Stanisław Szozda

Stanisław Szozda
Data i miejsce urodzenia	25 września 1950 Dobromierz
Data i miejsce śmierci	23 września 2013 Wrocław
Obywatelstwo	Polska
Informacje klubowe
Klub	LKS Prudnik (1964-1970), Legia Warszawa (1971-1972), LZS Zieloni Opole (1972-1973), LKS Ziemia Opolska (1973-1979).
Trener	Franciszek Surmiński, Andrzej Trochanowski, Henryk Łasak
Dorobek medalowy
Reprezentacja  Polska Igrzyska olimpijskie srebro Monachium 1972 kolarstwo (druż. na czas) srebro Montreal 1976 kolarstwo (druż. na czas) Mistrzostwa świata złoto Barcelona 1973 (druż. na czas) złoto Mettet 1975 (druż. na czas) srebro Barcelona 1973 (start wspólny) brąz Mendrisio 1971 (druż. na czas) brąz San Cristóbal 1977 (druż. na czas)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Stanisław Szozda (ur. 25 września 1950 w Dobromierzu, zm. 23 września 2013 we Wrocławiu^[1]) – polski kolarz szosowy, dwukrotny wicemistrz olimpijski, pięciokrotny medalista mistrzostw świata oraz zwycięzca Wyścigu Pokoju i Tour de Pologne.

Kariera sportowa

W latach 1964–1969 uczęszczał do Zespołu Szkół Rolniczych w Prudniku. W młodości próbował swoich sił w hokeju na lodzie i zapisał się do sekcji Pogoni Prudnik^[2]. Jego pierwszym klubem kolarskim był LKS Prudnik (1964-1970), w którym jego trenerem był Franciszek Surmiński, w latach 1971–1972 podczas odbywania służby wojskowej był zawodnikiem Legii Warszawa, w latach 1973–1979 LZS Zieloni Opole i LKS Ziema Opolska. W kadrze narodowej jego pierwszym trenerem był Henryk Łasak, trenował także z Andrzejem Trochanowskim. W peletonie znany był ze swojej zuchwałości, zadziorności i nieustępliwości, rywalizując podczas swojej kariery przede wszystkim z wielkim krajowym konkurentem Ryszardem Szurkowskim o miano najlepszego kolarza.

Mistrzostwa świata

Pierwszy sukces międzynarodowy Stanisław Szozda osiągnął w 1971, kiedy wspólnie z Edwardem Barcikiem, Janem Smyrakiem i Lucjanem Lisem zdobył brązowy medal w drużynowej jeździe na czas na mistrzostwach świata w Mendrisio. W tej samej konkurencji reprezentacja Polski w składzie: Tadeusz Mytnik, Lucjan Lis, Stanisław Szozda i Ryszard Szurkowski zwyciężyła na mistrzostwach świata w Barcelonie w 1973, a w składzie Tadeusz Mytnik, Ryszard Szurkowski, Stanisław Szozda i Mieczysław Nowicki także na mistrzostwach świata w Yvoir w 1975. Polacy z Szozdą zdobyli także brąz na mistrzostwach świata w San Cristóbal w 1977, a na MŚ w 1974 zajęli siódme miejsce.

Na MŚ w 1973 zdobył także medal srebrny, zajmując drugie miejsce w wyścigu ze startu wspólnego amatorów. W zawodach tych wyprzedził go tylko Ryszard Szurkowski, a trzecie miejsce zajął Francuz Bernard Bourreau. Ponadto Szozda zajął w tej konkurencji czwarte miejsce na mistrzostwach w Montrealu w 1974 (zwyciężył Janusz Kowalski), w 1975 wycofał się z wyścigu, a w 1977 zajął 51. miejsce.

Igrzyska olimpijskie

W 1972 wystartował na igrzyskach olimpijskich w Monachium, gdzie razem z Ryszardem Szurkowskim, Edwardem Barcikiem i Lucjanem Lisem zdobył srebro w drużynowej jeździe na czas. Wynik ten powtórzył na rozgrywanych cztery lata później igrzyskach w Montrealu (z Ryszardem Szurkowskim, Tadeuszem Mytnikiem i Mieczysławem Nowickim). Na obu tych imprezach startował także w wyścigach ze startu wspólnego, zajmując odpowiednio 76. i 11. miejsce.

Wyścig Pokoju

W Wyścigu Pokoju zwyciężył w 1974, a w latach 1973 i 1976 był drugi w końcowej klasyfikacji. Ponadto w 1975 zajął 21. miejsce, a wyścigu w 1978 nie ukończył, po kraksie na 5 etapie (konsekwencją był koniec jego kariery zawodniczej). 14 razy wygrywał etapy tego wyścigu (1973 – 3, 1974 – 6, 1975 – 1, 1976 – 4, 1978 – 1), przez 5 etapów jechał w koszulce lidera (1974 – 4 etapy, 1976 – 1 etap).

Tour de Pologne

W 1971 był też najlepszy w Tour de Pologne. Wygrał wówczas trzy etapy, a przez sześć ostatnich jechał w koszulce lidera. W 1973 wygrał jeden etap, a w klasyfikacji końcowej zajął 4. miejsce. W 1974 wygrał jeden etap, w 1976 wygrał prolog i pierwszy etap, ale następnie wycofał się ze względów zdrowotnych.

Mistrzostwa Polski

Zdobył mistrzostwo Polski w wyścigu indywidualnym na szosie w 1973 oraz wicemistrzostwo w tej konkurencji w 1971 i 1974. Był także mistrzem Polski w wyścigu górskim w 1975 i wicemistrzem w tej konkurencji w 1974, mistrzem Polski w wyścigu parami w 1974 (z Edwardem Barcikiem) i brązowym medalistą w 1975 (także z Edwardem Barcikiem). Dwukrotnie zdobył mistrzostwo Polski w szosowym wyścigu drużynowym: w 1971 i 1972 w barwach Legii Warszawa, a w 1975 brązowy medal w tej konkurencji (z zespołem LKS Ziemia Opolska).

Inne wyścigi

Był zwycięzcą wyścigu o Puchar Dowódcy Marynarki (1972), wyścigu o Puchar Ministra Obrony Narodowej (1972), Małopolskiego Wyścigu Górskiego (1976), wyścigu Szlakiem Grodów Piastowskich (1977), wyścigu dookoła Algierii (1973), Vuelta a Toledo (1973), Settimana Bergamasca (1974).

Karierę zakończył mając 28 lat, w wyniku kontuzji odniesionej podczas upadku w Wyścigu Pokoju w 1978^[3].

Najważniejsze osiągnięcia

Miejsca na IO i MŚ oraz medale MP
Konkurencja	1971	1972	1973	1974	1975	1976	1977
Igrzyska olimpijskie
Start wspólny	–	76.[a]	–	–	–	11.	–
Drużynowo na czas	–		–	–	–		–
Mistrzostwa świata
Start wspólny	–	–		4.	wycofał się	–	51.
Drużynowo na czas		–		7.		–
Mistrzostwa Polski
Start wspólny		–			–	–	–
Wyścig górski	–	–	–			–	–
Parami	–	–	–			–	–
Drużynowo na czas			–	–		–	–

Życie prywatne

Był synem Dominika i Elżbiety^[4]. W dzieciństwie przeniósł się z rodzinnej miejscowości do pałacyku przy ulicy Józefa Poniatowskiego na Lipnie w Prudniku, który obecnie jest własnością Stadniny Koni Prudnik^[5]. W Prudniku uczęszczał do technikum i zaczął uprawiać kolarstwo^[6]. Miał żonę Grażynę i dwoje dzieci, syna Radosława i córkę Natalię^[7][8]. Prowadził sklep z odzieżą na prudnickim Rynku^[2]. Zmarł 23 września 2013 we wrocławskim szpitalu przy ul. Grabiszyńskiej^[1] na raka żołądka, na którego chorował kilka lat^[9]. Pochowany został na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu, w Alei Zasłużonych^[3].

Upamiętnienie

Od 2014, co roku we wrześniu, na ulicach Prudnika dla uczczenia pamięci Stanisława Szozdy odbywa się jednodniowy wyścig Memoriał Stanisława Szozdy^[10].

21 września 2014 burmistrz Prudnika Franciszek Fejdych dokonał przy ul. Kościuszki odsłonięcia pomnika Stanisława Szozdy. W uroczystości uczestniczyli m.in. Franciszek Surmiński, Ryszard Szurkowski, Tadeusz Mytnik, Mieczysław Nowicki, Wacław Skarul, Jan Brzeźny, Benedykt Kocot i Edward Barcik^[11][12].

W Alei Gwiazd Kolarstwa Polskiego w Nałęczowie znajduje się tabliczka poświęcona Stanisławowi Szoździe.

Imię Stanisława Szozdy nosi rondo na obwodnicy Prudnika^[13] i w Piasecznie^[14].

Od 2016 w Muzeum Ziemi Prudnickiej znajduje się ekspozycja stała „Stanisław Szozda – krótka historia wielkiego sukcesu”, poświęcona Stanisławowi Szoździe, która przedstawia między innymi jego medale z igrzysk Olimpijskich i Mistrzostw Świata, puchary, pamiątki, koszulki i rowery, na których jeździł^[7].

W Prudniku corocznie odbywa się Turystyczny Rajd Rowerowy „Śladami Franciszka Surmińskiego i Stanisława Szozdy – Legend Polskiego Kolarstwa”, którego trasa wiedzie przez Góry Opawskie^[15].

Odznaczenia i wyróżnienia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 2013, pośmiertnie^[16][17]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi (1972)^[18]
• Odznaka „Zasłużony Mistrz Sportu”
• Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe – kilkukrotnie we wszystkich klasach
• II miejsce w Plebiscycie Przeglądu Sportowego na najlepszego sportowca roku (1973)
• X miejsce w Plebiscycie Przeglądu Sportowego na najlepszego sportowca roku (1976)
• Odznaka honorowa „Zasłużony dla Miasta i Gminy Prudnik”^[19]

Filmografia

Filmy
Rok	Tytuł	Reżyser
2009	Niedokończona historia[20]	Artur Szulc
2013	Nie zmarnowałem życia – Stanisław Szozda[21]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Bogdan Tuszyński, Złota księga kolarstwa polskiego, wyd. Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1995
• Bogdan Tuszyński, Henryk Kurzyński, Od Chamonix i Paryża do Vancouver. Leksykon olimpijczyków polskich 1924-2010, wyd. Fundacja Dobrej Książki
• Bogdan Tuszyński, 70 lat Tour de Pologne 1928-1998, Warszawa 1999
• AndrzejA. Fąfara AndrzejA., Żywot kolarza zuchwałego, rp.pl, 24 września 2013 [dostęp 2013-09-26]  (pol.).

Linki zewnętrzne

• Polski Komitet Olimpijski: Stanisław Szozda – sylwetka w portalu www.olimpijski.pl (pol.). www.olimpijski.pl. [dostęp 31 maja 2014].
• Profil na cyclingarchives.com (ang.). Cycling Archives.com. [dostęp 3 listopada 2013].
• Stanisław Szozda Biography and Olympic Results, Sports-Reference.com [dostęp 2011-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2013-02-06]  (ang.).