Rzut oszczepem

  1. Strona główna
  2. Polska Wikipedia
  3. Rzut oszczepem
Oszczepnik trenujący na stadionie w Spale
Szwedzka oszczepniczka Anna Wessman podczas mistrzostw świata juniorów w Bydgoszczy
Czeszka Nikola Ogrodníková

Rzut oszczepem – konkurencja sportowa, wchodząca w skład lekkoatletyki i wywodząca się ze starożytności.

Należy do konkurencji technicznych. Zawodnicy i zawodniczki rywalizują w rzucie oszczepem podczas igrzysk olimpijskich (mężczyźni od 1908, a kobiety od 1932 roku), mistrzostw Europy, mistrzostw świata oraz licznych mityngów lekkoatletycznych. Rzut oszczepem jest także rozgrywany w ramach rywalizacji w siedmioboju i dziesięcioboju.

Przepisy

Rzutnia z widocznym rozbiegiem do rzutu oszczepem na Stadionie Zdzisława Krzyszkowiaka
Końcowa faza rzutu oszczepem

Zawody w rzucie oszczepem rozgrywane są na rzutni lekkoatletycznej umiejscowionej na stadionie. Rozbieg przed rzutem wykonuje się z oznaczonego białymi liniami rozbiegu. Rozbieg może mieć maksymalnie 36,5 metra długości, a jego szerokość wynosi 4 metry. Jest on zakończony łukiem o promieniu 8 metrów. Łuk – czyli namalowana biała linia – ma 7 cm szerokości. Pole rzutu (tzw. promień) stanowi wycinek koła o kącie rozwarcia ok. 29° (wyznaczony na środku murawy). Zwycięzcą konkursu rzutu oszczepem zostaje zawodnik, który wykonał najdalszy rzut. Przekroczenie linii wyznaczającej koniec rozbiegu (nawet po wykonaniu rzutu) lub rzut poza wyznaczone pole (promień rzutu) powoduje jego nieważność (tzw. spalony). Podczas wykonywania rzutu oszczep należy trzymać za osznurowania. Próba zostaje uznana za ważną jeśli oszczep wyląduje w polu rzutów i zostawi ślad od wbicia w miejscu wylądowania[1].

W konkursie finałowym rzutu oszczepem podczas imprez mistrzowskich np. igrzysk olimpijskich startuje przynajmniej 12 zawodników wyłonionych we wcześniejszej rundzie eliminacyjnej (rozgrywanej z reguły dzień wcześniej), którzy uzyskali w niej tzw. minimum kwalifikacyjne (wyznaczona przez sędziów odległość gwarantująca udział w finale). Jeżeli minimum kwalifikacyjne uzyska mniej niż 12 zawodników (minimum jest przeważnie ustalane na takim poziomie, aby tak właśnie się stało), awans uzyskuje 12 oszczepników z najlepszymi wynikami z eliminacji. Każdy z nich oddaje w finale trzy rzuty. Ósemka najlepszych ma później prawo do wykonania kolejnych trzech prób w ramach rozgrywki tzw. wąskiego finału.

Sprzęt

 Osobny artykuł: Oszczep (przyrząd sportowy).

Młodzicy (do 15 lat) rzucają oszczepem o wadze 600 g, juniorzy młodsi (do lat 18) korzystają z oszczepów ważących 700 g, juniorzy i seniorzy używają sprzętu o wadze 800 g. Kobiety używają sprzętu o wadze 600 g od wieku juniorskiego – wcześniejsze kategorie wiekowe od listopada 2011 używają oszczepu o wadze 500 g[2]. Konsekwencją rozwoju tej dyscypliny sportu były coraz dalsze rzuty zawodników i możliwość rzucenia oszczepu poza wyznaczone pole, co mogło stanowić zagrożenie dla osób przebywających na stadionie. Aby temu zapobiec, zmieniono konstrukcję oszczepu poprzez przesunięcie środka ciężkości, dzięki czemu zmniejszyła się długość rzutów.

Technika

Styl klasyczny

Początkową fazą rzutu oszczepem jest bieg po rozbiegu. Zawodnik trzyma oszczep nad barkiem, a jego grot pochylony jest ku dołowi. Sprzęt trzymany jest za osznurowanie. Po krótkim nabiegu miotacz przesuwa oszczep do tyłu i wykonuje trzy kroki tzw. przeplatanki. Jest to końcowa faza nabiegu polegającego na biegu skrzyżnym. W tym czasie ręka z oszczepem znajduje się w pozycji równoległej do rozbiegu. Grot oszczepu powinien znajdować się na wysokości oka. W momencie wyrzutu zawodnik wykonuje skręt tułowia w kierunku rzutu i odchyla tułów w tył. Ręka z oszczepem powinna wówczas tworzyć kąt ostry między podłożem a oszczepem (co widać na zdjęciu obok). W tym momencie następuje wyrzut. Po rzucie wykonywany jest tzw. przeskok, czyli przeniesienie ciężaru ciała w celu wyhamowania przed linią kończącą rozbieg (jej przekroczenie oznacza nieważność próby). Niektórzy zawodnicy stosują do tego celu upadek na tartan (np. Fin Tero Pitkämäki). W momencie wyrzutu oszczep może osiągnąć prędkość nawet ok. 100 km/h.

Styl hiszpański

W latach 50. XX wieku pojawiła się obrotowa technika rzutu oszczepem, podobna do rzutu dyskiem, zwana stylem hiszpańskim. Jej wynalazcą był hiszpański dyskobol Félix Erausquin[3]. Techniką tą osiągano rezultaty w okolicach 90–100 m. Jednak krótko przed Igrzyskami w Melbourne IAAF zakazała tej techniki jako niebezpiecznej dla obserwujących; zdarzały się bowiem rzuty pod kątem 90 stopni do prawidłowego kierunku rzutu[4][5].

Historia

Początki

Rzut oszczepem – jako konkurencja sportowa – znany jest od czasów antycznych. Wcześniej – już w paleolicie – oszczep znany był jako broń myśliwska oraz narzędzie wojenne[6]. Konkurs rzutu oszczepem był jedną z konkurencji podczas starożytnych igrzysk olimpijskich od roku 708 p.n.e. W Grecji, a także w Irlandii podczas igrzysk tailtańskich, oszczep był jedną z konkurencji pięcioboju. W greckim pentatlonie rzucano oszczepem o nazwie apotomeus, wykonanym z litego drewna i zaostrzonym na jednym końcu. Pośrodku drzewca znajdowała się rzemienna pętla ankyle, za którą zawodnik zaczepiał palcem wskazującym i wielkim. Pętla służyła do nadawania oszczepowi ruchu rotacyjnego podczas lotu. W starożytnej Grecji rywalizowano również w rzutach cięższym oszczepem bojowym o nazwie akontion, wyposażonym w grot spiżowy, w późniejszym okresie żelazny. W okresie średniowiecza oszczepem rzucano podczas występów rycerskich. Wówczas wykonywano głównie rzuty z miejsca do celu[1].

XIX wiek

W XIX wieku rzut oszczepem znany był jako ćwiczenie gimnastyczne. Zalecał go m.in. niemiecki pedagog Friedrich Ludwig Jahn (1778-1852). W roku 1859 w Atenach podjęto pierwszą próbę reaktywacji igrzysk olimpijskich. W ramach specjalnie z tej okazji zorganizowanych zawodów rozegrano konkurs rzutu oszczepem do celu oraz na odległość (ówczesny oszczep miał 1,75 m długości i ważył 1,4 kg). Pod koniec wieku rzut oszczepem był uprawiany w kilkunastu krajach m.in. w Szwecji i na Węgrzech. W roku 1885 zaczęto stosować rozbieg (do tej pory rzuty oddawano z miejsca). Technika nie przypominała obecnie nam znanej[1].

Przed II wojną światową

Eric Lemming – pierwszy mistrz olimpijski w rzucie oszczepem

W roku 1908 rzut oszczepem po raz pierwszy pojawił się w programie nowożytnych igrzysk olimpijskich. Pierwszy złoty medal w tej konkurencji wywalczył Eric Lemming. Kobiety na igrzyskach zaczęły rywalizować dopiero w Los Angeles w 1932 roku. Na mistrzostwach Europy rzut oszczepem zagościł pierwszy raz w 1934 roku (mężczyźni) i w 1938 (kobiety). W ramach lekkoatletycznych mistrzostw Polski rzut oszczepem mężczyzn pojawił się w 1920, a kobiet w 1923 roku.

Na początku XX wieku zaczęto stosować osznurowanie. Zmieniła się jednocześnie technika rzutu. Dotychczas rzucano tzw. metodą z palca. Polegała ona na trzymaniu prawą ręką końca oszczepu i jednoczesnym podtrzymywaniu go drugą ręką do czasu wyrzutu.

W tym samym czasie w Finlandii zaczęto korzystać z obecnie znanej techniki rzutu. Po krótkim nabiegu zawodnik wykonuje zharmonizowane ruchy skrzyżne tzw. przeplatankę, polegającą na biegu w kroku skrzyżnym, po której wykonuje się rzut i tzw. przeskok. Technika ta otrzymała nazwę techniki fińskiej.

Przed II wojną światową właśnie reprezentanci Skandynawii dominowali w światowym oszczepie. Matti Järvinen aż dziesięciokrotnie poprawiał rekord świata, doprowadzając go do wyniku 77,23 w roku 1936. Ostatecznie najlepszy rezultat przed wybuchem wojny ustanowił inny Fin – Yrjö Nikkanen. 16 października 1938 w Kotce uzyskał wynik 78,70.

Kobiecy rzut oszczepem zaczął rozwijać się w latach 20. Początkowo panie rzucały metodą z palca. Dopiero w roku 1925 rozpowszechnił się wśród zawodniczek obecny styl. Pierwszy kobiecy rekord świata datowany jest na rok 1922. Wówczas Czechosłowaczka Božena Šrámková uzyskała wynik 25,32.

W latach 30 najlepsze wyniki osiągały reprezentantki Niemiec. 12 lipca 1930 Niemka Ellen Braumüller jako pierwsza przekroczyła 40 metrów, uzyskując wynik 40,27. Ostatecznie rekord świata w rzucie oszczepem kobiet przed wybuchem II wojny światowej wynosił 46,74 – rezultat ten osiągnęła Amerykanka Nan Gindele w roku 1932[1].

Po II wojnie światowej

Tero Pitkämäki
Czeszka Barbora Špotáková to aktualna rekordzistka świata

Po wojnie do użytku stopniowo wchodziły oszczepy metalowe (dotychczas były drewniane). Dzięki rozwojowi sprzętu możliwe było uzyskiwanie coraz lepszych wyników. Amerykańscy bracia Heldowie skonstruowali własny – aerodynamiczny – oszczep, którym Franklin Held 8 sierpnia 1953 roku w Pasadenie uzyskał wynik 80,41 i jako pierwszy człowiek w historii przekroczył barierę 80 metrów. Oszczep braci Heldów miał krótszy koniec, stał się cięższy i dzięki czemu przedłużał swój lot[6]. Kolejna granica została przekroczona 11 lat później, kiedy norweski oszczepnik Terje Pedersen rzucił oszczepem ponad 90 metrów (91,72 2 września w Oslo).

20 lipca 1984 wschodnioniemiecki zawodnik – Uwe Hohn – jako pierwszy i dotychczas jedyny oszczepnik na świecie pokonał barierę 100 metrów uzyskując wynik 104,80.

Wynik te wywołał dyskusję na temat bezpieczeństwa takich rzutów. Ostatecznie – na mocy decyzji IAAF 1 kwietnia 1986 roku zmieniono środek ciężkości oszczepu (przesunięto osznurowanie) i zaczęto od nowa mierzyć rekordy świata.

W latach 90 XX wieku największe tryumfy odnosił czeski zawodnik Jan Železný, który jest aktualnym rekordzistą świata – 98,48 (Jena, 1996). Železný jest także jedynym w historii oszczepnikiem, który zdobył trzy olimpijskie złote medale z rzędu.

Rzut oszczepem kobiet także dynamicznie rozwijał się po II wojnie światowej. W roku 1949 radziecka lekkoatletka Natalia Smirnicka jako pierwsza kobieta przekroczyła barierę 50 metrów uzyskując w Moskwie wynik 53,41. Piętnaście lat później inna reprezentantka ZSRR Jelena Gorczakowa posłała oszczep na odległość ponad 60 metrów – 16 października 1964 w Tokio uzyskała wynik 62,40. W latach 70. prym na rzutniach wiodła oszczepniczka NRD Ruth Fuchs – dwukrotna mistrzyni olimpijska i sześciokrotna rekordzistka świata (do 69,96 w 1980). W 1980 roku Tatiana Biriulina ze Związku Radzieckiego jako pierwsza rzuciła oszczepem na odległość 70 metrów – 70,80. W 1988 roku barierę 80 metrów – jako pierwsza i jedyna – osiągnęła Niemka Petra Felke-Meier.

W 1999 został przesunięty środek ciężkości damskiego oszczepu. Rozpoczęto mierzenie nowych rekordów świata. Obecnie najlepszy wynik w historii tej dyscypliny wśród kobiet należy do Czeszki Barbory Špotákovej i wynosi 72,28 (13.08.2008, Stuttgart). Czołowymi oszczepniczkami są także Kubanka Osleidys Menéndez i Niemka Christina Obergföll.

Rozwój rekordu świata

Matti Järvinen

Rekordy świata w rzucie oszczepem są notowane od roku 1883. Oficjalne rekordy notuje się natomiast od roku 1912. Najwięcej razy (23 wśród mężczyzn) rekord świata poprawiali reprezentanci krajów ze Skandynawii (16 rekordów należy do Finów, 4 do Szwedów i 3 do Norwegów). Najwięcej rekordów świata (10) należy do Fina Matti Järvinena. W historii rzutu oszczepem tylko dwoje Polaków pobiło rekord świata: w 1956 w Mediolanie Janusz Sidło uzyskał wynik 83,66, a w 1972 Ewa Gryziecka rzuciła na odległość 62,70 (rekord ten przetrwał zaledwie kilka godzin).

Mężczyźni

Odległość Imię i nazwisko Kraj Data Miasto
Stary model oszczepu
62,32 Eric Lemming Szwecja SWE 29.09.1912 Sztokholm
66,10 Jonni Myyrä Finlandia FIN 24.08.1919 Sztokholm
66,62 Gunnar Lindström Szwecja SWE 12.12.1924 Eksjö
69,88 Eino Penttilä Finlandia FIN 01.10.1927 Viipuri
71,01 Erik Lundqvist Szwecja SWE 15.08.1928 Sztokholm
71,57 Matti Järvinen Finlandia FIN 08.08.1930 Viipuri
71,70 Matti Järvinen Finlandia FIN 17.08.1930 Tampere
71,88 Matti Järvinen Finlandia FIN 31.08.1930 Vaasa
72,93 Matti Järvinen Finlandia FIN 14.09.1930 Viipuri
74,02 Matti Järvinen Finlandia FIN 27.06.1932 Turku
74,28 Matti Järvinen Finlandia FIN 25.05.1933 Mikkeli
74,61 Matti Järvinen Finlandia FIN 07.06.1933 Vaasa
76,10 Matti Järvinen Finlandia FIN 15.07.1933 Helsinki
76,66 Matti Järvinen Finlandia FIN 07.09.1933 Turyn
77,23 Matti Järvinen Finlandia FIN 18.06.1934 Helsinki
77,87 Yrjö Nikkanen Finlandia FIN 25.08.1938 Karhula
78,70 Yrjö Nikkanen Finlandia FIN 16.10.1938 Kotka
80,41 Franklin Held Stany Zjednoczone USA 08.08.1953 Pasadena
81,75 Franklin Held Stany Zjednoczone USA 21.05.1955 Modesto
83,56 Soini Nikkinen Finlandia FIN 24.06.1956 Kuhmoinen
83,66 Janusz Sidło Polska POL 30.06.1956 Mediolan
85,71 Egil Danielsen Norwegia NOR 26.11.1956 Melbourne
86,04 Al Cantello Stany Zjednoczone USA 05.06.1959 Compton
86,74 Carlo Lievore Włochy ITA 01.06.1961 Mediolan
87,12 Terje Pedersen Norwegia NOR 01.07.1964 Oslo
91,72 Terje Pedersen Norwegia NOR 02.09.1964 Oslo
91,98 Jānis Lūsis URS 23.07.1968 Saarijärvi
92,70 Jorma Kinnunen Finlandia FIN 18.06.1969 Tampere
93,80 Jānis Lūsis URS 06.07.1972 Sztokholm
94,08 Klaus Wolfermann Niemcy FRG 05.05.1973 Leverkusen
94,58 Miklós Németh HUN 26.07.1976 Montreal
96,72 Ferenc Paragi HUN 23.04.1980 Tata
99,72 Tom Petranoff Stany Zjednoczone USA 15.05.1983 Los Angeles
104,80 Uwe Hohn GDR 20.07.1984 Berlin
Nowy model oszczepu
85,74 Klaus Tafelmeier Niemcy FRG 20.09.1986 Como
87,66 Jan Železný Czechosłowacja TCH 31.05.1987 Nitra
89,10 Patrik Bodén Szwecja SWE 24.03.1990 Austin
89,58 Steve Backley Wielka Brytania GBR 02.07.1990 Sztokholm
91,46 Steve Backley Wielka Brytania GBR 25.01.1992 Auckland
95,54 Jan Železný Czechy CZE 06.04.1993 Sankt Petersburg
95,66 Jan Železný Czechy CZE 29.08.1993 Sheffield
98,48 Jan Železný Czechy CZE 25.05.1996 Jena

Kobiety

Odległość Imię i nazwisko Kraj Data Miasto
Stary model oszczepu
25,01 Božena Šrámková Czechosłowacja CZE 06.08.1922 Praga
25,32 Božena Šrámková 13.08.1922 Praga
27,24 Marie Janderová Czechosłowacja CZE 25.05.1924 Ostrawa
37,57 Guschi Hargus Niemcy GER 12.06.1927 Berlin
38,39 Guschi Hargus Niemcy GER 18.08.1928 Berlin
40,27 Ellen Braumüller Niemcy GER 12.07.1930 Berlin
42,28 Elisabeth Schumann Niemcy GER 02.08.1931 Magdeburg
44,64 Elisabeth Schumann Niemcy GER 12.06.1932 Berlin
46,74 Nan Gindele Stany Zjednoczone USA 18.06.1932 Chicago
47,24 Annelie Steinheuer III Rzesza GER 21.06.1942 Frankfurt nad Menem
48,21 Herma Bauma Austria AUT 29.06.1947 Wiedeń
48,63 Herma Bauma Austria AUT 12.09.1948 Wiedeń
49,59 Natalia Smirnicka URS 25.07.1949 Moskwa
53,41 Natalia Smirnicka URS 05.08.1949 Moskwa
53,56 Nadieżda Koniajewa URS 05.02.1954 Leningrad
55,11 Nadieżda Koniajewa URS 22.05.1954 Kijów
55,48 Nadieżda Koniajewa URS 06.08.1954 Kijów
55,73 Dana Zátopková Czechosłowacja TCH 01.06.1958 Praga
57,40 Anna Pazera Australia AUS 24.07.1958 Cardiff
57,49 Birutė Kalėdienė URS 30.10.1958 Tiflis
57,92 Elvīra Ozoliņa URS 03.05.1960 Leselidse
59,55 Elvīra Ozoliņa URS 04.06.1960 Bukareszt
59,78 Elvīra Ozoliņa URS 03.07.1963 Moskwa
62,40 Jelena Gorczakowa URS 16.10.1964 Tokio
62,70 Ewa Gryziecka Polska POL 11.06.1972 Bukareszt
65,06 Ruth Fuchs GDR 11.06.1972 Poczdam
66,11 Ruth Fuchs GDR 07.09.1973 Edynburg
67,22 Ruth Fuchs GDR 03.10.1974 Rzym
69,12 Ruth Fuchs GDR 10.07.1976 Berlin
69,32 Kate Schmidt Stany Zjednoczone USA 11.09.1977 Fürth
69,52 Ruth Fuchs GDR 13.06.1979 Drezno
69,96 Ruth Fuchs GDR 29.04.1980 Split
70,80 Tatjana Biriulina URS 12.07.1980 Podolsk
71,88 Antoaneta Todorowa BUL 15.08.1981 Zagrzeb
72,40 Tiina Lillak Finlandia FIN 29.07.1982 Helsinki
74,20 Sofia Sakorafa Grecja GRE 26.09.1982 Chania
74,76 Tiina Lillak Finlandia FIN 13.06.1983 Tampere
75,26 Petra Felke GDR 04.06.1985 Schwerin
75,40 Petra Felke GDR 04.06.1985 Schwerin
77,44 Fatima Whitbread Wielka Brytania GBR 28.08.1986 Stuttgart
78,90 Petra Felke GDR 29.07.1987 Lipsk
80,00 Petra Felke-Meier GDR 09.09.1988 Poczdam
Nowy model oszczepu
68,19 Trine Hattestad Norwegia NOR 28.07.1999 Fana
68,22 Trine Hattestad Norwegia NOR 30.06.2000 Rzym
69,48 Trine Hattestad Norwegia NOR 28.07.2000 Oslo
71,54 Osleidys Menéndez Kuba CUB 01.07.2001 Retimno
71,70 Osleidys Menéndez Kuba CUB 14.08.2005 Helsinki
72,28 Barbora Špotáková Czechy CZE 13.09.2008 Stuttgart

Najlepsi zawodnicy wszech czasów

Poniższe tabele przedstawiają listy 10 najlepszych oszczepników i oszczepniczek w historii tej konkurencji.

Mężczyźni

Stary model

lp. wynik zawodnik państwo data miejsce
1. 104,80 m Uwe Hohn  NRD 20 lipca 1984 Berlin
2. 99,72 m Thomas Petranoff  Stany Zjednoczone 15 maja 1983 Westwood
3. 96,72 m Ferenc Paragi  Węgry 23 kwietnia 1980 Tata
4. 96,72 m Detlef Michel  NRD 8 czerwca 1983 Berlin
5. 95,80 m Robert Roggy  Stany Zjednoczone 29 sierpnia 1982 Stuttgart
6. 95,10 m Brian Crouser  Stany Zjednoczone 5 sierpnia 1985 Eugene
7. 94,58 m Miklós Németh  Węgry 26 lipca 1976 Montreal
8. 94,22 m Michael Wessing  RFN 3 lipca 1978 Oslo
9. 94,20 m Heino Puuste  ZSRR 5 czerwca 1983 Birmingham
10. 94,08 m Klaus Wolfermann  RFN 5 maja 1973 Leverkusen

Nowy model

lp. wynik zawodnik państwo data miejsce
1. 98,48 m Jan Železný  Czechy 25 maja 1996 Jena
2. 97,76 m Johannes Vetter  Niemcy 06 września 2020 Chorzów
3. 93,90 m Thomas Röhler  Niemcy 5 maja 2017 Doha
4. 93,09 m Aki Parviainen  Finlandia 26 czerwca 1999 Kuortane
5. 92,72 m Julius Yego  Kenia 26 sierpnia 2015 Pekin
6. 92,61 m Siergiej Makarow  Rosja 30 czerwca 2002 Sheffield
7. 92,60 m Raymond Hecht  Niemcy 21 lipca 1995 Oslo
8. 92,06 m Andreas Hofmann  Niemcy 2 czerwca 2018 Offenburg
9. 91,69 m Konstadinos Gatsiudis  Grecja 24 czerwca 2000 Kuortane
10. 91,59 m Andreas Thorkildsen  Norwegia 2 czerwca 2007 Oslo

Kobiety

Stary model

lp. wynik zawodniczka państwo data miejsce
1. 80,00 m Petra Felke  NRD 9 września 1988 Poczdam
2. 77,44 m Fatima Whitbread  Wielka Brytania 28 sierpnia 1986 Stuttgart
3. 74,76 m Tiina Lillak  Finlandia 13 czerwca 1983 Tampere
4. 74,20 m Sofia Sakorafa  Grecja 26 września 1982 Chania
5. 73,58 m Tessa Sanderson  Wielka Brytania 16 czerwca 1983 Edynburg
6. 72,20 m Ana Weruli  Grecja 20 maja 1984 Chania
7. 72,16 m Antje Kempe  NRD 5 maja 1984 Celje
8. 72,12 m Trine Hattestad  Norwegia 10 lipca 1983 Oslo
9. 71,88 m Antoaneta Selenska  Bułgaria 15 sierpnia 1981 Zagrzeb
10. 71,82 m Ivonne Leal  Kuba 30 sierpnia 1985 Kobe

Nowy model

lp. wynik zawodniczka państwo data miejsce
1. 72,28 m Barbora Špotáková  Czechy 13 września 2008 Stuttgart
2. 71,70 m Osleidys Menéndez  Kuba 14 sierpnia 2005 Helsinki
3. 71,40 m Maria Andrejczyk  Polska 9 maja 2021 Split
4. 70,53 m Marija Abakumowa  Rosja 1 sierpnia 2013 Berlin
5. 70,20 m Christina Obergföll  Niemcy 23 czerwca 2007 Monachium
6. 69,48 m Trine Hattestad  Norwegia 28 lipca 2000 Oslo
7. 69,35 m Sunette Viljoen  Południowa Afryka 9 czerwca 2012 Nowy Jork
8. 69,19 m Christin Hussong  Niemcy 30 maja 2021 Chorzów
9. 68,92 m Kathryn Mitchell  Australia 11 kwietnia 2018 Gold Coast
10. 68,43 m Sara Kolak  Chorwacja 6 lipca 2017 Lozanna

źródło: World Athletics

Rzut oszczepem w Polsce

Franciszek Skopal w barwach lwowskiej Pogoni
Eugeniusz Lokajski podczas powstania warszawskiego
Rzuca Janusz Sidło
Robert Szpak – mistrz świata juniorów

Początek historii rzutu oszczepem na terenach polskich datuje się na rok 1905. Wówczas na zorganizowanych przez Towarzystwo Zabaw Ruchowych zawodach konkurs rzutu oszczepem wygrał T. Rzadki uzyskując wynik 31,80[6]

Pierwszym polskim oszczepnikiem, który zaistniał na arenie międzynarodowej był Eugeniusz Lokajski – uczestnik Igrzysk Olimpijskich w 1936 w Berlinie. Zajął tam wysokie, 7 miejsce. Walter Turczyk był pierwszym Polakiem, który rzucił oszczepem ponad 70 metrów. Jego wynik to 70,53. Wśród kobiet sukcesy odnosiła Maria Kwaśniewska – brązowa medalistka olimpijska z Berlina i rekordzistka kraju. Czołowymi zawodnikami byli także bracia Władysław i Franciszek Mikrutowie[1].

Pierwszym powojennym mistrzem kraju został Medard Gburczyk. Od 1948 roku starty w reprezentacji Polski rozpoczął Janusz Sidło – najlepszy polski oszczepnik wszech czasów. W 1953 roku na stadionie w Jenie jako pierwszy Europejczyk rzucił on oszczepem ponad 80 metrów (80,15 – Jena, 2 października 1953). Trzy lata później Sidło został rekordzistą świata (83,66 – Mediolan, 30 czerwca 1956) i zdobył srebrny medal na igrzyskach olimpijskich w Melbourne. Lata 50. w Polsce to dominacja Janusza Sidły – mistrza Europy z 1954 i 1958 r. Oprócz niego prym w kraju wiedli m.in. Jan Kopyto i Zbigniew Radziwonowicz. Sukcesy zawodników były zasługą Zygmunta Szelesta – wybitnego trenera i pracownika dydaktycznego warszawskiej AWF[7].

W latach 60. do grona najlepszych w Polsce dołączył dwukrotny medalista mistrzostw Europy Władysław Nikiciuk, który na olimpiadzie w Meksyku w 1968 roku zajął 4 miejsce.

W 1970 roku na uniwersjadzie w Turynie brąz wywalczył Zygmunt Jałoszyński, Daniela Jaworska w 1971 została mistrzynią Europy[8], Ewa Gryziecka rok później pobiła rekord świata (62,70), a Piotr Bielczyk w 1976 roku na stadionie bydgoskiego Zawiszy jako pierwszy Polak rzucił oszczepem ponad 90 metrów (90,78 – 22 czerwca 1976). W tym samym roku na olimpiadzie w Montrealu zajął 4 miejsce ze znakomitym wynikiem 86,50[9].

W roku 1980 na moskiewskiej olimpiadzie startował Dariusz Adamus (bez sukcesów, odpadł w eliminacjach). Lata 80. to okres sukcesów takich zawodników jak Dariusz Adamus, Stanisław Górak, Mirosław Szybowski. Po zmianie sprzętu w 1986 roku konkurencja ta w Polsce zaczęła przeżywać kryzys.

W latach 90. najlepiej spisywał się Dariusz Trafas z Kołobrzegu. Wychowanek trenera Michała Barty był uczestnikiem mistrzostw świata i Europy oraz Igrzysk Olimpijskich w 2000 roku. Czołowymi reprezentantami kraju byli także Tomasz Damszel, Rajmund Kółko czy Grzegorz Krasiński.

Początek XXI wieku w polskim oszczepie to sukcesy na uniwersjadach Igora Janika, Barbary Madejczyk i Urszuli Jasińskiej. 11 lipca 2008 w Bydgoszczy podczas Mistrzostw Świata Juniorów złoty medal wywalczył Robert Szpak[10].

Najdalsze rzuty na terytorium Polski oddali Johannes Vetter – 97,76 (6 września 2020, Chorzów) oraz wśród kobiet Marcelina Witek – 66,53 (5 maja 2018, Białogard).

Rozwój rekordu Polski

Oficjalne rekordy Polski notowane są od roku 1912.

Mężczyźni

Odległość Imię i nazwisko Klub Data Miasto
Stary model oszczepu
47,37 Franciszek Skopal Pogoń Lwów 12.11.1912 Lwów
48,40 Sławosz Szydłowski Pogoń Lwów 18.07.1920 Lwów
52,76 Sławosz Szydłowski Pogoń Lwów 15.07.1922 Lwów
55,05 Sławosz Szydłowski AZS Warszawa 15.08.1924 Łódź
57,56 Julian Gruner AZS Warszawa 12.07.1925 Paryż
57,72 Józef Smakulski Pogoń Lwów 12.06.1927 Lwów
57,76 Władysław Mikrut Sokół Koronowo 06.07.1930 Bydgoszcz
58,05 Edward Luckhaus Jagiellonia Białystok 02.09.1930 Warszawa
59,16 Franciszek Mikrut Sokół Koronowo 30.08.1931 Królewska Huta
60,22 Franciszek Mikrut Sokół Koronowo 12.09.1931 Poznań
62,50 Franciszek Mikrut Sokół Koronowo 11.10.1931 Bruksela
63,20 Władysław Mikrut Sokół Koronowo 19.06.1932 Bydgoszcz
65,14 Władysław Mikrut Sokół Koronowo 24.07.1932 Poznań
65,73 Walter Turczyk Warta Poznań 28.04.1935 Poznań
67,35 Eugeniusz Lokajski Warszawianka 29.08.1935 Warszawa
70,53 Walter Turczyk Warta Poznań 31.05.1936 Warszawa
73,27 Eugeniusz Lokajski Warszawianka 31.05.1936 Warszawa
80,15 Janusz Sidło Spójnia Gdańsk 02.10.1953 Jena
83,66 Janusz Sidło Spójnia Warszawa 30.06.1956 Mediolan
84,00 Janusz Sidło Spójnia Warszawa 11.07.1959 Budapeszt
85,56 Janusz Sidło Spójnia Warszawa 05.09.1959 Berlin
86,10 Władysław Nikiciuk Gwardia Warszawa 23.06.1968 Saarijärvi
86,22 Janusz Sidło Spójnia Warszawa 07.05.1970 Mantes
88,04 Piotr Bielczyk AZS AWF Warszawa 15.05.1976 Ateny
90,78 Piotr Bielczyk AZS AWF Warszawa 22.06.1976 Bydgoszcz
Nowy model oszczepu
78,32 Stanisław Górak Lechia Gdańsk 28.06.1986 Stuttgart
80,82 Zbigniew Bednarski Olimpia Poznań 18.05.1988 Słupsk
80,84 Mirosław Witek Gryf Słupsk 15.06.1996 Słupsk
82,50 Rajmund Kółko Górnik Polkowice 28.05.1997 Ostrawa
83,23 Dariusz Trafas Schöller Namysłów 08.08.1999 Sopot
83,40 Dariusz Trafas AZS-AWF Gorzów Wlkp. 30.08.2000 Sopot
83,98 Dariusz Trafas AZS-AWF Gorzów Wlkp. 22.09.2000 Sydney
85,78 Dariusz Trafas AZS-AWF Gorzów Wlkp. 13.07.2001 Oslo
86,77 Dariusz Trafas Flora Namysłów 16.06.2002 Warszawa
87,17 Dariusz Trafas AZS-AWF Gorzów Wlkp. 17.09.2000 Gold Coast[11]
88,09 Marcin Krukowski Warszawianka Warszawa 21.07.2017 Białystok
89,55 Marcin Krukowski Warszawianka Warszawa 08.06.2021 Turku

Kobiety

Odległość Imię i nazwisko Klub Data Miasto
Stary model oszczepu
23,40 Zofia Chenclewska Grażyna Warszawa 18.07.1925 Warszawa
23,60 Maria Rittner Makabi Kraków 27.09.1925 Warszawa
24,415 Irena Jaśnikowska Cracovia 15.06.1925 Kraków
27,21 Maria Malinowska Cracovia 29.09.1926 Kraków
27,83 Maria Malinowska Cracovia 17.10.1926 Kraków
33,30 Maria Malinowska Cracovia 22.05.1927 Kraków
33,77 Maria Malinowska Cracovia 01.09.1928 Kraków
36,90 Maria Malinowska Cracovia 21.10.1928 Kraków
36,92[12] Zofia Smętek ŁKS Łódź 14.05.1933 Łódź
37,03 Zofia Smętek ŁKS Łódź 10.09.1933 Łódź
38,23 Zofia Smętek ŁKS Łódź 22.10.1933 Łódź
39,61 Maria Kwaśniewska ŁKS Łódź 08.07.1934 Warszawa
40,50 Maria Kwaśniewska ŁKS Łódź 19.08.1934 Poznań
40,68 Maria Kwaśniewska ŁKS Łódź 03.05.1935 Poznań
41,38 Maria Kwaśniewska ŁKS Łódź 25.08.1935 Drezno
44,03 Maria Kwaśniewska ŁKS Łódź 26.07.1936 Czeladź
44,05 Maria Ciach Włókniarz Tomaszów 17.05.1952 Kraków
44,31 Maria Ciach Włókniarz Tomaszów 24.07.1952 Helsinki
44,92 Maria Ciach Włókniarz Tomaszów 04.07.1953 Kraków
45,06 Maria Ciach Włókniarz Tomaszów 07.06.1953 Warszawa
45,59 Ksawera Kowalewska Budowlani Wrocław 19.07.1953 Warszawa
45,59 Maria Ciach Włókniarz Tomaszów 06.08.1953 Bukareszt
46,02 Maria Ciach Włókniarz Tomaszów 06.09.1953 Warszawa
46,77 Maria Ciach Włókniarz Tomaszów 02.10.1953 Jena
47,03 Jadwiga Majka CWKS Warszawa 15.08.1954 Warszawa
47,28 Jadwiga Majka CWKS Warszawa 13.05.1955 Spała
47,31 Jadwiga Majka CWKS Warszawa 09.06.1955 Praga
47,46 Anna Wojtaszek Budowlani Opole 09.06.1955 Wrocław
47,57 Jadwiga Majka CWKS Warszawa 18.06.1955 Warszawa
48,99 Maria Ciach Włókniarz Tomaszów 05.08.1955 Warszawa
49,87 Jadwiga Majka CWKS Warszawa 11.09.1955 Budapeszt
51,18 Urszula Figwer AZS Kraków 24.10.1955 Łódź
51,95 Urszula Figwer AZS Kraków 09.06.1956 Warszawa
52,53 Urszula Figwer AZS Kraków 28.04.1957 Kraków
52,64 Urszula Figwer AZS Kraków 16.06.1957 Praga
53,28 Urszula Figwer AZS Kraków 30.06.1957 Kraków
53,65 Urszula Figwer AZS Kraków 13.09.1958 Bukareszt
54,14 Urszula Figwer AZS Kraków 28.06.1959 Warszawa
54,52 Urszula Figwer AZS Kraków 10.07.1960 Kraków
54,90 Urszula Figwer AZS Kraków 07.08.1960 Olsztyn
57,77 Urszula Figwer AZS Kraków 21.08.1960 Koblencja
58,68 Daniela Tarkowska-Jaworska AZS Poznań 02.07.1967 Chorzów
59,64 Daniela Jaworska AZS Poznań 02.08.1968 Sofia
59,64 Daniela Jaworska Skra Warszawa 16.08.1969 Kraków
60,56 Daniela Jaworska Skra Warszawa 27.09.1969 Kraków
61,44 Daniela Jaworska Skra Warszawa 03.10.1970 Pitesti
62,10 Ewa Gryziecka Piast Gliwice 01.05.1971 Warszawa
62,70 Ewa Gryziecka Piast Gliwice 11.06.1972 Bukareszt
63,08 Felicja Kinder KKS Kluczbork 20.08.1974 Warszawa
63,22 Genowefa Olejarz AZS AWF Warszawa 20.08.1983 Londyn
65,52 Genowefa Olejarz AZS AWF Warszawa 20.05.1984 Zabrze
65,56 Mariola Dankiewicz Start Lublin 09.07.1989 Kouvola
65,96 Genowefa Olejarz-Patla AZS AWF Warszawa 10.08.1991 Nitra
Nowy model oszczepu
53,22 Barbara Madejczyk AZS-AWF Gdańsk 15.05.1999 Kraków
53,37 Izabela Wojczakowska Skra Warszawa 14.06.1999 Warszawa
61,05 Genowefa Patla AZS AWF Warszawa 19.06.1999 Paryż
61,36 Barbara Madejczyk Jantar Ustka 10.07.2004 Gdańsk
61,72 Barbara Madejczyk Jantar Ustka 18.06.2005 Florencja
63,03 Barbara Madejczyk Jantar Ustka 03.09.2005 Paryż
64,08 Barbara Madejczyk Jantar Ustka 28.06.2006 Malaga
64,08 Maria Andrejczyk LUKS Hańcza Suwałki 21.05.2016 Warszawa
67,11 Maria Andrejczyk LUKS Hańcza Suwałki 16.08.2016 Rio de Janeiro
71,40 Maria Andrejczyk LUKS Hańcza Suwałki 09.05.2021 Split

Najlepsze polskie wyniki

Poniższe tabele przedstawiają listy 10 najlepszych polskich zawodników w historii tej konkurencji[13][14][15][16].

Mężczyźni

Stary model

lp. wynik zawodnik klub data miejsce
1. 90,78 m Piotr Bielczyk SZS AZS Warszawa 22 czerwca 1976 Bydgoszcz
2. 89,40 m Dariusz Adamus Śląsk Wrocław 22 września 1985 Wrocław
3. 88,10 m Stanisław Górak Lechia Gdańsk 28 sierpnia 1984 Praga
4. 87,56 m Mirosław Szybowski Gryf Słupsk 29 sierpnia 1985 Łódź
5. 86,70 m Zbigniew Bednarski Olimpia Poznań 9 czerwca 1985 Poznań
6. 86,26 m Michał Wacławik Limanovia 15 sierpnia 1981 Zagrzeb
7. 86,22 m Janusz Sidło Spójnia Warszawa 7 maja 1970 Mantes
8. 86,10 m Władysław Nikiciuk Gwardia Warszawa 23 czerwca 1968 Saarijärvi
9. 85,10 m Stanisław Witek Gryf Słupsk 5 czerwca 1983 Białogard
10. 85,00 m Zygmunt Jałoszyński MKS AZS Warszawa 25 lipca 1970 Łódź

Nowy model

lp. wynik zawodnik klub data miejsce
1. 89,55 m Marcin Krukowski Warszawianka 8 czerwca 2021 Turku
2. 87,17 m Dariusz Trafas Schöller Namysłów 17 września 2000 Runaway Bay
3. 84,99 m Paweł Rakoczy AZS-AWFiS Gdańsk 13 maja 2012 Łódź
4. 84,97 m Cyprian Mrzygłód AZS-AWFiS Gdańsk 13 lipca 2019 Gävle
5. 84,95 m Rajmund Kółko Skra Warszawa 17 czerwca 2001 Warszawa
6. 84,85 m Adrian Markowski Osa Zgorzelec 1 sierpnia 2009 Bydgoszcz
7. 84,77 m Łukasz Grzeszczuk Skra Warszawa 29 maja 2014 Ryga
8. 84,76 m Igor Janik AZS-AWFiS Gdańsk 19 września 2008 Ustka
9. 83,89 m Bartosz Osewski AZS-AWFiS Gdańsk 13 maja 2012 Łódź
10. 82,58 m Hubert Chmielak AZS-AWFiS Gdańsk 19 września 2014 Kołobrzeg

Kobiety

Stary model

lp. wynik zawodniczka klub data miejsce
1. 65,96 m Genowefa Patla SZS AZS Warszawa 10 sierpnia 1991 Nitra
2. 65,56 m Mariola Dankiewicz Start Lublin 9 lipca 1989 Kouvola
3. 63,93 m Ewa Rybak Skra Warszawa 6 czerwca 1998 Malmö
4. 63,08 m Felicja Kinder KKS Kluczbork 20 sierpnia 1974 Warszawa
5. 62,76 m Bernadetta Blechacz Lechia Gdańsk 11 sierpnia 1979 Poznań
6. 62,70 m Ewa Gryziecka Piast Gliwice 11 czerwca 1972 Bukareszt
7. 62,30 m Daniela Jaworska Skra Warszawa 20 czerwca 1973 Warszawa
8. 58,64 m Florentyna Flak AZS Śląsk Katowice 29 lipca 1973 Zabrze
9. 58,64 m Małgorzata Kiełczewska Start Lublin 16 sierpnia 1987 Poznań
10. 58,42 m Helena Hańczyn Górnik Zabrze 3 sierpnia 1975 Bydgoszcz

Nowy model

lp. wynik zawodniczka klub data miejsce
1. 71,40 m Maria Andrejczyk Hańcza Suwałki 9 maja 2021 Split
2. 66,53 m Marcelina Witek KS Polanik Piotrków Trybunalski 5 maja 2018 Białogard
3. 64,08 m Barbara Madejczyk Jantar Ustka 26 czerwca 2006 Malaga
4. 63,53 m Urszula Jasińska Polonia Pasłęk 30 maja 2009 Kalamata
5. 61,50 m Genowefa Patla AZS-AWF Warszawa 20 maja 2000 Siedlce
6. 60,76 m Ewa Rybak Skra Warszawa 11 lipca 1999 Palma de Mallorca
7. 60,75 m Monika Kołodziejska Start Skierniewice 2 czerwca 2001 Biała Podlaska
8. 58,43 m Marta Kąkol AZS-AWFiS Gdańsk 26 lipca 2015 Warszawa
9. 57,59 m Klaudia Maruszewska Jantar Ustka 20 lipca 2016 Bydgoszcz
10. 57,22 m Magdalena Czenska AZS-AWF Warszawa 15 czerwca 2012 Bielsko-Biała

Polscy medaliści wielkich imprez

Barbara Madejczyk – mistrzyni uniwersjady z 2003 roku

Reprezentanci Polski trwale wpisali się w historię rzutu oszczepem, zdobywając wiele medali i zajmując czołowe lokaty na najważniejszych imprezach sportowych. Największymi osiągnięciami polskich oszczepników są dwa medale olimpijskie: Maria Kwaśniewska wywalczyła brąz w Berlinie (1936), a Janusz Sidło zdobył srebro w roku 1956 w Melbourne.

złote medale


srebrne medale
brązowe medale

Polscy finaliści olimpijscy (1-8)

mężczyźni

kobiety

Polscy finaliści mistrzostw świata (1-8)

mężczyźni

kobiety

Polacy w dziesiątkach światowych tabel rocznych

mężczyźni

kobiety

Zobacz też

Zobacz hasło rzut oszczepem w Wikisłowniku

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Mała Encyklopedia Sportu, tom I.. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1984. ISBN 83-217-2565-1.
  2. ↑ Janusz Rozum, Nowe przepisy IAAF, Polski Związek Lekkiej Atletyki [dostęp 2011-10-29].
  3. ↑ Milwaukee Journal, 19th Nov 1956 (ang.).
  4. ↑ The Thrower’s Page na web.archive.org (ang.) [zarchiwizowano: 2011-09-12].
  5. ↑ Javelin Throw Magazine: Technique of launching javelin in rotation. (ang. • fr.).
  6. ↑ a b c Zygmunt Jałoszyński: Anatomiczna analiza postawy wyrzutnije w rzucie oszczepem – praca magisterska. Warszawa: Akademia Wychowania Fizycznego, 1970, s. 3.
  7. ↑ Jerzy Suszko: Cudowna drużyna królowej sportu. Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1974.
  8. ↑ Lekkoatletyka w Polsce. Warszawa: Polski Związek Lekkiej Atletyki, 1970, s. 6.
  9. ↑ Jerzy Szymonek, Janusz Rozum: Osiągnięcia Polskiej Lekkiej Atletyki w 40-leciu PRL. Rzut oszczepem mężczyzn.. Warszawa: Komisja Statystyczna PZLA, 1984.
  10. ↑ Złoty oszczep Roberta Szpaka. [dostęp 1 października 2008].
  11. ↑ Komisja statystyczna PZLA. [dostęp 26 listopada 2008]. [zarchiwizowane z tego adresu (16 lutego 2007)].
  12. ↑ Wyniki Zofii Smętek zostały anulowane po zmianie płci.
  13. ↑ Zbigniew Jonik, All-Time Lists / Tabele najlepszych w historii, zbjonik.republika.pl [dostęp 2015-08-26].
  14. ↑ Zbigniew Jonik, All-Time Lists / Tabele najlepszych w historii, zbjonik.republika.pl [dostęp 2015-08-26].
  15. ↑ Statystyki polskiej lekkiej atletyki. [dostęp 21 września 2011]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-30)].
  16. ↑ Biuletyn Polskiego Związku Lekkiej Atletyki. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1999.

Bibliografia

Medaliści olimpijscy w rzucie oszczepem
Złoto
Srebro
Brąz

Athletics pictogram.svg

Medalistki olimpijskie w rzucie oszczepem kobiet
Złoto
Srebro
Brąz

Athletics pictogram.svg

Mistrzowie świata w rzucie oszczepem

Portal:Lekkoatletyka

Mistrzynie świata w rzucie oszczepem
Mistrzowie Europy w rzucie oszczepem
Mistrzynie Europy w rzucie oszczepem
10 najlepszych polskich oszczepników
Stary model oszczepu
do 1985
Nowy model oszczepu
od 1986
Lekkoatletyka
biegi
biegi uliczne
techniczne
chód
wieloboje
zawody
rekordy
medaliści igrzysk olimpijskich

Informacja

Artykuł Rzut oszczepem w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:

O stronie

Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2021-08-16 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=5277