Oskar Dirlewanger

Oskar Dirlewanger Oskar Paul Dirlewanger
SS-Oberführer
Data i miejsce urodzenia	26 września 1895 Würzburg
Data i miejsce śmierci	7 czerwca 1945 Altshausen
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Reichswehra Waffen-SS
Stanowiska	dowódca: 36 Dywizji Grenadierów SS Dirlewanger
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa Hiszpańska wojna domowa II wojna światowa Powstanie warszawskie Słowackie powstanie narodowe
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Oskar Dirlewanger (ur. 26 września 1895 w Würzburgu, zm. 7 czerwca 1945 w Altshausen) – niemiecki zbrodniarz wojenny, SS-Oberführer i znany z sadyzmu dowódca specjalnej jednostki karnej SS do zwalczania partyzantów, odpowiedzialny za liczne zbrodnie wojenne popełnione w okupowanej Polsce, Białorusi i Słowacji. Ocenia się, że w wyniku akcji dowodzonych przez niego oddziałów (w tym 36. Dywizji Grenadierów SS „Dirlewanger”) śmierć poniosło między 60 a 120 tysięcy ludzi, w większości cywili; dużą część ofiar niemieccy i wschodnioeuropejscy podwładni Dirlewangera spalili żywcem^[1].

Życiorys

Dirlewanger urodził się w Würzburgu. W czasie I wojny światowej otrzymał Żelazny Krzyż. Był ranny w kostkę, rana cięta lewej ręki spowodowała 40% uszczerbek na zdrowiu, został ranny też w prawą rękę. Za każdym razem wracał na pierwszą linię frontu, nawet po otrzymaniu bezpiecznego przydziału na tyły jako instruktor ckm-ów. W listopadzie 1918, w chwili kapitulacji Niemiec, w stopniu porucznika dowodził kompanią karabinów maszynowych w południowej Rosji. Oddziałowi groziło internowanie w Rumunii, Dirlewanger podjął marsz w kierunku ojczyzny, skupiając przy sobie łącznie 600 żołnierzy, również z innych oddziałów.

W latach 1919–1921 służył w różnych jednostkach Freikorps, w tym czasie odbył dwie krótkie kary pozbawienia wolności za ukrywanie broni. 26 marca 1921 w Sangerhausen uczestniczył w walce z bojówkami komunistów. Jako dowódca pociągu pancernego został trafiony w głowę, kula oderwała kość ciemieniową, odkrywając mózgowie.

Kilkakrotnie wstępował do NSDAP (w 1923, 1926 i ostatecznie 1 marca 1932).

W 1919 rozpoczął studia na politechnice w Mannheim, które przerywał, ochotniczo wstępując do organizacji paramilitarnych, walczących m.in. na Górnym Śląsku. W czasie studiów wyróżniał się aktywnością polityczną, groziło mu nawet postępowanie dyscyplinarne za „rażącą agitację antysemicką”. Następnie studiował we Frankfurcie politologię, uzyskując tytuł doktora. W swej pracy doktorskiej dokonywał m.in. krytyki polityki centralnie sterowanej w ekonomii. Piastował następnie kierownicze stanowiska w różnych przedsiębiorstwach. W latach 1928-31 był dyrektorem fabryki włókienniczej należącej do żydowskiej rodziny z Erfurtu, malwersując pieniądze dla zasilenia kasy SA.

Jako bojówkarz SA był uwięziony za zakłócanie porządku publicznego. Został aresztowany 22 lipca 1934, skazany na 2 lata pozbawienia wolności i osadzony w więzieniu w Ludwigsburgu za gwałt na 13-letniej członkini BDM. Pozbawiono go też akademickiego tytułu doktora. Wkrótce po odzyskaniu wolności dokonał kolejnego gwałtu na nieletniej, za co został zesłany do obozu koncentracyjnego w Welzheim. Na skutek interwencji Gottloba Bergera został uwolniony z obozu i mianowany oficerem, uczestniczącym w hiszpańskiej wojnie domowej, gdzie w latach 1936–1939 szkolił Hiszpanów w niemieckich oddziałach lądowych Legion Condor. W 1940 uzyskał unieważnienie wyroku o obrazę obyczajności, dzięki czemu ponownie został przyjęty do NSDAP oraz odzyskał tytuł doktora, przyznany mu przez Uniwersytet we Frankfurcie.

W lipcu 1940 został przyjęty do SS. Na swój własny wniosek utworzył i wyszkolił specjalny oddział karny SS-Sonderkommando Dirlewanger, podlegający Kommandostab RFSS. Oddział ten (najpierw kompania, batalion, później pułk i brygada) była początkowo złożona z kryminalistów skazanych głównie za kłusownictwo i inne podobne wykroczenia, później przestępców skazanych za najcięższe zbrodnie, takie jak zabójstwo czy gwałt. Od połowy 1944 SS-HA włączał do niej aresztantów z więzień Wehrmachtu i SS, a od jesieni 1944 nawet więźniów politycznych z SPD i KPD. Pierwotnym zamierzeniem było przeciwstawienie niespełna stuosobowego oddziału eks-kłusowników skupiskom pospolitych bandytów oraz przenikaniu sowieckich agentów przez granicę. W 1940 oddział ten przydzielony został do Dowódcy SS i Policji w dystrykcie lubelskim Odilo Globocnika, a sam Dirlewanger został komendantem obozu pracy dla Żydów w Dzikowie Starym, funkcjonującego w ramach kompleksu obozów pracy powstałych w celu budowy umocnień granicznych w rejonie Bełżca, tzw. linia „Otto”, a następnie zwalczał szmugiel i spekulację w Generalnym Gubernatorstwie. Był tak okrutny i skorumpowany, że nawet władze SS były oburzone i wszczęły przeciw niemu specjalne śledztwo. Miał on stanąć przed sądem SS w sprawie „kalania rasy” (gwałty na żydowskich „podludziach”), ale ostatecznie nie doszło to do skutku. Cieszył się osobistą protekcją ze strony Gottloba Bergera, awansował i zniknął z pola widzenia wrogów.

Pod koniec lutego 1942 został przeniesiony wraz ze swoim oddziałem na okupowaną Białoruś z zadaniem walki z partyzantką radziecką. Tam wraz ze swoimi podwładnymi dopuścił się całego szeregu zbrodni, już zupełnie bezkarnie i na masową skalę mordując miejscową ludność cywilną oraz niszcząc i grabiąc wiele wsi i miasteczek podczas niemieckich operacji antypartyzanckich.

W sierpniu 1944 pułk SS Dirlewanger został przydzielony do Kampfgruppe Reinefarth pod dowództwem Heinza Reinefartha, walczących z Polakami po wybuchu powstania warszawskiego. W Warszawie oddział ponownie odznaczał się barbarzyństwem, mordując i gwałcąc tysiące cywilnych mieszkańców oraz jeńców wojennych, przy czym podwładni Dirlewangera i on sam zabili kilka razy mniej osób niż żołnierze i policjanci podlegli Heinzowi Reinefarthowi. Za swoje „zasługi” w tłumieniu powstania otrzymał kolejny awans, a 30 września także Krzyż Rycerski Żelaznego Krzyża. 16 października 1944 gubernator Hans Frank wydał na cześć Dirlewangera obiad na Wawelu, na którym wyraził mu „swą wdzięczność i uznanie za wzorowe operacje przeprowadzone przez jego grupę w toku walk w Warszawie”^[2].

Pod koniec 1944 uczestniczył w brutalnym tłumieniu słowackiego powstania narodowego, a w lutym 1945 Brygada Szturmowa SS „Dirlewanger” stała się podstawą do utworzenia 36 Dywizji Grenadierów SS „Dirlewanger”. On sam jednak opuścił jednostkę po tym, gdy został ranny po raz dwunasty.

Zmarł w czerwcu 1945 w niewyjaśnionych okolicznościach w Altshausen w Badenii-Wirtembergii, po aresztowaniu 1 czerwca we francuskiej strefie okupacyjnej. Możliwe, że został pobity na śmierć przez pilnujących go polskich strażników, zmobilizowanych i skierowanych do służby na tyłach francuskiej 1. Armii. Według innej wersji zabili go współwięźniowie^[3]. Plotki o tym, że Dirlewanger żył w późniejszych latach i służył w armii egipskiej, doprowadziły do jego ekshumacji w 1960.

Przypisy

Bibliografia

• Richard Rhodes: Mistrzowie śmierci. Einsatzgruppen, Warszawa: Bellona, 2008, s. 361. ​ISBN 978-83-11-11322-0​,
• Rolf Michaelis: Das SS-Sonderkommando „Dirlewanger: Der Einsatz in Weissrussland 1941-1944
• Rolf Michaelis: Die SS-Sturmbrigade „Dirlewanger”. Vom Warschauer Aufstand bis zum Kessel von Halbe
• Christian Ingrao, Czarni myśliwi. Brygada Dirlewangera, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2011

Linki zewnętrzne

• Dirlewanger, Dr., Oskar (ang.). TracesOfWar. [dostęp 2021-07-27].
• Dzielny Szwab, Forum, 28 lipca 2008
• Dirlewanger, czyli bestia, Rzeczpospolita, 29-12-2008
• Doktor Potwór i jego brygada, Polska Zbrojna, 3 czerwca 2011
• Brygada Dirlewangera, 15 listopada 2011