Maciej Berbeka

Maciej Berbeka

Maciej Berbeka (po lewej) i Józef Hojda na Mera Peak
Data i miejsce urodzenia	17 października 1954 Zakopane
Data i miejsce śmierci	6 marca 2013 Broad Peak
Zawód, zajęcie	alpinista, taternik, przewodnik, himalaista
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Maciej Berbeka (ur. 17 października 1954 w Zakopanem^[1], zaginął 6 marca 2013 na stokach Broad Peak w Karakorum^[2][3]) – polski himalaista, zdobywca 5 ośmiotysięczników, artysta malarz, grafik i scenograf.

Symboliczna mogiła Macieja Berbeki na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem

Tablica poświęcona Maciejowi Berbece na grobie jego ojca, Krzysztofa, na Nowym Cmentarzu w Zakopanem

Życiorys

Absolwent Państwowego Liceum Technik Plastycznych im. A. Kenara w Zakopanem oraz Wydziału Wzornictwa Przemysłowego Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. Artysta malarz, grafik i scenograf Teatru im. S. I. Witkacego w Zakopanem^[4].

Ratownik TOPR (od 1979), przewodnik UIAGM^[5], nauczyciel PLTP im. A. Kenara w Zakopanem. Członek (w l. 1982–1986 prezes) Klubu Wysokogórskiego Zakopane.

Dokonał pierwszych zimowych wejść na Manaslu (1984, razem z Ryszardem Gajewskim), Czo Oju (1985, razem z Maciejem Pawlikowskim)^[5] oraz Broad Peak (5 marca 2013 r.) z Adamem Bieleckim, Tomaszem Kowalskim oraz Arturem Małkiem^[6]. Wcześniej był blisko pierwszego zimowego wejścia na Broad Peak w stylu alpejskim z Aleksandrem Lwowem podczas zimowej polskiej wyprawy na K2 w 1988 – dotarł wtedy do przedwierzchołka Rocky Summit (8028 m n.p.m.) niższego od głównego o kilkadziesiąt metrów, lecz oddalonego o godzinę wspinaczki eksponowaną granią^[5]. Tym samym został pierwszym człowiekiem, który zimą przekroczył 8000 m n.p.m. w Karakorum.

Zdobył Annapurnę nową drogą – południową ścianą. Był kierownikiem wypraw zimowych na Manaslu i trzech na Nanga Parbat. W 1993 zdobył Mount Everest od strony chińskiej^[5].

Zaginięcie

5 marca 2013 podczas zejścia po zdobyciu Broad Peak Maciej Berbeka i Tomasz Kowalski nie zdołali powrócić na noc do obozu, co zmusiło ich do biwakowania w ekstremalnych warunkach. Kowalski biwakował na grani na wysokości około 7960 m n.p.m., a Berbeka najprawdopodobniej na przełęczy na 7900 m n.p.m. W przeciwieństwie do Tomasza Kowalskiego, Berbeka był widziany następnego dnia rano na ścianie pod przełęczą, która prowadziła do obozu szturmowego. Pakistańczyk poszukujący zaginionych, tragarz wysokościowy Karim^[7], nie trafił na żaden ślad Macieja Berbeki. 8 marca 2013 roku kierujący wyprawą Krzysztof Wielicki poinformował, że uznaje ich za zmarłych^[8]. W lipcu 2013 na grani na wysokości około 7960 m n.p.m. odnaleziono ciało Tomasza Kowalskiego i pochowano go około 100 m niżej. Ciała Macieja Berbeki nie odnaleziono. Wyprawę poszukiwawczą zorganizował brat Macieja Berbeki – Jacek^[9].

Upamiętnienie

W marcu 2013 w Galerii Strug w Zespole Szkół Plastycznych im. Antoniego Kenara w Zakopanem, odbyła się premiera spektaklu zakopiańskiej Sceny A2 – „Ulice Jerozolimy” autorstwa Piotra Biesa, poświęconego himalaiście^[10].

28 maja 2014 w Warszawie odbyła się aukcja charytatywna, której celem jest materialne wsparcie rodziny himalaisty (Aukcja Charytatywna in Memoriam Maćka Berbeki).

W Zakopanem odbywa się coroczny Festiwal Inspirowane Górami im. Macieja Berbeki^[11].

W Zespole Szkół Plastycznych im. Antoniego Kenara przyznawana jest dla absolwenta z najlepszym dyplomem w roku szkolnym, Nagroda im. Macieja Berbeki^[12].

Wdowa Ewa Dyakowska-Berbeka, o swoim życiu opowiedziała Beacie Sabale-Zielińskiej w książce Jak wysoko sięga miłość? Życie po Broad Peak (Warszawa, 2016)^[13].

6 marca 2018 odbyła się premiera filmu dokumentalnego o himalaiście „Dreamland” syna Staszka Berbeki, która miała miejsce w Teatrze Witkacego w ramach 7. Festiwalu Inspirowane Górami im. Macieja Berbeki.

W 2022 roku w filmie Broad Peak w rolę Berbeki wcielił się Ireneusz Czop^[14].

25 listopada 2020 ukazała się biografia Macieja Berbeki autorstwa Dariusza Korytko i Jerzego Porębskiego – Berbeka. Życie w cieniu Broad Peaku^[15].

Odznaczenie

25 kwietnia 2015 prezydent RP Bronisław Komorowski odznaczył Macieja Berbekę pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi dla rozwoju sportów wysokogórskich, za promowanie imienia Polski w świecie”^[16].

Życie prywatne

Syn Krzysztofa Berbeki (1930–1964), brat Jacka Berbeki (ur. 1959)^[1]. Żona – Ewa Dyakowska-Berbeka (1957–2018), artystka malarka, graficzka i scenografka Teatru im. S.I. Witkacego w Zakopanem^[4]. Mieli czterech synów. Wujek – Arkadiusz Waloch (1932), malarz, pedagog Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Zakopanem^[17].

Tablice poświęcone osobom zmarłym
w górach na Tatrzańskim Cmentarzu Symbolicznym. Jasna tablica w środkowej części jest poświęcona Maciejowi Berbece i Tomkowi Kowalskiemu

Przypisy