Nadrenia Północna-Westfalia

Nadrenia Północna-Westfalia
Nordrhein-Westfalen
kraj związkowy
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo  Niemcy
Stolica Düsseldorf
Kod ISO 3166-2 DE-NW
Premier Armin Laschet (CDU)
Powierzchnia 34 088,01 km²
Populacja (31.12.2015)
• liczba ludności

17 865 516[1]
• gęstość 524 os./km²
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba rejencji 5
Liczba miast na prawach powiatu 22
Liczba powiatów 31
Liczba gmin 396
Liczba przedstawicieli w parlamencie
Liczba przedstawicieli w Bundesracie 6
Położenie na mapie Niemiec
Położenie na mapie
Strona internetowa
Portal Niemcy

Nadrenia Północna-Westfalia (niem. Nordrhein-Westfalen; dolnoniem. Noordrhien-Westfalen; NW; NRW) – kraj związkowy w zachodniej części Niemiec, największy pod względem liczby ludności. Stolicą kraju związkowego jest Düsseldorf a największym miastem – Kolonia.

Historia

Podział polityczny obszaru dzisiejszej Nadrenii Północnej-Westfalii w 1477

W starożytności sięgały tu granice Cesarstwa Rzymskiego. Rzymskimi miastami były m.in. Kolonia, Akwizgran, Bonn i Jülich. We wczesnym średniowieczu obszar znajdował się we władaniu frankijskim, a Akwizgran został główną rezydencją Karola Wielkiego, pierwszego zachodniego cesarza rzymskiego od czasu upadku cesarstwa zachodniorzymskiego. Katedra w Akwizgranie jest miejscem jego spoczynku. W X wieku region dzielił się na Lotaryngię (część południowo-zachodnia ze starożytnymi miastami Kolonią i Akwizgranem) i Westfalię (północ i wschód z wczesnośredniowiecznymi Dortmundem i Münsterem). W XI-XII w. z Lotaryngii wyodrębniły się księstwa Jülich, Kleve i Bergu, natomiast w westfalskiej części regionu powstały w XII w. Lippe, księstwo biskupie Münsteru i hrabstwo Mark, jednakże wiodącym krajem pozostawało arcybiskupstwo Kolonii, przekształcone w XIV w. w Elektorat Kolonii. W 1288 od arcybiskupstwa odłączyła się Kolonia, by zostać wolnym miastem. Wolnymi miastami zostały w średniowieczu także Akwizgran i Dortmund. W latach 1521–1614 istniały Zjednoczone Księstwa Jülich-Kleve-Berg, a od 1556 fragment regionu z miastami Geldern, Kevelaer i Straelen przy współczesnej granicy z Holandią przynależał do Hiszpanii. Hiszpania utraciła miasta wskutek wojny o sukcesję hiszpańską w 1713 na rzecz Prus.

W drugiej połowie XVIII w. obszar na lewym brzegu Renu został opanowany przez Francję, a na początku XIX w. także północna część regionu znalazła się w granicach Francji. Po porażce Francji w 1815 większość obszaru, z wyjątkiem Księstwa Lippe, włączono do Prus. Utworzono prowincje Westfalia oraz Nadrenia, w granicach której znalazły się również ziemie zajęte przez Prusy w 1815 kosztem Luksemburga (II rozbiór Luksemburga). W 1871 cały obszar znalazł się w granicach Niemiec.

Kraj związkowy Nadrenia Północna-Westfalia został utworzony 23 sierpnia 1946 na podstawie zarządzenia nr 46 Dowództwa brytyjskiej strefy okupacyjnej w Niemczech[2] z połączenia północnej części dawnej pruskiej prowincji Nadrenia oraz pruskiej prowincji Westfalia – południowo-zachodniej części Westfalii[3]. Pół roku później, zarządzeniem nr 77 z 21 stycznia 1947 przyłączono do niego dawne Wolne Państwo Lippe (wcześniej Księstwo Lippe), wtedy Nadrenia Północna-Westfalia uzyskała swój ostateczny kształt.

Geografia

Mapa topograficzna

Nadrenia Północna-Westfalia leży w zachodniej części Niemiec, graniczy z Holandią i Belgią. Zaludnienie wynosi 17 865 516 mieszkańców (stan: 31.12.2015), powierzchnia 34 088,01 km². Większą część powierzchni zajmują niziny, a także niskie pasma górskie Reńskich Gór Łupkowych: w centrum Lennegebirge, na południu Westerwald, na wschodzie i południowym wschodzie Las Teutoburski, Plackwald, Ebbegebirge, Eggegebirge, Rothaargebirge, Saalhauser Berge, a na południowym zachodzie, przy granicy z Belgią, wschodnie stoki Ardenów. Najwyższy szczyt to Langenberg (843,2 m n.p.m.). Główne rzeki: Ren, Ruhra, Ems, Wezera połączone kanałami: Śródlądowym, Ren-Herne, Dortmund-Ems. Nadrenia Północna-Westfalia jest najsilniej uprzemysłowionym krajem związkowym Niemiec, z głównym regionem przemysłowym – Zagłębiem Ruhry.

Podział administracyjny

Nadrenia Północna-Westfalia składa się z pięciu rejencji: Arnsberg, Detmold, Düsseldorf, Kolonia i Münster, 31 powiatów ziemskich (Kreise), 22 miast na prawach powiatu (kreisfreie Stadt) oraz 396 gmin (Gemeinde).

Największe miasta

Liczba mieszkańców na dzień 31 grudnia 2010

Miasta na prawach powiatu

(niem. kreisfreie Stadt) w kolejności alfabetycznej:

  1. Akwizgran (niem. Aachen) (AC)
  2. Bielefeld (BI)
  3. Bochum (BO)
  4. Bonn (BN)
  5. Bottrop (BOT)
  6. Dortmund (DO)
  7. Duisburg (DU)
  8. Düsseldorf (D)
  1. Essen (E)
  2. Gelsenkirchen (GE)
  3. Hagen (HA)
  4. Hamm (HAM)
  5. Herne (HER)
  6. Kolonia (niem. Köln) (K)
  7. Krefeld (KR)
  8. Leverkusen (LEV)
  1. Mönchengladbach (MG)
  2. Mülheim an der Ruhr (MH)
  3. Münster (MS)
  4. Oberhausen (OB)
  5. Paderborn (PB)
  6. Remscheid (RS)
  7. Solingen (SG)
  8. Wuppertal (W)

Polityka

Koalicja rządząca: koalicja CDU/FDP

Skład Landtagu:

Ostatnie wybory: 14 maja 2017
Najbliższe wybory: 2022

Premierzy

Gospodarka

Podstawą rozwoju są bogate złoża węgla kamiennego w Zagłębiu Ruhry i węgla brunatnego w Zagłębiu Dolnoreńskim oraz rudy żelaza, cynku, ołowiu, soli kamiennej i potasowej.

Rozwinięty przemysł maszynowy, metalurgiczny (hutnictwo żelaza), chemiczny, elektrotechniczny, metalowy, włókienniczy, spożywczy, odzieżowy.

Rolnictwo oparte na uprawie jęczmienia, pszenicy, żyta, owsa, buraków cukrowych, warzyw oraz hodowli trzody chlewnej, bydła i drobiu.

Bardzo gęsta sieć transportowa, liczne węzły kolejowe, kanały śródlądowe, porty rzeczne (największy w Duisburgu), dwa porty lotnicze o znaczeniu międzynarodowym: w Kolonii i Düsseldorfie.

Ciekawostki

Grób królowej Polski Rychezy Lotaryńskiej w katedrze w Kolonii

Przypisy

  1. Information und Technik Nordrhein-Westfalen (IT.NRW) – Bevölkerungszahlen auf Basis des Zensus vom 9. Mai 2011, www.it.nrw.de [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2013-06-19] (niem.).
  2. Tekst zarządzenia (niem.).
  3. Hochzeit zwischen Rheinland und Westfalen war der Auslöser (niem.).
  4. Rulers: Germany: States after 1945 (ang.). rulers.org. [dostęp 2016-11-01].
  5. bpb.de – Themen – Fußball-WM, www.bpb.de [dostęp 2018-02-25] (niem.).
  6. 00000307.gif, buwcd.buw.uw.edu.pl [dostęp 2018-02-25].
  7. [1].

Bibliografia

  1. Ewald Gläßer, Martin W. Schmied, Claus-Peter Woitschützke: Nordrhein-Westfalen. Justus Perthes Verlag Gotha 1997, ​ISBN 3-623-00691-2​.

Linki zewnętrzne

Informacja

Artykuł Nadrenia Północna-Westfalia w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:

Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2021-07-27 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=96429