefa Hena, na podstawie której słowacki reżyser Peter Solan zrealizował w 1962 film fabularny o tym samym tytule. Historia Tadeusza Pietrzykowskiego zostanie przedstawiona w powstającym filmie dokumentalnym o polskim boksie Ring Wolny[28][29][30].

W 2020 Maciej Barczewski wyreżyserował film fabularny Mistrz o obozowych losach Pietrzykowskiego, którego rolę odtwarza Piotr Głowacki[31]. W pozostałych rolach wystąpili m.in. Grzegorz Małecki, Marcin Bosak, Marian Dziędziel, Piotr Witkowski, Rafał Zawierucha, Marcin Czarnik i Jan Szydłowski. Premiera filmu odbyła się 27 sierpnia 2021[32][33].

W maju 2021 w MIIWŚ w Gdańsku miała miejsce wystawa malarstwa Tadeusza Pietrzykowskiego, który całe życie malował[34].

W 2021 łódzki raper Basti wydał album pt. Osobisty Zbiór Wartości, na której pojawił się utwór pt. Teddy poświęcony Tadeuszowi Pietrzykowskiemu. Do utworu powstał też animowany wideoklip autorstwa Adama Kawałka[35].

Przypisy

  1. a b Bogacka 2021 ↓, s. 147.
  2. Bogacka 2021 ↓, s. 72.
  3. Bogacka 2021 ↓, s. 14.
  4. Bogacka 2021 ↓, s. 12.
  5. Bogacka 2021 ↓, s. 16.
  6. Bogacka 2021 ↓, s. 20.
  7. Bogacka 2021 ↓, s. 21.
  8. a b Bogacka 2021 ↓, s. 24.
  9. Bogacka 2021 ↓, s. 28.
  10. Bogacka 2021 ↓, s. 30.
  11. Bogacka 2021 ↓, s. 32.
  12. Bogacka 2021 ↓, s. 33.
  13. a b Bogacka 2021 ↓, s. 34.
  14. Bogacka 2021 ↓, s. 35.
  15. Bogacka 2021 ↓, s. 36.
  16. Bogacka 2021 ↓, s. 37.
  17. Bogacka 2021 ↓, s. 59.
  18. Bogacka 2021 ↓, s. 60.
  19. https://www.tvp.info/45435719/miedzy-linami-auschwitz-czyli-piesciami-walczac-o-zycie | Piotr Woźniak: Między linami Auschwitz, czyli pięściami walcząc o życie, data dostępu 2020-10-16, język pol.
  20. Bogacka 2021 ↓, s. 105.
  21. Bogacka 2021 ↓, s. 98.
  22. Bogacka 2021 ↓, s. 122–123.
  23. Bogacka 2021 ↓, s. 145.
  24. a b Bogacka 2021 ↓, s. 164.
  25. Bogacka 2021 ↓, s. 152.
  26. Bogacka 2021 ↓, s. 153.
  27. Groby bohaterów filmów biograficznych. Piłsudski wystąpił w aż 33 produkcjach! Niezapomniani, www.se.pl [dostęp 2024-01-30] (pol.).
  28. Ring Wolny, www.facebook.com [dostęp 2018-01-20] (pol.).
  29. Making of walki Tadeusza Pietrzykowskiego z Walterem Dunningiem w filmie „Ring Wolny”.. Ring Wolny 2018-01-17. [dostęp 2018-01-20].
  30. W Auschwitz dziadek walczył o życie pięściami, „plus.gazetawroclawska.pl”, 26 października 2016 [dostęp 2018-01-20] (pol.).
  31. Plakat filmu „Mistrz” o legendarnym pięściarzu z KL Auschwitz, Filmweb [dostęp 2020-11-10] (pol.).
  32. Zwiastun i plakat „Mistrza”: Piotr Głowacki jako pięściarz z KL Auschwitz, Filmweb [dostęp 2021-08-15] (pol.).
  33. Mistrz, FilmPolski [dostęp 2022-07-07] (pol.).
  34. Wystawa czasowa „Tadeusz Pietrzykowski – wojownik o duszy artysty” już otwarta, strona internetowa Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku [dostęp 2021-05-17].
  35. TeledyskBasti „Teddy” – utwór i animacja o polskim bokserze z Auschwitz. glamrap.pl, 2021-08-27. [dostęp 2021-08-31].

Bibliografia

  • Maria Bogacka: Bokser z Auschwitz: Losy Tadeusza Pietrzykowskiego. Warszawa: Demart, 2021. ISBN 978-83-7912-447-3.

Linki zewnętrzne

Informacja

Artykuł Tadeusz Pietrzykowski w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:

Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2024-02-07 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=1130484