Pola Raksa

Pola Raksa

Pola Raksa (1972), fot. Zofia Nasierowska
Imię i nazwisko	Apolonia Raksa
Data i miejsce urodzenia	14 kwietnia 1941 Lida
Zawód	aktorka
Współmałżonek	Andrzej Kostenko (1964–1970; rozwód)
Lata aktywności	1960–1999
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Pola Raksa, właśc. Apolonia Raksa^[1][2] (ur. 14 kwietnia 1941 w Lidzie) – polska aktorka filmowa, teatralna i telewizyjna.

Jedna z najwybitniejszych aktorek w historii polskiej kinematografii^[3]. W latach 60. i 70. XX wieku uchodziła za symbol seksbomby polskiego kina^[4][5]. Najbardziej znana z roli Marusi w serialu Czterej pancerni i pies (1966–1970)^[6]. Wystąpiła też w filmach: Szatan z siódmej klasy (1960), Panienka z okienka (1964), Popioły (1965), Przygoda z piosenką (1968), Pogoń za Adamem (1970), Aria dla atlety (1979) i Uprowadzenie Agaty (1993)^[7]. Za swój wkład w polską kulturę otrzymała Złoty Krzyż Zasługi (1974) i Odznakę „Zasłużony Działacz Kultury” (1979)^[8]. W 2003 czytelnicy czasopisma „Super Express” nazwali ją najpiękniejszą ze wszystkich polskich blondynek^[9].

Życiorys

Wczesne lata

Urodziła się w Lidzie, ówcześnie mieście powiatowym II Rzeczypospolitej będącym pod okupacją ZSRR (obecnie położonym na terenie Białorusi), w rodzinie katolickiej^[10] jako córka Edwarda Raksy^[11]. Po wojnie, rodzice pozostawiając za sobą rodzinny dom przenieśli się do Polski w nowych granicach i zamieszkali w Leśnicy^[9] we Wrocławiu. Wkrótce rodzina przeprowadziła się do Jeleniej Góry, gdzie jej matka pracowała jako krawcowa, a ojciec zajmował się czapnictwem. Pola Raksa wraz z młodszą siostrą Jolantą uczęszczała do jeleniogórskiej Szkoły Podstawowej Nr 4 i I Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Żeromskiego^[12]. Naukę kontynuowała we wrocławskim I Liceum Ogólnokształcącym^[13]. Po ukończeniu liceum, rozpoczęła studia na Wydziale Polonistyki na Uniwersytecie Wrocławskim^[14][15].

Kariera

Była studentką polonistyki, gdy pod koniec lat 50. została odkryta w barze mlecznym przez fotoreportera, który namówił ją na sesję zdjęciową^[5]. Tak trafiła na okładkę tygodnika dla młodzieży „Dookoła Świata”^[5]. Uroda dziewczyny zwróciła uwagę Marii Kaniewskiej, reżyserki kompletującej obsadę do reżyserowanego przez siebie filmu Szatan z siódmej klasy (1960), który stał się filmowym debiutem Poli Raksy.

W 1960 dostała dość dużą rolę w filmie Rzeczywistość. W rezultacie przerwała studia polonistyczne i rozpoczęła naukę na Wydziale Aktorskim PWSFTviT w Łodzi. Ukończyła szkołę w 1964 i do 1968 była aktorką łódzkiego Teatru Powszechnego (zadebiutowała 6 marca 1964). W 1968 przeniosła się do warszawskiego Teatru Współczesnego, gdzie występowała do 1986.

Do końca lat 80. pojawiała się też na scenie Teatru TV. Po latach przerwy zagrała w 1993 w filmie Uprowadzenie Agaty, i – jak dotychczas – była to jej ostatnia rola filmowa. Z kolei jej ostatnim występem teatralnym był udział w 1997 w spektaklu Listy naszych czytelników Zbigniewa Herberta w reżyserii Zdzisława Wardejna wystawianym w Teatrze Dramatycznym w Warszawie.

Z kina wycofała się w 1993 i konsekwentnie nie udzielała wywiadów^[14].

Pola Raksa zajmuje się różnymi formami plastyki (w tym również strojami). Jej dziełem były kostiumy w recitalu Ewy Błaszczyk w Teatrze Studio w Warszawie (1999)^[14]. Od początku 1998 przez kilka kolejnych lat prowadziła w „Rzeczpospolitej” rubrykę o modzie.

Życie prywatne

W latach 1964–1970 była żoną Andrzeja Kostenki, reżysera, scenarzysty i operatora filmowego, z którym ma syna Marcina (ur. 1967)^[16].

Filmografia

Filmy fabularne
Rok	Tytuł	Reżyser	Rola
1960	Szatan z siódmej klasy	Maria Kaniewska	Wanda Gąsowska
1960	Rzeczywistość	Antoni Bohdziewicz	Marysia
1962	Klub kawalerów	Jerzy Zarzycki	Marynia
1963	Ich dzień powszedni	Aleksander Ścibor-Rylski	Grażyna
1963	Rozwodów nie będzie	Jerzy Stefan Stawiński	Krysia
1964	Rękopis znaleziony w Saragossie	Wojciech Jerzy Has	Inezilia
1964	Panienka z okienka	Maria Kaniewska	Hedwiga
1964	Beata	Anna Sokołowska	Beata
1965	Popioły	Andrzej Wajda	Helena de With
1965	Błękitny pokój	Janusz Majewski	Izabela
1966	Bicz Boży	Maria Kaniewska	Hania
1967	Zosia	Władimir Bogomołow	Zosia
1967	Paryż – Warszawa bez wizy	Hieronim Przybył	Elżbieta
1968	Przygoda z piosenką	Stanisław Bareja	Mariola
1970	Pogoń za Adamem	Jerzy Zarzycki	Kama
1973	Śnieżyca (Hószakadás)	Ferenc Kósa	spadochroniarka
1975	Oszlopos Simeon	Károly Esztergályos	sąsiadka Janosa Kissa
1978	Dux Polonorum – Niemcza 1017 Rok	Janusz Chodnikiewicz	Oda Miśnieńska
1979	Aria dla atlety	Filip Bajon	Cecylia
1980	Nic nie stoi na przeszkodzie	Hubert Drapella	Irena
1982	Elveszett illúziók	Gyula Gazdag	dziewczyna
1985	Fehér rum	Károly Esztergályos	dr Zsuzsanna Rév
1993	Uprowadzenie Agaty	Marek Piwowski	matka Agaty
Seriale telewizyjne
1965	Kapitan Sowa na tropie	Stanisław Bareja	Zuzanna (odc.4)
1966–1970	Czterej pancerni i pies	Konrad Nałęcki	Marusia
1986	Tulipan	Janusz Dymek	dziennikarka Kubicka (odc.6)

Odznaczenia i nagrody

• Złoty Krzyż Zasługi (1974)^[17]
• Odznaka Zasłużony Działacz Kultury (1979)
• Srebrne Odznaczenie im. Janka Krasickiego^[18]
• Nagroda indywidualna II Telewizyjnego Festiwalu Teatrów Dramatycznych za rolę Julii w przedstawieniu Romeo i Julia Shakespeare’a w Teatrze Powszechnym w Łodzi podczas II Telewizyjnego Festiwalu Teatrów Dramatycznych (1965)
• Nagroda Srebrna Maska najpopularniejsza aktorka (1967, 1969, 1970)
• Nagroda Ministra Obrony Narodowej I stopnia za serial telewizyjny Czterej pancerni i pies (1967)
• Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Moskwie, nagroda pisma „Sowietskij Ekran” za Zosia (1967)

Odniesienia w kulturze

• Za jej Poli Raksy twarz każdy by się zabić dał – tak o urodzie Poli śpiewał Grzegorz Markowski z zespołu Perfect w piosence „Autobiografia”. Autorem tekstu jest Bogdan Olewicz.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Pola Raksa w bazie IMDb (ang.)
• Pola Raksa w bazie Filmweb
• Pola Raksa w bazie filmpolski.pl
• Pola Raksa, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .
• Pola Raksa na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”