Manul stepowy

	Manul stepowy
	Manul stepowy
	Otocolobus manul
	(Pallas, 1776)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Rodzina	kotowate
Podrodzina	koty
Rodzaj	Otocolobus; Brandt, 1842
Gatunek	manul stepowy
	Synonimy
	Felis manul Pallas, 1776;
	Podgatunki
	O. m. manul (Pallas, 1776); O. m. ferrungineus Ognev, 1928; O. m. nigripectus Hodgson, 1842;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Manul stepowy^[5], manul^[6]^[a] (Otocolobus manul) – gatunek małego drapieżnego ssaka z podrodziny kotów (Felinae) w rodzinie kotowatych (Felidae). Pojawił się przed około 2 milionami lat.

Zasięg występowania

Manul stepowy występuje w Azji zamieszkując w zależności od podgatunku^[7]:

O. manul manul — region jeziora Bajkał na południe przez Mongolię do północnej i północno-zachodniej Chińskiej Republiki Ludowej
O. manul ferrungineus — Kazachstan na południe do Iranu i Pakistanu, włącznie z nizinami na południe od Kaukazu i na zachód od Morza Kaspijskiego do Armenii
O. manul nigripectus — Kaszmir do Nepalu na wyżynach tybetańskie i na wschód do środkowej i południowo-zachodniej Chińskiej Republiki Ludowej

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1776 roku niemiecki przyrodnik Peter Simon Pallas nadając mu nazwę Felis manul^[3]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Pallas wskazał „tatarsko-mongolską pustynię”^[3] (Kulusutai w Borzji w Kraju Zabajkalskim)^[8]. Jedyny przedstawiciel rodzaju manul (Otocolobus) opisanego w 1842 roku przez niemiecko-rosyjskiego przyrodnika Johanna Friedricha von Brandta^[2]. Wyróżniono trzy podgatunki O. manul^[7]^[8].

Pokarm

Głównym składnikiem diety są szczekuszki, drobne gryzonie i ptaki.

Wygląd

Długość ciała (bez ogona) 46–65 cm, długość ogona 20,6–31 cm; masa ciała 2,5–4,5 kg^[7]. Szata długa i gęsta, po stronie brzusznej blisko dwa razy dłuższa niż na grzbiecie. Maść szarawa do rudej, z niewyraźnymi ciemnymi pasami na łapach i ogonie oraz znaczeniami na głowie. Nieco dłuższy niż kot domowy, ma krótkie i masywne nogi, krótką, szeroką głowę z małymi, zaokrąglonymi uszami. Angielska nazwa tego kota, "Pallas Cat", pochodzi od nazwiska niemieckiego przyrodnika Petera Pallasa, który pierwszy opisał ten gatunek. Przez dłuższy czas zaliczano go do rodzaju Felis — sądzi się, że jest blisko spokrewniony ze żbikiem (F. silvestris). Jednak z powodu pewnych różnic w budowie czaszki oraz — wyjątkowej u małych kotów — okrągłej źrenicy, stworzono dla niego odrębny rodzaj Otocolobus.

Rozmnażanie

Samica osiąga dojrzałość płciową po pierwszym roku życia. Ciąża trwa 66–75 dni. Przeciętny miot to 3–4 młode, zdarzają się mioty po 6 kociąt.

Tryb życia

Środowisko życia to stepy, skaliste pustynie, równiny i pozbawione drzew obszary górskie. Można go spotkać do 4500 m n.p.m. Na większości obszaru swego występowania jest chroniony. Manul prowadzi nocny tryb życia, za dnia ukrywa się w norach innych zwierząt, małych jaskiniach i rozpadlinach skalnych. Są to koty skryte i samotnicze, rewiry samców zajmują obszar ok. 4 km².

Inne

Długość życia do 12 lat.

Manul znany jest ze sprawności z jaką wspina się po stromych skałach.

Dużą rolę w porozumiewaniu się między osobnikami odgrywa ocieranie.

Uwagi

↑ Nazwa manul używana jest również w odniesieniu do rodzaju Otocolobus.

Przypisy

↑ Otocolobus manul, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b J.F. von Brandt. Observations sur le Manoul (Felis Manul Pallas). „Académie Impériale des Sciences de Saint Petersbourg”. 9 (2-3), s. 38, 1842 (fr.).
↑ ^a ^b ^c P.S. Pallas: Reise durch verschiedene Provinzen des Rußischen Reichs. Cz. 3: Reise aus Sibirien zurück an die Wolga im 1773sten Jahr. St. Petersburg: Kayserl. Akademie der Wissenschaften, 1776, s. 692. (łac.)
↑ S.S. Ross S.S. i inni, Otocolobus manul, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2019-3 [dostęp 2020-03-09] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 137. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 191, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ ^a ^b ^c M.E. & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 161. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.)
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Felis manul. W: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-08].

[a-7] Nazwa manul używana jest również w odniesieniu do rodzaju Otocolobus.

[itis-1] Otocolobus manul, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Brandt-2] J.F. von Brandt. Observations sur le Manoul (Felis Manul Pallas). „Académie Impériale des Sciences de Saint Petersbourg”. 9 (2-3), s. 38, 1842 (fr.).

[Pallas-3] P.S. Pallas: Reise durch verschiedene Provinzen des Rußischen Reichs. Cz. 3: Reise aus Sibirien zurück an die Wolga im 1773sten Jahr. St. Petersburg: Kayserl. Akademie der Wissenschaften, 1776, s. 692. (łac.)

[iucn-4] S.S. Ross S.S. i inni, Otocolobus manul, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2019-3 [dostęp 2020-03-09] (ang.).

[Cichocki&inni-5] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 137. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)

[Kowalski&inni-6] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 191, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[Sunquist-8] M.E. & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 161. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.)

[Wilson&Reeder-9] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Felis manul. W: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-08].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

[7]

[8]