Lewis Bernstein Namier

Lewis Namier (1915)

Lewis Bernstein Namier (pierwotnie Ludwik Bernstein Niemirowski, ur. 27 czerwca 1888 w Woli Okrzejskiej, zm. 19 sierpnia 1960) – brytyjski historyk^[1], urzędnik, a także działacz syjonistyczny.

Życiorys

Urodzony w bogatej, zlaicyzowanej i spolonizowanej rodzinie żydowskiej jako Ludwik Bernstein^[2], syn Józefa Bernsteina i Anny z Sommersteinów. Rodzina zmieniła później nazwisko na Niemirowski^[3]. Studiował we Lwowie, Lozannie, gdzie wywarły na niego znaczny wpływ wykłady Vilfredo Pareto.

W roku 1906 Bernstein wyemigrował do Wielkiej Brytanii, gdzie w 1913 uzyskał brytyjskie obywatelstwo. Wszedł w środowisko fabian. Za ich namową i poparciem rozpoczął studia w London School of Economics oraz w Balliol College w Oksfordzie (1908-1912). W 1912 roku, jako student studiów podyplomowych w Oksfordzie, rozpoczął badania nad problemem imperialnym podczas Rewolucji Amerykańskiej. Badania te kontynuował w latach 1913-1914 w Nowym Jorku, dokąd wysłał go Walter Rothschild.

W latach 1914–1915 walczył w jednostce strzelców brytyjskich na froncie I wojny światowej, został jednak zdemobilizowany z powodu wady wzroku. Po zmianie nazwiska na Namier służył w Departamencie Propagandy (1915–1917), Departamencie Informacji (1917–1918) i Wydziale Wywiadu Politycznego Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1918–1920).

W 1920 roku powrócił do Balliol College, gdzie zaczął współpracować z Leonardem Steinem - przyszłym sekretarzem Światowej Organizacji Syjonistycznej, prezesem Stowarzyszenia Anglo-Żydowskiego (ang. Anglo-Jewish Association) i czołowym politykiem brytyjskiej Partii Liberalnej (ang. Liberal Party).

Wraz z Arnoldem J. Toynbeem był jednym z głównych doradców premiera Davida Lloyda George’a, który reprezentował interesy brytyjskie w sprawach dotyczących dawnego imperium habsburskiego, Polski i ogólnie Europy Wschodniej podczas konferencji pokojowej w Paryżu. W tym okresie był głównym antagonistą Romana Dmowskiego^[4]. Namier popierał natomiast Piłsudskiego jako jedynego człowieka, który może rządzić Polską. W 1919 popierał przyznanie Polsce Gdańska. Nie mógł jednak w tej sprawie wywrzeć wpływu na politykę angielską, ponieważ w tym wypadku poglądy jego nie odpowiadały jej założeniom. Swoje stanowisko względem Polski zmienił zasadniczo w 1939 roku. Zarzuca mu się manipulowanie statystykami etnograficznymi na Kresach Wschodnich i w Galicji^[5].

Po zakończeniu pracy w Foreign Office w 1920 r. pracował krótko jako przedsiębiorca, a także wykładał historię na uniwersytetach w Oxfordzie i Manchesterze^[6].

Jako aktywny działacz syjonistyczny pełnił funkcję sekretarza politycznego Agencji Żydowskiej w Palestynie (1929–1931) i współpracownika Chaima Weizmana. W Agencji Żydowskiej współpracował z syjonistką Blanche Elizabeth Campbell "Baffy" Dugdale, siostrzenicą Arthura Balfoura. Przez pewien czas był zastępcą Chaima Weizmana w Anglo-Żydowskim Komitecie dla Uchodźców z Niemiec. Pomimo późniejszej konwersji na anglikanizm Namier do końca życia pozostawał cennym sprzymierzeńcem ruchu syjonistycznego. Był projektodawcą stworzenia przez rząd brytyjski Żydowskiej Siły Zbrojnej w Palestynie oraz organizatorem pomocy Żydom. W przededniu wybuchu II wojny światowej powrócił do pełnoetatowej aktywnej pracy syjonistycznej. Syjonizm Namiera miał charakter przede wszystkim polityczny, a nie religijny czy kulturowy^[7]. Namier wychowany w zlaicyzowanej i spolonizowanej rodzinie, słabo znał zasady judaizmu oraz zwyczaje żydowskie. Rozumiał syjonizm przede wszystkim jako ideę stworzenia siedziby narodowej dla Żydów.

W 1931 roku objął katedrę Historii Nowoczesnej w Uniwersytecie w Manchesterze, którą kierował do 1953 r. Wykładał sporadycznie w Oksfordzie. Dzięki jego zabiegom Oksford przyznał Żydom dużą liczbę najważniejszych stanowisk profesorskich, mimo że wielu z nich przybyło do Anglii w wieku średnim. Wśród nich byli: Isaiah Berlin (historia idei i filozofia), David Daube (prawo cywilne), Francis Simon (chemia i fizyka), Hans Adolf Krebs (laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny), Herbert Max Fraenkel (ekonomia kolonialna), Edgar Wind (sztuka), Arthur Lehman Goodhart (prawo). W 1953 roku Namier wygłosił wykład w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Londynie pt.Jerzy III: studium osobowości.

Lewis Bernstein Namier był najbardziej znany jako historyk osiemnastowiecznej monarchii brytyjskiej, brytyjskiego systemu partyjnego i parlamentarnego. Specjalizował się również w historii dyplomacji, gdzie jako admirator Sigmunda Freuda zajmował się „psychohistorią”, czyli zastosowaniem metod psychoanalizy do badania wpływu aspektów psychologicznych na decyzje dyplomatyczne i zachowania dyplomatów oraz polityków. Uważany był za historyka „reakcyjnego”, a jego metody badawcze uznawano za kontrowersyjne. Wszystkie pisma Namiera są wariacjami na ten sam temat: spójność kontra dezintegracja^[8]. Uważano go również za czołowego germanofoba w brytyjskich sferach intelektualnych^[9].

Życie prywatne

Wychowywany w całkowicie zlaicyzowanej rodzinie żydowskiej, o swoim pochodzeniu dowiedział się dopiero w wieku 9 lat. Pod wpływem antysemickiej dyskryminacji postanowił jako dorosły powrócić do judaizmu^[10]. Przed poślubieniem drugiej żony przeszedł na anglikanizm.

Jego pierwszą żoną była poślubiona w 1917 Clara Sophie Poniatowski Edeleff (1891-1945). W 1947 poślubił Julię Kazarinę, primo voto de Beausobre (1893-1977), emigrantkę z ZSRR, więźniarkę łagrów.

Miał jedną siostrę: Teodorę Modzelewską, która była matką Anny Kurskiej oraz babką Jarosława Kurskiego i Jacka Kurskiego.

Dzieła i prace

• The Structure of Politics at the Accession of George III, 1929.
• England in The Age of the American Revolution, 1930.
• Skyscrapers and other Essays, 1931. Contains his essays on Austrian Galicia.
• In the Margin of History, 1939.
• Conflicts: Studies in Contemporary History, 1942.
• 1848: The Revolution of the Intellectuals, 1944.
• Facing East: essays on Germany, the Balkans and Russia in the twentieth century, 1947.
• Diplomatic prelude, 1938–1939, 1948.
• Europe in Decay: A Study in Disintegration, 1936–40, 1950.
• Avenues of History, 1952.
• In the Nazi era, 1952.
• Basic Factors in Nineteenth-Century European History, 1953.
• Monarchy and the party system: the Romanes Lecture delivered in the Sheldonian Theatre 15 May 1952, 1952.
• Personalities and powers, 1955.
• Vanished Supremacies; essays on European history, 1812–1918, 1958.
• Crossroads of Power: essays on eighteenth-century England, 1962.
• The House of Commons, 1754–1790, 1966, 1964, edited by John Brooke & Sir Lewis Namier.

Przekłady w języku polskim

• „Monarchia i partie polityczne”, przeł. Marian Kukiel, [w:] Współcześni historycy brytyjscy. Wybór z pism, oprac. i przedmową zaopatrzył Jerzy Z. Kędzierski, słowo wstępne G.P. Gooch, Londyn: B. Świderski 1963, s. 283–304.
• 1848 – rewolucja intelektualistów, przekł. Andrzej Ehrlich, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas” 2013.

Przypisy

Bibliografia

• Colley, Linda: Lewis Namier (Historians on Historians), Published by St. Martin's Press, 1989, ​ISBN 978-0-312-02854-1​
• Colley, Linda: Namier, Published by Weidenfeld & Nicolson, London, 1989, ​ISBN 978-0-297-79587-2​
• Hayton, David: Conservative Revolutionary. The Lives of Lewis Namier, Manchester: Manchester University Press, 2019, ​ISBN 978-0-7190-8603-8​
• Ng, Amy: Nationalism and political liberty. Redlich, Namier, and the crisis of empire., Oxford: Clarendon Press, 2004, ​ISBN 978-0-19-170631-8​
• Rose, Norman: Lewis Namier & Zionism, Oxford: Clarendon Press; New York: Oxford University Press, 1980, ​ISBN 978-0-19-822621-5​
• Rowse, Alfred Lestie: Historians I Have Known, Bristol Classical Press; 1st Edition, November 13, 2002, ​ISBN 978-0-7156-2649-8​