Luiz Inácio Lula da Silva

Luiz Inácio Lula da Silva

Luiz Inácio Lula da Silva (2022)
Data i miejsce urodzenia	6 października 1945 Caetés
Prezydent (elekt) Brazylii
Okres	od 1 stycznia 2023
Przynależność polityczna	Partia Pracujących
Poprzednik	Jair Bolsonaro
35. Prezydent Brazylii
Okres	od 1 stycznia 2003 do 1 stycznia 2011
Przynależność polityczna	Partia Pracujących
Poprzednik	Fernando Henrique Cardoso
Następca	Dilma Rousseff
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Lula da Silva podczas spotkania z Donaldem Tuskiem, 16 maja 2008

Luiz Inácio Lula da Silva i Nursułtan Nazarbajew, 17 czerwca 2009

Luiz Inácio Lula da Silva (wym. [luˈiz iˈnasju ˈlulɐ da ˈsiwvɐ], ur. 6 października 1945 w Caetés w stanie Pernambuco)^[1] – brazylijski polityk, prezydent Brazylii w latach 2003–2011; prezydent elekt z ponownym objęciem urzędu w 2023 roku.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Jako data urodzenia podawany jest 6 października. Jednak według słów polityka, opierającego się na pamięci matki, faktycznie urodził się on 27 października 1945 roku. Pochodził z wielodzietnej rodziny robotników rolnych z Pernambuco, był ostatnim z siedmiorga dzieci. Wychowywał się bez ojca, który porzucił matkę. Po skończeniu czterech klas szkoły podstawowej zaczął (w wieku 11 lat) pracować jako robotnik niewykwalifikowany, m.in. pucybut, goniec, sprzedawca, pracownik pralni i tokarz.

W latach 70. zaangażował się w działalność lewicowych związków zawodowych; aktywność ta wiązała się z ryzykiem ze względu na panujący w Brazylii reżim wojskowy^[2]. W wypadku przy pracy stracił palec. Od 1972 był jednym z przywódców ruchu związkowego. Organizował masowe protesty i strajki, był więziony.

W 1980 jako przywódca związku zawodowego metalowców kierował nielegalnym strajkiem generalnym. Za organizację strajku został skazany na trzy lata więzienia, ale ostatecznie wyrok uchylono w sądzie apelacyjnym. W tym samym roku^[2] wraz z grupą innych liderów związkowych oraz intelektualistów współtworzył lewicowe skrzydło Partii Pracujących (Partido dos Trabalhadores). Od 1982 używa przydomku „Lula” jako oficjalnego nazwiska. Brał udział w kolejnych kampaniach społecznych, które doprowadziły ostatecznie do ustąpienia władz wojskowych i zmiany konstytucji (m.in. wprowadzono powszechne wybory prezydenckie). Od 1986 zasiadał w parlamencie.

Prezydent Brazylii (2003–2011)

Od 1989 brał udział w czterech kolejnych wyborach prezydenckich jako kandydat Partii Pracujących. 27 października 2002 pokonał w wyborach prezydenckich José Serrę z Brazylijskiej Partii Socjaldemokratycznej, zdobywając 61% głosów. Urząd objął 1 stycznia 2003, został ponownie wybrany w wyborach 29 października 2006 (uzyskał 60% poparcia) i pozostał prezydentem do 1 stycznia 2011.

Jako prezydent wprowadził szeroko zakrojony program reform prospołecznych, które przy zachowaniu kapitalistycznego ustroju gospodarczego służyły wyrównywaniu nierówności społecznych^[2]. Jego rządy przypadły na czas rozwoju gospodarczego i umożliwiły awans społeczny dużym grupom ludności. Lula opuszczał urząd prezydencki z poparciem społecznym na poziomie 80%. Jego następcą została Dilma Rousseff. Lula planował ubieganie się o urząd prezydencki w 2018 roku^[3].

Oskarżenia o korupcję

W 2014 r. wszczęto śledztwo w sprawie korupcji wśród najwyższych urzędników państwowych, polityków i przedstawicieli wielkiego biznesu. Dwa lata później Lula także stał się obiektem śledztwa, które już wcześniej doprowadziło do skazania ponad 80 osób^[3]. 12 lipca 2017 r. został nieprawomocnie skazany za korupcję (przyjęcie łapówek wartych 1,2 mln dol.) na 9,5 roku więzienia. W chwili skazania był liderem sondaży przed wyborami prezydenckimi zaplanowanymi na 2018 rok^[4]. 24 stycznia 2018 roku sąd drugiej instancji podtrzymał wyrok skazujący, zwiększając karę do 12 lat i 1 miesiąca pozbawienia wolności^[5]. 8 kwietnia tego samego roku da Silva rozpoczął odsiadywanie wyroku^[6] 8 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności^[7] w więzieniu w Kurytybie^[8].

Po tym jak pod koniec sierpnia 2018 r. sąd zakazał Luli startu w wyborach w związku z oskarżeniami o korupcję, 11 września ten wycofał się z wyborów prezydenckich i przekazał swoje poparcie Fernandowi Haddadowi, który był dotychczas jego kandydatem na wiceprezydenta^[8]. Po tym jak Sąd Najwyższy Brazylii orzekł, że przepisy kodeksu karnego przewidujące skierowanie skazanego do więzienia przed wyczerpaniem wszystkich możliwości odwoławczych są niezgodne z Konstytucją, 8 listopada 2019 r. da Silva został zwolniony z więzienia^[7].

8 marca 2021 roku sędzia Sądu Najwyższego Edson Fachin unieważnił wyroki skazujące Lulę i orzekł, że wydział sądu w Kurytybie nie powinien był w ogóle prowadzić sprawy^[9][10]. W kwietniu 2021 r. to orzeczenie zostało potwierdzone przez większość Sądu Najwyższego Brazylii^[11]. W maju 2021 oświadczył, że będzie startował w wyborach powszechnych w 2022 roku o trzecią kadencję przeciwko urzędującemu prezydentowi Jairowi Bolsonaro^[12][13][14].

Prezydent Brazylii (od 2023)

2 października 2022 roku odbyła się pierwsza tura wyborów, w której Lula zdobył 48,4% głosów, a Bolsonaro 43,2%^[15]. 30 października miała miejsce druga tura wyborów, w której Lula wygrał wybory, zdobywając 50,9% głosów, pokonując urzędującego prezydenta, który zdobył 49,1% głosów^[16].

Odznaczenia i nagrody

Brazylijskie

• Krzyż Wielki Orderu Narodowego Zasługi (2003) – ex officio
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Obronnej (2003) – ex officio
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Marynarskiej (2003) – ex officio
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Wojskowej (2003) – ex officio
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Lotniczej (2003) – ex officio
• Krzyż Wielki Orderu Rio Branco (2003) – ex officio
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Sądownictwa Wojskowego (2003) – ex officio
• Krzyż Złoty Medalu Zasługi Mauá (2003) – ex officio
• Wielki Łańcuch Medalu Konspiracji (Minas Gerais)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Pracy (2003) – ex officio
• Wielki Łańcuch Orderu Zasługi Sądownictwa Pracy (2003)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Kulturalnej (2003) – ex officio
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Naukowej (2003) – ex officio

Zagraniczne

• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Aperipê (Sergipe)
• Wielki Łańcuch Orderu Kondora Andów (Boliwia, 2007)^[17]
• Order Słonia (Dania, 2007)^[18]
• Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Równika (Gabon, 2004)^[19]
• Honorowy Towarzysz Orderu Gwiazdy Ghany (Ghana, 2005)
• Order of Excellence (Gujana, 2010)^[20]
• Łańcuch Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania, 2003)^[21]
• Wielki Łańcuch Orderu Boyacá (Kolumbia, 2005)^[22]
• Łańcuch Orderu Orła Azteckiego (Meksyk, 2007)^[23]
• Krzyż Wielki z Diamentami Orderu Słońca Peru (Peru, 2003)^[24]
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Norwegia, 2003)
• Wielki Łańcuch Orderu Wolności (Portugalia, 2003)^[25]
• Krzyż Wielki Orderu Wieży i Miecza (Portugalia, 2008)^[25]
• Order of the Companions of O. R. Tambo I klasy (RPA, 2011)
• Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (Ukraina, 2003)^[26]
• Order Wolności (Ukraina, 2009)^[27]
• Łańcuch Orderu Orła Zambii (Zambia, 2011)
• Order Amílcara Cabrala I klasy (Republika Zielonego Przylądka, 2004)
• Nagroda Księcia Asturii (Hiszpania, 2003)
• Doktorat honorowy Instytutu Nauk Politycznych w Paryżu (2011)
• Nagroda Lecha Wałęsy (2011)^[28]

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Artykuł o Luli po polsku