Róża Czacka

  1. Strona główna
  2. Polska Wikipedia
  3. Róża Czacka
Elżbieta od Ukrzyżowania Pana Jezusa FSK
Róża Maria Czacka
zakonnica
niewidoma matka niewidomych
Ilustracja
Róża Czacka jako s. Elżbieta (Warszawa, 1918)
Herb Elżbieta od Ukrzyżowania Pana Jezusa FSK
Kraj działania  Polska
Data i miejsce urodzenia 22 października 1876
Biała Cerkiew
Data i miejsce śmierci 15 maja 1961
Laski
Miejsce pochówku Sarkofag w Kaplicy Matki Bożej Anielskiej Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych im. Róży Czackiej w Laskach
Przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża
Okres sprawowania 15 lutego 1923 –
12 czerwca 1950
Prezes Zarządu Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi
Okres sprawowania 1950–1961[1]
Wyznanie katolickie
Kościół rzymskokatolicki
Inkardynacja Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża (franciszkanki)
Śluby zakonne 19 listopada 1917
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Błogosławiona
Ilustracja
Czczona przez Kościół katolicki
Beatyfikacja 12 września 2021
świątynia Opatrzności Bożej w Warszawie
przez Franciszka[a]
Wspomnienie 19 maja
Szczególne miejsca kultu Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych im. Róży Czackiej w Laskach
Rodzice Feliks,
Zofia z d. Ledóchowska
Krewni i powinowaci Tadeusz Czacki (pradziadek),
Feliks Czacki (prapradziadek),
kard. Włodzimierz Czacki (stryj)
Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Róża Maria Czacka herbu Świnka; imię zakonne Elżbieta od Ukrzyżowania Pana Jezusa (ur. 22 października 1876 w Białej Cerkwi, zm. 15 maja 1961 w Laskach) – polska zakonnica, pionierka polskiej tyflologii, filantropka zwana niewidomą matką niewidomych[2], założycielka i prezes Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi, pierwsza przełożona generalna i założycielka Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża oraz błogosławiona Kościoła katolickiego.

Życiorys

Lata dzieciństwa i młodości

Zdjęcie Róży Czackiej (ok. 1890)

Pochodziła z Kresów Wschodnich, gdzie się urodziła 22 października 1876 w pałacu Branickich w Białej Cerkwi, w wielodzietnej[b], zamożnej, ziemiańskiej rodzinie Feliksa h. Świnka i Zofii z domu Ledóchowskiej[5][6]. Wśród swojej rodziny miała znamienitych przodków, m.in. jej pradziad Tadeusz Czacki był twórcą Liceum Krzemienieckiego, a jego ojciec (prapradziad) Feliks Czacki był podczaszym wielkim koronnym. Była też bratanicą kardynała Włodzimierza Czackiego[7]. 19 listopada 1876 została ochrzczona w kościele św. Jana Chrzciciela w Białej Cerkwi z rąk proboszcza Seweryna Mogilnickiego, a rodzicami chrzestnymi byli Antoni Potocki i Maria Branicka[8][9]. W 1882 rodzina przeniosła się do Warszawy, gdzie zamieszkała w Pałacu Krasińskich przy ul. Krakowskie Przedmieście 5[5], a później w zakupionym pałacu Janaszów przy ul. Zielnej 49[9]. Mając jedenaście lat przystąpiła do pierwszej komunii świętej w kościele Świętego Krzyża w Warszawie[9]. W dzieciństwie jako zdolna i utalentowana została otoczona wszechstronną pomocą, szczególnie ojca. Pobierała lekcje tańca i muzyki, miała doskonały słuch muzyczny, dobrze śpiewała i grała na fortepianie czy też jeździła konno[6], znała również zasady gospodarowania, ogrodnictwa i hodowli[7]. Ponadto była poliglotką, znając języki: francuski, angielski, niemiecki i ukraiński, a także łacinę[6][10][9]. Do czternastego roku życia jej nauczycielką była matka, a następnie zespół odpowiednio dobranych guwernantek[11]. Bardzo ważną osobą w jej wychowaniu patriotycznym i religijnym była babcia księżna Pelagia Sapieha Czacka, która m.in. zaznajomiła ją z książką „O naśladowaniu Chrystusa” Tomasza à Kempis[8], a która obdarzona była zmysłem pedagogicznym oraz głęboką religijnością i to ona dała jej formację duchową, zachęciła do modlitwy i do kultu Eucharystii, a którą po latach tak wspominała[9]:

Kochałam bardzo moją babkę, której najwięcej zawdzięczam. Była mądra i dobra. Zawsze wesoła i myśląca o drugich, chociaż, jak się później dowiedziałam, dużo bardzo cierpiała, umiała dzieciom w najrozmaitszy sposób życie osłodzić. Toteż do mojej babki uciekałam z domu. Mieszkała niedaleko od nas i zawsze wypraszałam się do niej, gdzie najmilsze spędziłam chwile. Całe życie mojej babki było przykładem dla mnie. W salonie mojej babki i jej siostry był ołtarz zamykany, przy którym codziennie odprawiała się msza święta. Moja babka i wiele ciotek, przede wszystkim siostra mojej babki przystępowała codziennie do komunii świętej. Od mojej babki uczyłam się pierwszych zasad wiary.

Z uwagi na dziedziczność przodków, którzy mieli kłopoty ze wzrokiem, również i ona miała podobne problemy[c][12]. Przełomowym momentem zdrowotnym był w 1894 upadek z konia, na skutek którego doszło do odklejenia siatkówek[12]. Pomimo szeroko zakrojonej okulistycznej akcji pomocowej, operacji, zabiegów i konsultacji, jej wzrok systematycznie się pogarszał, a w 1898 został ostatecznie utracony[12]. Istotnym momentem w jej życiu była wizyta u jednego okulisty dr. Bolesława Ryszarda Gepnera, który jej powiedział[12]:

Niechaj pani nie pozwoli wozić się od jednej sławy zagranicznej do drugiej. Tu nie ma nic do zrobienia, stan wzroku jest beznadziejny. Niech pani zajmie się niewidomymi, którymi w Polsce nikt się nie zajmuje.

Przez kolejne dziesięć lat starała się dostosować do działania w nowych warunkach i okolicznościach swojej niepełnosprawności[12]. Opanowała alfabet Braille'a, poznała osiągnięcia nauki o niewidomych (tyflologii), odbyła kilka podróży zagranicznych (m.in. do Francji, Austrii czy Szwajcarii)[12].

Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi

Przemyślenia po wizycie u dr. Gepnera były inspiracją do zajęcia się i poświęcenia swojego życia osobom niewidomym[13]. Po doświadczeniu zdobytym podczas dziesięciu lat swojej niepełnosprawności, 19 listopada 1908 odbyło się w Warszawie zebranie założycielskie Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi, które zgodnie z jej z zamysłem miało być wzorowane na francuskim Stowarzyszeniu im. Valentina Haüy, stworzonym przez wybitnego tyflologa Maurice’a de la Sizeranne[8]. W 1910 założyła początkowo schronisko dla niewidomych w Warszawie przy ul. Dzielnej 37, utrzymywane wyłącznie z jej funduszy, gdzie przebywały niewidome kobiety, uczące się alfabetu Braille'a oraz koszykarstwa[8]. Rok później – 19 listopada 1911 schronisko to przekształcono w Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, które zostało zatwierdzone przez rząd rosyjski[8]. Dzięki tej instytucji oraz jej zaangażowaniu powstały w Warszawie, w okresie (1911–1914): ochronka, szkoła powszechna, warsztaty, biblioteka brajlowska oraz tzw. patronat, obejmujący na terenie miasta dorosłych niewidomych i ich rodziny[13][8]. Znaczne poszerzenie obszaru działalności i coraz większa liczba uczestników były powodem przeniesienia siedziby do większej, zlokalizowanej przy ul. Złotej 76[13].

Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża

Lata I wojny światowej spędziła w Żytomierzu (1915–1918), gdzie zrodziła się myśl o podjęciu życia zakonnego oraz o powołaniu nowego zgromadzenia zakonnego, które służyłoby osobom niewidomym[14]. Jej kierownikiem duchowym został w 1915 – ks. Władysław Krawiecki[8]. 15 sierpnia 1917 przyjęła habit franciszkański i złożyła śluby wieczyste w III Zakonie św. Franciszka[15], a 19 listopada tegoż roku po mszy świętej w pałacu biskupim z błogosławieństwem bp. Ignacego Dubowskiego, przywdziała w swoim mieszkaniu habit z rąk ks. Krawieckiego i przyjęła imię zakonne: s. Elżbieta od Ukrzyżowania Pana Jezusa[9][16]. 28 maja 1918 wróciła do Warszawy, gdzie od lipca tegoż roku mieszkała w zakładzie Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi przy ul. Polnej 40[8].

Po uzyskaniu koniecznych pozwoleń przyjmowała kandydatki do nowego zgromadzenia, które zostało założone 1 grudnia 1918, a które po zatwierdzeniu przyjęło później nazwę Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża[d], a jego charyzmatem stała się służba ludziom niewidomym i wynagradzanie za duchową ślepotę świata[17]. Wśród najważniejszych jej doradców był nuncjusz apostolski Achille Ratti, późniejszy papież Pius XI, który przybył do Warszawy 25 maja 1918[18]. 2 października 1922 kard. Aleksander Kakowski zatwierdził pierwszą Konstytucję Zgromadzenia, a 15 lutego 1923 w Warszawie przy ul. Polnej 40 odbyła się pierwsza kapituła generalna, podczas której bp Stanisław Gall na podstawie specjalnego upoważnienia, mianował Zarząd Zgromadzenia: s. Elżbietę (Różę Czacką) – przełożoną generalną oraz dwie radne, sekretarkę i ekonomkę[9].

Dzieło Lasek

Miejsce spoczynku – Kaplica Matki Bożej Anielskiej w Laskach

Opiekunem duchowym Zgromadzenia i całego Dzieła Lasek został w 1920 – ks. Władysław Korniłowicz[8], który w 1924 nadał temu dziełu nazwę „Triuno”[e]. W maju 1921 otrzymała dar od Antoniego Daszewskiego w postaci pięciu mórg ziemi w Laskach i tym samym rozpoczęła budowę zakładu dla niewidomych, gdzie stopniowo zostały przeniesione placówki dla niewidomych dzieci – szkoła i warsztaty[8]. Do Lasek trafiały dzieci niewidome z rodzin ubogich, mając możliwość opieki i kształcenia oraz przygotowania do życia w społeczeństwie, ucząc się samodzielności, zawodu i pracy dającej utrzymanie[5]. W Laskach powstał również dom macierzysty zgromadzenia[20]. Laski w okresie dwudziestolecia międzywojennego były m.in. miejscem powołania zespołu placówek edukacyjnych i społecznych jak również przestrzenią do tworzenia wielu inicjatyw apostolskich, takich jak: nieformalna grupa tzw. Kółko, księgarnia, wydawnictwo „Verbum” i publikujący pod tym samym tytułem kwartalnik poświęcony problematyce religijnej, filozoficznej, literackiej i społecznej (1934–1939), Biblioteka Wiedzy Religijnej oraz dom rekolekcyjny[21].

W 1922 ciężko zachorowała, w wyniku czego przeszła dwie operacje raka piersi w warszawskim szpitalu, gdzie poznała Antoniego Marylskiego, swojego późniejszego najbliższego współpracownika[8], o którym tak się wyraziła[9]:

Szczególnie jeden spośród członków nowego Zarządu, pan Antoni Marylski, całkowicie oddał się sprawie niewidomych i stał się podwaliną nowego rozwoju całej instytucji. On to zrozumiał ideę Dzieła i zaczął realizować to, co było moim pragnieniem, a czego przy słabych siłach nie byłam w stanie sama dokonać. Pan Marylski, traktując pracę swoją jako powołanie, stał się właściwie twórcą osiedla w Laskach.

W 1932 opracowała wraz z s. Teresą Landy FSK skróty brajlowskie po konsultacjach z językoznawcami, a w 1934 jej projekt systemu brajlowskiego uzyskał zatwierdzenie Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego jako obowiązujący w Polsce[8]. 25 września 1939 w czasie bombardowania Warszawy została ranna w głowę, po którym straciła oko[8]. W okresie 1942–1945 kapelanem zakładu w Laskach był ks. Stefan Wyszyński, późniejszy kardynał i prymas Polski[8]. Mimo cierpienia – po powrocie do Lasek – kierowała odbudową zakładu po działaniach wojennych. 2 grudnia 1948 przeszła udar mózgu, po czym 12 czerwca 1950 zrezygnowała z funkcji przełożonej generalnej w przekazanym do sióstr liście „Do moich dzieci małych i dużych”, a jej następczynią została s. Wiesława Benedykta Walicka-Woyczyńska FSK[8][9].

Przez ostatnie dziesięć lat swojego życia była bardzo ciężko chora, a w ostatnich dniach sparaliżowana[9]. 30 kwietnia 1961 ks. Tadeusz Fedorowicz udzielił jej sakramentu namaszczenia chorych[9]. Zmarła w opinii świętości 15 maja 1961 o godzinie 17:15 w Laskach[8][22]. 19 maja odbyły się uroczystości pogrzebowe pod przewodnictwem kard. Stefana Wyszyńskiego, mszę świętą odprawił bp Czesław Falkowski, a kondukt prowadził bp Zygmunt Choromański[9], po czym początkowo została pochowana na cmentarzu leśnym w Laskach[8]. 23 grudnia 2020 została ekshumowana, a jej doczesne szczątki zostały przeniesione z cmentarza leśnego do sarkofagu znajdującego się w jej dawnym pokoju, a obecnie kaplicy Matki Bożej Anielskiej Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych im. Róży Czackiej w Laskach[7].

Tablica przodków

POL COA Świnka.svg Tablica rodowodowa[3][23]
Prapradziadkowie POL COA Świnka.svg Feliks Szczęsny Czacki h. Świnka
(1723–2.06.1790)
POL COA Nałęcz.svg Katarzyna Karolina Małachowska h. Nałęcz
(9.05.1729–09.1768)		 POL COA Rawicz.svg Franciszek Dembiński h. Rawicz
(~1730–1777)
POL COA Leliwa.svg Urszula Morsztyn h. Leliwa
(4.10.1746–7.01.1825)		 POL COA Lis.svg książę Franciszek Ksawery Sapieha h. Lis
(1741–10.02.1808)
POL COA Szeliga.svg Teresa Suffczyńska h. Szeliga
(1744–1827)		 POL COA Pilawa.svg Szczęsny Stanisław Feliks Potocki h. Pilawa
(1751–3.08.1805)
Herb Mniszech.PNG Józefa Amelia Wandalin-Mniszech h. Mniszech
(29.08.1752–1.10.1798)		 POL COA Szaława.svg Józef Ledóchowski h. Szaława
(~1720–?)
Magdalena Marianna Dobrzyńska
(~1730–?)		 ?
?
 POL COA Świnka.svg Dominik Czacki h. Świnka
(1774–?)
POL COA Rawicz.svg Regina Gutkowska h. Rawicz
(~1770–?)		 Piotr Bibersztein-Pilichowski
(~1750–?)
Marianna Aksamitowska
(1760–?)
Pradziadkowie POL COA Świnka.svg Tadeusz Czacki h. Świnka
(28.01.1765–8.02.1813)
POL COA Rawicz.svg Barbara Dembińska h. Rawicz
(~1770–16.03.1840)		 POL COA Lis.svg książę Mikołaj Sapieha h. Lis
(1779–23.11.1843)
POL COA Pilawa.svg Idalia Potocka h. Pilawa
(9.05.1793–11.07.1859)		 POL COA Szaława.svg Łukasz Ledóchowski h. Szaława
(~1756–20.12.1844)
Tekla Stecka
(~1777–24.05.1863)		 POL COA Świnka.svg Michał Mikołaj Czacki h. Świnka
(1797–16.02.1860)
POL COA Rogala.svg Tekla Bibersztein-Pilichowska h. Rogala
(~1790–?)
Dziadkowie POL COA Świnka.svg Wiktor Grzegorz Kazimierz Czacki h. Świnka
(1801–6.07.1853)
POL COA Lis.svg księżna Pelagia Sapieha h. Lis
(1809–24.08.1892)		 POL COA Szaława.svg Romuald Ledóchowski h. Szaława
(02.1807–3.11.1871)
POL COA Świnka.svg Leontyna Czacka h. Świnka
(7.08.1818–15.02.1856)
Rodzice POL COA Świnka.svg hrabia Feliks Szczęsny Maria Czacki h. Świnka
(1841–10.07.1909)
POL COA Szaława.svg Zofia Michalina Maria Ledóchowska h. Szaława
(1845–7.04.1913)
Błogosławiona hrabina s. Róża Maria Elżbieta Czacka FSK h. Świnka
(22.10.1876–15.05.1961)

Związki ze Stefanem Wyszyńskim

Pierwsze spotkanie ks. Stefana Wyszyńskiego z matką Czacką miało miejsce w lipcu 1926 w Laskach, gdzie przyjechał na zaproszenie ks. Władysława Korniłowicza[20]. W zapiskach Pro memoria ks. Wyszyński odnotował wszystkie wizyty u niej, prosząc ją jednocześnie o modlitwę w różnych intencjach, a gdy był w 1953 internowany, poprosił swego ojca o przesłanie mu jej fotografii[20]. Podczas II wojny światowej w 1940, ks. Wyszyński na jej zaproszenie i ks. Korniłowicza, został kapelanem filii zakładu w Kozłówce na Lubelszczyźnie, a później w Żułowie[20]. Przebywała tam grupa 24 zakonnic ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża i 18 niewidomych dziewcząt z Lasek[20]. W czerwcu 1942, ks. Wyszyński został kapelanem w Laskach, stając się jej bliskim współpracownikiem[20]. Pracowali wspólnie nad uzupełnieniem konstytucji zgromadzenia oraz omawiali codziennie bieżące sprawy zakładu dla niewidomych[20]. Wspólnie w czasie powstania warszawskiego zorganizowali pomoc dla walczącej Warszawy, poprzez otwarcie składu bielizny i ubrań niewidomych, a także zorganizowali szpital powstańczy w Laskach[20]. Będąc już prymasem Polski i kardynałem – Wyszyński często przyjeżdżał do Lasek, nawet kilkanaście razy w roku (z wyjątkiem lat internowania)[20]. W Wielki Piątek uczestniczył w liturgii Męki Pańskiej w laseckiej kaplicy, a w Wielką Sobotę wygłaszał konferencję[20]. Na jej pogrzebie 19 maja 1961 wygłosił okolicznościową mowę, stwierdzając wtedy m.in.[24]:

Testamentem Matki jest jej życie. Miała ona dwoje rąk, nie miała oczu, miała serce jedno. Tym jednym sercem i dwojgiem rąk wiązała Dzieło i Zgromadzenie.

Publikacje

Dokumenty pozostawione przez nią znajdują się w archiwum matki Czackiej, które mieści się przy sekretariacie Domu Generalnego Zgromadzenia Franciszkanek Służebnic Krzyża znajdującym się w klasztorze Matki Boskiej Pocieszenia przy ulicy Piwnej 9/11 w Warszawie[25]. Zbiory zawierają: materiały biograficzne, spuściznę, działalność, korespondencję, notatki pisane brajlem, dokumentację techniczną i mechaniczną[26][25]. W dokumentacji brakuje rękopisów, ponieważ jako osoba niewidoma, nie mogła pisać odręcznie, a dopiero w 1927 otrzymała od Katarzyny Branickiej brajlowską maszynę do pisania[25]. Większość materiałów została zebrana i uporządkowana już po jej śmierci i wydana w pozycjach książkowych.

  • Róża Czacka, Teresa, Jan Głembocki, Natalia Han-Ilgiewicz, Halina Jaworska, Aniela Szyc, Halina Parniewska, Aniela Zagańczyk, Barbara Żulińska: Poznajemy dziecko. Wilno: 1938. OCLC 1050814764.
  • Róża Czacka, Jadwiga Stabińska: Matka Elżbieta Róża Czacka. Wybór pism matki Elżbiety Czackiej. Wyd. 2 uzupełnione. Laski: Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża, 1990. OCLC 214420996.
  • Róża Czacka: Notatki osobiste pisane na życzenie Ojca Władysława Korniłowicza 1927-1934. Laski. OCLC 1183358591.
  • Róża Czacka: Konferencje duchowe dla sióstr (notatki) 1930-1947. Laski. OCLC 1183357717.
  • Elżbieta Czacka, Stefan Wyszyński (wprowadzenie Andrzej Gałka, przygotowała do druku Maria Prussak): Listy. (PDF). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2006, seria: Polska kultura religijna XX wieku – źródła, nr 2. ISBN 83-7072-398-5. OCLC 225525440.
  • Róża Czacka, Aleksander Fedorowicz, Tadeusz Fedorowicz, Władysław Korniłowicz (zespół red. Magdalena Meissner): Listy. Matka Elżbieta Róża Czacka, Ojciec Władysław Korniłowicz, ksiądz Tadeusz Fedorowicz, ksiądz Aleksander Fedorowicz. Laski-Warszawa: Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża, 2007. ISBN 978-83-925305-0-3. OCLC 316551354.
  • Matka Elżbieta Czacka (oprac. Magdalena Banaszek, Maria Prussak, współpr. Katarzyna Michalak): Dyrektorium. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2007, seria: Polska kultura religijna XX wieku – źródła, nr 3. ISBN 978-83-7072-441-2. OCLC 176942890.
  • Matka Elżbieta Czacka (oprac. Magdalena Banaszek, Maria Prussak): O niewidomych. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2008, seria: Polska kultura religijna XX wieku – źródła, nr 4. ISBN 978-83-7072-502-0. OCLC 297809382.
  • M. Elżbieta Czacka (wybór i wprowadzenie Elżbieta Więckowska FSK): Pisma o Dziele. Wybór tekstów. Laski: Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża, 2014. OCLC 1183375573.
  • Elżbieta Czacka (redakcja naukowa Maria Prussak): Notatki. Laski: Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża, 2015, seria: Duchowość Dzieła Lasek. ISBN 978-83-925305-3-4. OCLC 932242950.

Proces beatyfikacji

Z inicjatywy Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża, przekonanych o świątobliwości jej życia oraz płynącymi prośbami około 150 świadków jej życia, szczególnie niewidomych poczyniono starania w celu wyniesienia jej na ołtarze[27][28]. Uroczystą sesją 22 grudnia 1987 w kaplicy prymasowskiej przy ul. Miodowej w Warszawie kard. Józef Glemp rozpoczął jej proces beatyfikacyjny na szczeblu diecezjalnym[29][28], po czym 8 lutego 1988 Stolica Apostolska wydała zgodę tzw. Nihil obstat na rozpoczęcie tego procesu[27]. Odtąd przysługiwał jej tytuł Służebnicy Bożej. W procesie przesłuchano 35 świadków, w tym 5 kapłanów, 10 sióstr zakonnych i 11 osób niewidomych[30]. 26 czerwca 1995 w kościele św. Marcina przy ul. Piwnej w Warszawie odbyła się publiczna sesja zakończenia jej diecezjalnego procesu wraz z procesem Sługi Bożego Władysława Korniłowicza, której przewodniczył kard. Glemp[28]. Po zakończeniu części diecezjalnej, akta procesu zostały przekazane Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych do Rzymu, która 3 kwietnia 1998 po zapoznaniu się z tą dokumentacją wydała dekret o jego ważności[27]. Na postulatora generalnego został wyznaczony ks. Sławomir Oder[27]. W 2011 złożono tzw. Positio wymagane w dalszej procedurze beatyfikacyjnej, a 9 października 2017 za zgodą papieża Franciszka promulgowano dekret o heroiczności jej życia i cnót[27][31]. Od tej pory przysługiwał jej tytuł Czcigodnej Służebnicy Bożej.

27 października 2020 papież Franciszek uznał cud za jej wstawiennictwem, jakim było uzdrowienie 13 września 2010 7-letniej dziewczynki Karoliny Gawrych[32], która doznała 31 sierpnia tegoż roku w wyniku wypadku przygniecenia konstrukcją huśtawki, ciężkiego urazu głowy z poważnym uszkodzeniem twarzoczaszki i utratą przytomności, co otworzyło drogę do beatyfikacji[28][33]. Beatyfikacja odbyła się 12 września 2021 w świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie wraz z beatyfikacją Czcigodnego Sługi Bożego kard. Stefana Wyszyńskiego, a przewodniczył jej w imieniu papieża Franciszka kard. Marcello Semeraro – prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych[34][35]. Na uroczystość beatyfikacji skomponowano specjalny hymn na chór i orkiestrę Błogosławiona matko niewidomych do muzyki Piotra Pałki i słów s. Damiany Laske FSK[36]. Ponadto na uroczystość tę przygotowano specjalny lipowy relikwiarz przedstawiający jej wyrzeźbione dłonie, które delikatnie opuszkami palców czytają napisany pismem brajlowskim fragment Psalmu 126, z umieszczonym w kapsule fragmentem kostnym, a który został zaprojektowany przez s. Albertę Chorążyczewską FSK, a wykonał go rzeźbiarz Marek Szala[37].

Jej wspomnienie liturgiczne zostało wyznaczone na dzień 19 maja[38].

Odznaczenia

30 kwietnia 1925 jako przewodnicząca Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Warszawie została odznaczona przez Prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za ofiarną i filantropijną działalność[39]. Następnie zarządzeniem Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z 11 listopada 1935 otrzymała jako przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża – Złoty Krzyż Zasługi za zasługi na polu pracy oświatowej i społecznej, a w szczególności za pracę z niewidomymi[8][40]. Ponadto postanowieniem z 13 października 2009 Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, w uznaniu wybitnych zasług w działalności społecznej na rzecz osób niewidomych i słabowidzących została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski[41], a jej uhonorowanie nastąpiło 15 października tegoż roku podczas obchodów w Belwederze Międzynarodowego Dnia Osób Niewidomych[42].

Upamiętnienie

Tablica pamiątkowa na fasadzie pałacu Branickich w Białej Cerkwi
Tablica pamiątkowa przy wejściu do kościoła św. Jana z Dukli w Żytomierzu

Poeta Jan Lechoń tak o niej w 1942 pisał[43]:

Matko Czacka, która kijkiem szukasz sobie drogi
I masz w oczach niewidzących niebios spokój błogi
I wśród głodu, nędzy, zbrodni wciąż uśmiech panieński,
Której modłów chętnie słucha Jezus Nazareński,
Między Polską a Chrystusem Ty arko przymierza
Włącz nas wszystkich, i mnie także, do twego pacierza.

Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych w Laskach oraz Dom Pomocy Społecznej dla Niewidomych Mężczyzn Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Niepołomicach noszą jej imię[44]. Ponadto jedną z ulic w Niepołomicach nazwano jej imieniem[45] oraz jedna z alei w Laskach nosi również jej imię[46]. Na fasadzie pałacu Branickich w Białej Cerkwi (miejscu jej urodzenia) umieszczono dwujęzyczną tablicę pamiątkową informującą o tym wydarzeniu oraz wmurowano inną dwujęzyczną tablicę pamiątkową przy wejściu do kościoła św. Jana z Dukli w Żytomierzu, do którego często uczęszczała przebywając w tej miejscowości[47]. W sierpniu 2021 otwarto w Laskach jej izbę pamięci, w której eksponowane są pamiątki pozostawione przez nią, m.in.: brajlowska maszyna do pisania, zegary brajlowskie, klęcznik, łóżko, habit, sandały czy włosiennica[22]. 5 września tegoż roku odbyła się premiera w Laskach filmu dokumentalnego jej poświęconego Widzieć w ciemności w reżyserii Piotra Górskiego[48].

Zobacz też

Ikona portaluPortal: Święci
Ikona portaluPortal: Zakony
Ikona portaluPortal: Katolicyzm

Uwagi

  1. ↑ Beatyfikacji dokonał w imieniu papieża, kard. Marcello Semeraro (prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych).
  2. ↑ Miała trójkę rodzeństwa: Pelagię (1868–1950), Tadeusza Adama (1872–1944) i Stanisława (1874–1937)[3][4].
  3. ↑ U pradziada Tadeusza Czackiego, występowała krótkowzroczność, a starszy z jej braci – Tadeusz, po I wojnie światowej został osobą niewidomą. Ponadto popełniono w jej wypadku nieumyślnie kilka błędów, np. pozwalano na wpatrywanie się w słońce, czytanie i naukę przy słabym świetle lamp naftowych czy też niezbyt dbano o właściwy dobór szkieł okularów (→ Żółtowski 1999 ↓).
  4. ↑ Pierwsza nazwa Zgromadzenia brzmiała Siostry Niewidome św. Franciszka Serafickiego (→ Przybył-Sadowska 2015 ↓, s. 105).
  5. ↑ Triuno (dosł. „troista jedność”) to nazwa nadana wspólnocie stworzonej przez matkę Elżbietę Różę Czacką w Laskach. Nazwa ta miała z jednej strony wyrażać cześć dla Trójcy Świętej, tzn. akcentować jej religijny charakter, a z drugiej stanowić odzwierciedlenie struktury samej grupy, którą na równych prawach tworzyli niewidomi, świeccy współpracownicy Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi i zakonnice ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża[19].

Przypisy

  1. ↑ Przybył-Sadowska 2015 ↓, s. 97.
  2. ↑ Łobacz 2018 ↓.
  3. ↑ a b Marek Jerzy Minakowski: Róża «Siostra Elżbieta» hr. Czacka z Czacza h. Świnka (ID: 3.529.186). W: Wielka genealogia Minakowskiego [on-line]. sejm-wielki.pl. [dostęp 2021-08-25].
  4. ↑ [TYLKO U NAS] S. R. Podgórska: Matka Elżbieta Czacka nigdy nie traciła nadziei. Wszystko zawierzyła Panu Bogu i ofiarowała Mu swoje przyszłe, przeszłe i teraźniejsze krzyże. radiomaryja.pl, 2021-09-06. [dostęp 2021-09-15].
  5. ↑ a b c Kim była matka Elżbieta Róża Czacka?. ekai.pl, 2021-08-18. [dostęp 2021-08-27].
  6. ↑ a b c Łobacz 2018 ↓, s. 46.
  7. ↑ a b c O pewnym upadku z konia, cerowaniu skarpetek i bardzo, bardzo zdeterminowanej kobiecie – Anna Kołowiecka. trakt.org.pl. [dostęp 2021-08-27].
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Matka Elżbieta Róża Czacka – najważniejsze wydarzenia życia. zakony-zenskie.pl, 2021-03-29. [dostęp 2021-08-27].
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l Żółtowski 1999 ↓.
  10. ↑ Matka Elżbieta Czacka. triuno.pl. [dostęp 2021-08-27].
  11. ↑ Łobacz 2018 ↓, s. 46–47.
  12. ↑ a b c d e f Łobacz 2018 ↓, s. 47.
  13. ↑ a b c Łobacz 2018 ↓, s. 48.
  14. ↑ Przybył-Sadowska 2014 ↓, s. 183.
  15. ↑ Przybył-Sadowska 2014 ↓, s. 185.
  16. ↑ Przybył-Sadowska 2014 ↓, s. 187.
  17. ↑ Łobacz 2018 ↓, s. 49.
  18. ↑ Przybył-Sadowska 2014 ↓, s. 190.
  19. ↑ Władysław Gołąb: Triuno. Dar dla Dzieła Lasek. laski.edu.pl, 2016-03-16. [dostęp 2021-09-04].
  20. ↑ a b c d e f g h i j 15 maja 1961: śmierci Matki Elżbiety Róży Czackiej. mt514.pl, 2021-05-15. [dostęp 2021-08-27].
  21. ↑ Kuczyńska-Kwapisz i Dycht 2019 ↓, s. 83.
  22. ↑ a b W Laskach pod Warszawą otwarto Izbę Pamięci Matki Elżbiety Róży Czackiej. ekai.pl, 2021-08-18. [dostęp 2021-08-29].
  23. ↑ Elżbieta od Ukrzyżowania Pana Jezusa FSK. geni.com. [dostęp 2021-08-25].
  24. ↑ Nowenna – dzień 9 – Gdybym mówił językami ludzi i aniołów. W: Matka Elżbieta Czacka (1876-1961) [on-line]. czacka.blogspot.com. [dostęp 2021-08-28].
  25. ↑ a b c Przybył-Sadowska 2015 ↓, s. 30.
  26. ↑ Stanisław Librowski, Jadwiga Wianeja Szachno. Wykazy dziesiętne akt Archiwum Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża w Warszawie. (PDF). „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”. T. 35, s. 19–28, 1977. Lublin: Ośrodek Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych przy Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. ISSN 0518-3766. OCLC 8571505579. 
  27. ↑ a b c d e ~1961~ Róża Czacka (Elżbieta) (ang.). newsaints.faithweb.com. [dostęp 2018-01-28].
  28. ↑ a b c d Cud za przyczyną Matki Elżbiety Czackiej. kosciol.wiara.pl. [dostęp 2021-08-31].
  29. ↑ Magdalena Gronek: Beatyfikacja kard. Stefana Wyszyńskiego oraz s. Róży Marii Czackiej – 12 września w Warszawie. dzieje.pl, 2021-04-24. [dostęp 2021-08-31].
  30. ↑ Władysław Gołąb: Ks. Władysław Korniłowicz (Oczekiwanie na beatyfikację). swiatbrajla.org.pl, 1984-08. [dostęp 2021-08-31].
  31. ↑ Promulgazione di Decreti della Congregazione delle Cause dei Santi, 10.10.2017 (wł.). vatican.va, 2017-10-10. [dostęp 2017-10-11].
  32. ↑ “Jestem świadkiem, że cuda się zdarzają”. Uzdrowione podzieliły się swoim świadectwem. beatyfikacja.info. [dostęp 2021-09-04].
  33. ↑ Promulgazione di Decreti della Congregazione delle Cause dei Santi (wł.). s. vaticanpress.va. [dostęp 2020-10-28].
  34. ↑ Komunikat Arcybiskupa Metropolity Warszawskiego. W: Archidiecezja warszawska [on-line]. archwwa.pl, 2021-04-23. [dostęp 2021-04-23].
  35. ↑ Edyta Bieńczak: Beatyfikacja kard. Stefana Wyszyńskiego i Matki Elżbiety Czackiej. Kościół zyskał dwoje błogosławionych. rmf24.pl, 2021-09-12. [dostęp 2021-09-01].
  36. ↑ Oficjalne hymny na beatyfikację ks. kard. S. Wyszyńskiego i Matki Elżbiety Róży Czackiej. radiomaryja.pl, 2021-08-08. [dostęp 2021-09-01].
  37. ↑ Przed beatyfikacją (3): Relikwie i relikwiarze. beatyfikacja.info. [dostęp 2021-09-01].
  38. ↑ Znamy daty wspomnień liturgicznych matki Czackiej i ks. kard. S. Wyszyńskiego. radiomaryja.pl, 2021-08-30. [dostęp 2021-09-12].
  39. ↑ Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej: Monitor Polski nr 102 z 2 maja 1925, poz. 435. (PDF). scan.lex.pl, 1925-05-02. [dostęp 2021-08-30].
  40. ↑ M.P. z 1935 r. nr 258, poz. 309
  41. ↑ M.P. z 2010 r. nr 28, poz. 315
  42. ↑ Odznaczenia dla zasłużonych dla osób niewidomych. prezydent.pl, 2009-10-15. [dostęp 2012-05-12].
  43. ↑ Ks. Marek Wójtowicz SJ: Służebnica Boża Róża Czacka. W: Apostolstwo Modlitwy [on-line]. ampolska.co, 2020-04-26. [dostęp 2021-08-27].
  44. ↑ Domy opieki dla dorosłych osób niewidomych. cylex-polska.pl. [dostęp 2021-09-02].
  45. ↑ Niepołomice (ul. Siostry Elżbiety Czackiej) (mapa) 1:6000. pl.mapy.cz. [dostęp 2021-08-27].
  46. ↑ Laski (Aleja Matki Elżbiety Róży Czackiej) (mapa) 1:6000. pl.mapy.cz. [dostęp 2021-08-27].
  47. ↑ Teresa Cwalina: Z Żytomierza na Ukrainie o projekcie Język otwiera świat. laski.edu.pl, 2018-10-04. [dostęp 2021-09-03].
  48. ↑ „Widzieć w ciemności”. Powstał film o Matce Czackiej i Laskach. W: Archidiecezja warszawska [on-line]. archwwa.pl, 2021-08-31. [dostęp 2021-09-01].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Informacja

Artykuł Róża Czacka w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:

O stronie

Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2021-09-20 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=159104