Senegal

Ten artykuł dotyczy państwa w Afryce. Zobacz też: Senegal (rzeka).

Republika Senegalu

République du Sénégal

Flaga Senegalu Herb Senegalu
Dewiza: (fr.) Un Peuple, Un But, Une Foi (Jeden naród, jeden cel, jedna wiara)
Hymn: Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons (Zagrajcie na wszystkich korach, uderzcie w balafony)
Język urzędowy	francuski
Stolica	Dakar
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Macky Sall
Szef rządu	premier Amadou Ba[1]
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	196 190 km² 2,1%
Liczba ludności (2017)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	14 668 522[2] 75 osób/km²
Waluta	frank CFA (XOF)
Niepodległość	od Francji 4 kwietnia 1960
Religia dominująca	islam
Strefa czasowa	UTC 0
Kod ISO 3166	SN
Domena internetowa	.sn
Kod samochodowy	SN
Kod samolotowy	6V i 6W
Kod telefoniczny	+221
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku

Senegal (Republika Senegalu, fr. République du Sénégal) – państwo w zachodniej Afryce nad Oceanem Atlantyckim. Graniczy z Mauretanią, Mali, Gwineą, Gwineą Bissau i Gambią. Obecnie członek Unii Afrykańskiej i ECOWAS.

Ustrój polityczny

Senegal jest republiką z prezydentem i 120 członkami zgromadzenia narodowego wybieranymi w powszechnych wyborach na pięcioletnie kadencje. Obowiązuje system wielopartyjny. Główne partie: Socjalistyczna Partia Senegalu (PSS) oraz Senegalska Partia Demokratyczna (PDS)^[3]. Podstawowe zasady ustroju państwa reguluje Konstytucja z 2001 roku^[4].

Głową państwa jest Prezydent Republiki wybierany w wyborach powszechnych na pięcioletnią kadencję. Ta sama osoba na urząd prezydenta może być wybrana ponownie tylko raz^[5]. Kandydat na urząd Prezydenta Republiki musi być obywatelem Senegalu, mieć ukończone w dniu wyborów 35 lat oraz posiadać pełnię praw obywatelskich i politycznych. Konstytucja nakłada także obowiązek płynnego pisania, czytania oraz mówienia w oficjalnym języku (tj. w języku francuskim) przez kandydata^[6].

Podstawowe znaczenie i charakter urzędu prezydenta określone zostały w art. 42 konstytucji. Zgodnie z tym artykułem Prezydent Republiki stoi na straży przestrzegania Konstytucji, ucieleśnia jedność narodową, a także jest gwarantem prawidłowego funkcjonowania instytucji, suwerenności państwa oraz integralności jego terytorium^[4].

Geografia

 Osobny artykuł: Geografia Senegalu.

Na południu kraju klimat podrównikowy, wilgotny. Ku północy przechodzi stopniowo w podrównikowy, suchy. Średnie roczne temperatury od 25 °C na wybrzeżu do 30 °C na granicy z Mali.

Główne rzeki to:

• Senegal
• Gambia
• Casamance

Podział administracyjny

 Osobny artykuł: Podział administracyjny Senegalu.

Po odzyskaniu niepodległości w 1960 r. Senegal został podzielony na siedem regionów, 27 departamentów i 85 arrondissementów. Obecnie Senegal jest podzielony na 14 regionów, które to stanowią 45 departamenty, 103 arrondissementy oraz liczne gminy.

• 

1. Dakar (region)
2. Fatick (region)
3. Kaolack (region)
4. Kolda (region)
5. Louga (region)
6. Matam (region)
7. Saint Louis (region)
8. Tambacounda (region)
9. Thies (region)
10. Ziguinchor (region)
11. Diourbel (region)
12. Kaffrine (region)
13. Kédougou (region)
14. Sédhiou (region)

Historia

Senegal był zamieszkany już w paleolicie i neolicie, co stwierdzono po odkryciach domowych narzędzi lub kamiennych kręgów (zob. kamienne kręgi Senegambii). Ponadto w rejonie deltowego ujścia rzek Sine i Saloum odkryto wyroby z miedzi i żelaza. Od XI wieku stwierdza się obecność w dolnym Senegalu ludu Tukulerów. Terytorium Senegalu na przestrzeni wieków wchodziło w całości lub częściowo w skład dawnych mocarstw, między innymi Ghany, Takrur (IX-XIII wiek), Imperium Mali (XIV-XVI wiek), Dżolof (XIV-XVI wiek). W XVI wieku rozpadły się one na wiele drobnych, rywalizujących ze sobą małych państw. Od XI wieku postępowała islamizacja obszaru. Około połowy XV wieku na wybrzeża kraju dotarli Portugalczycy, co zapoczątkowało europejską penetrację i handel niewolnikami^[7][8].

W XVII wieku przewagę pośród Europejczyków walczących o wpływy w Senegalu zyskali Francuzi. W przeciągu XIX wieku podbili oni kraj, uniemożliwiając przy tym rozprzestrzenianie się teokratycznych islamskich państw ludów Wolofów i Tukulerów. W 1848 roku na terenach zajmowanych przez Francję zniesiono niewolnictwo. W 1904 roku Senegal wszedł w skład Francuskiej Afryki Zachodniej, zajmując uprzywilejowaną pozycję w całym imperium kolonialnym. W drugiej dekadzie XX wieku Francja rozpoczęła przyznawanie części ludności kraju obywatelstwo francuskie. W Senegalu tworzono szkoły średnie dla Afrykanów, gdzie kształcono urzędników administracji kolonialnej dla posiadłości francuskich na kontynencie. W 1914 roku do francuskiego parlamentu wybrano pierwszego afrykańskiego deputowanego. W latach 20. nastąpił rozwój gospodarczy, na skutek czego ukształtowała się senegalska burżuazja. W 1946 roku Senegal został prowincją zamorską, a obywatelstwo francuskie nadano ogółowi mieszkańców. Utworzone zostały pierwsze partie, w tym Demokratyczny Blok Senegalski (założony w 1948 i przekształcony w 1956 w Narodowy Blok Senegalski) z Léopoldem Sédarem Senghorem na czele oraz Afrykańska Partia Niepodległości (PAI, założona w 1957, miała silne tendencje marksistowskie i została zdelegalizowana w 1960)^[7][9][10].

W 1958 roku, po wcześniejszym referendum Senegal stał się republiką autonomiczną w ramach Wspólnoty Francuskiej. W 1959 Senegal i Sudan Zachodni (obecnie Mali) utworzyły Federację Mali, która w 1960 uzyskała niepodległość. W tym samym roku Senegal wystąpił z Federacji. Pierwszym prezydentem republiki został Senghor. Polityk ten reprezentował tzw. socjalizm afrykański oraz utrzymywał ścisłe związki z byłą metropolią (gospodarcze, od 1966 układy wojskowe). Senghor był przywódcą rządzącego Senegalskiego Związku Postępowego (trzon tej utworzonej w 1959 partii stanowił Narodowy Blok Senegalski) o socjaldemokratycznym profilu. Po nieudanym zamachu stanu wprowadzono system rządów prezydenckich (1963–70), a w 1963 wprowadzono system jednopartyjny. W latach 1976–1981 Senghor wprowadził system trójpartyjny. Wtedy też dotychczasowa partia prezydencka zmieniła nazwę na Senegalską Partię Socjalistyczną a możliwość legalnej dzielności zyskały opozycyjne: Senegalska Partia Demokratyczna (PDS, założona 1974) i marksistowska PAI (1976 ponownie zalegalizowana)^[7].

W 1980 roku Senghor ustąpił z urzędu. W 1981 roku prezydenturę przejął bliski współpracownik Senghora – Abdou Diouf. Nowy prezydent prowadził politykę demokratyzacji, konsolidacji narodu i kontynuował senghorowską politykę zagraniczną. W latach 1982–1989 kraj wraz z Gambią stanowił konfederację Senegambii, której Diouf był prezydentem. W 1983, 1988 i 1993 zyskał reelekcję w wyborach prezydenckich, a kierowana przez niego Partia Socjalistyczna zyskiwała większość parlamentarną^[7].

Wybory prezydenckie w 2000 roku wygrał Abdoulaye Wade, wspólny kandydat opozycji i sekretarz generalny liberalnej PDS. W wyborach parlamentarnych 2001 zwyciężyła Koalicja „Sopi” z PDS na czele. W 2001 roku wprowadzono nową konstytucję, na mocy której zagwarantowano w pełni wielopartyjny system. Konstytucja zrównała prawa własnościowe mężczyzn i kobiet, zniosła senat i skróciła kadencję prezydenta^[7]. Problemami wewnętrznymi Senegalu jest zagraniczne zadłużenie oraz tendencje separatystyczne: od lat. 80. nasilił się konflikt w Casamance^[7].

Gospodarka

 Osobny artykuł: Gospodarka Senegalu.

Około 70% zatrudnionych pracuje w rolnictwie, a najbardziej dochodowymi uprawami są trzcina cukrowa, bawełna, ryż i warzywa, które powoli wypierają często do tej pory uprawiane orzeszki ziemne.

Walutą stosowaną w Senegalu jest frank CFA.

Demografia

Senegal zamieszkuje blisko 15 mln osób (stan z roku 2017). Dominującą grupą etniczną są Wolofowie (ok. 35% ludności), zamieszkujący głównie środkową część kraju, na północ i na wschód od Dakaru, a także tereny wzdłuż wybrzeży. Środkową część kraju zamieszkują także Sererowie (ok. 11%), podczas gdy północny i wschodni Senegal zdominowany jest przez Fulanów (20% populacji całego kraju). Do innych grup etnicznych zaliczają się Tukulerzy na północy, Mandinka przy granicach z Gambią oraz lud Diola w regionie Casamance^[11].

Większość Senegalczyków posługuje się językiem wolof, jednak językiem urzędowym państwa jest francuski.

Struktura etniczna^[12]

Grupa etniczna	Język	Liczebność w tys.	Procent ludności
Wolofowie	Język wolof	6 305	38,7%
Fulani (4 grupy)	Język ful	3 739	22,95%
Sererowie	Język serer	1 784	10,95%
Maninka (2 grupy – Malinke)	Język maninka	1 446	8,87%
Mandingo (Malinke)	Język mandinka	959	5,89%
Diola (10 grup)	Język diola	570	3,5%
Soninke	Język soninke	303	1,86%
Bambara (Malinke)	Język bambara	87	0,53%
Arabowie libańscy	Język arabski	76	0,47%
Francuzi	Język francuski	58	0,36%

Struktura religijna kraju w 2016 roku^[13]:

• islam – 96,1%
• chrześcijaństwo – 3,6%
• animizm – 0,3%.

 Osobny artykuł: Religia w Senegalu.

Wolność religijna jest chroniona przez prawo, a społeczeństwo wykazuje tolerancję religijną^[14]. Oficjalne statystyki zaniżają liczbę wyznawców tradycyjnych religii – w Senegalu wierzenia i tradycje pierwotnej religii pozostają silnie zakorzenione pośród muzułmanów i chrześcijan^[11]. Większość chrześcijan należy do Kościoła rzymskokatolickiego, spotkać jednak też można niewielkie misje protestanckie. Protestancka Światowa Wspólnota Zborów Bożych liczy 3208 wiernych, w 69 zborach^[15]. Świadkowie Jehowy w Senegalu liczą 1444 głosicieli, należących do 33 zborów^[16].

Zobacz też

• kuchnia senegalska

Przypisy