Krystyna Prońko

Krystyna Prońko
Ilustracja
Krystyna Prońko (2013)
Data i miejsce urodzenia

14 stycznia 1947
Gorzów Wielkopolski

Gatunki

jazz, rock

Zawód

wokalista, kompozytor, pedagog, publicysta, producent muzyczny

Aktywność

od 1969

Wydawnictwo

Polskie Nagrania „Muza”, Pronit, Tonpress, Wifon

Powiązania

Antoni Kopff, Czesław Niemen, Marek Gaszyński, Ernest Bryll, Andrzej Mogielnicki, Skaldowie, Czerwone Gitary

Zespoły
Reflex
Respekt
Pokolenie
Koman Band
Prońko Band
Odznaczenia
Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Odznaka honorowa za Zasługi dla Województwa Lubuskiego
Strona internetowa
Krystyna Prońko (2016)

Krystyna Prońko (ur. 14 stycznia 1947 w Gorzowie Wielkopolskim) – polska piosenkarka i wokalistka jazzowa, kompozytorka i pedagog muzyczny. Honorowy Obywatel Gorzowa Wielkopolskiego.

Życiorys

Wczesne lata

Jej rodzina wywodzi się z Łemkowszczyzny i przed II wojną światową mieszkała na Kresach wschodnich (terenie obecnej Białorusi). Po wojnie osiedliła się w Gorzowie Wielkopolskim, gdzie urodziła się Krystyna Prońko[1].

Ukończyła technikum chemiczne[2] (dziś: Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących w Gorzowie Wielkopolskim). Następnie rozpoczęła pracę w jednym z gorzowskich laboratoriów jako chemik-analityk[3]. Później studiowała na Wydziale Jazzu i Muzyki Rozrywkowej Akademii Muzycznej w Katowicach[2], gdzie uzyskała dyplom magistra sztuki wyróżniony nagrodą rektorską rektora Henryka Mikołaja Góreckiego.

Kariera muzyczna

Pracę artystyczną rozpoczęła mając status amatorski w listopadzie 1966 roku jako organistka i wokalistka w rodzinnym zespole „Reflex” wraz z braćmi, Piotrem – saksofonistą, i Wojciechem – kontrabasistą i gitarzystą basowym oraz z muzykującymi kolegami[4][5]. Razem z ww. grupą zadebiutowała na I Ogólnopolskim Festiwalu Awangardy Beatowej w Kaliszu (27-30.11.1969), gdzie otrzymała - jak i jej brat Piotr – indywidualne wyróżnienie eliminacyjne[6]. Z końcem 1969 weszła w skład zespołu pod kier. Antoniego Kopffa, który rozpoczął działalność w Rzeszowie i niebawem przyjął nazwę Respekt[7][5]. W barwach tej grupy dokonała swoich pierwszych nagrań dla Programu III P. R. – były to jej własne kompozycje z tekstami Jana Tomasza (takiego pseudonimu używał wówczas Marek Gaszyński) pt. Cały maj i Daleko przed siebie[5]. Piosenka Cały maj, była wysoko notowana na Liście Przebojów Programu III (maj 1970)[5]. Na początku lat 70. współtworzyła żeńskie trio wokalne, które współpracowało z Czesławem Niemenem[1], a także z zespołami Skaldowie i Czerwone Gitary (podczas tras koncertowych) oraz jako solista w zespole Pokolenie (1972 – w sierpniu tego samego roku zespół zarejestrował w Polskim Radiu Lublin piosenki pt. Dwa anioły i Ziemi puls[8][9]), a następnie Koman Band – obydwie formacje prowadzone były przez Janusza Komana[5] - a także z Warszawską Orkiestrą Polskiego Radia (Studio Jazzowe S1)[potrzebny przypis].

W 1973 wystąpiła na Festiwalu Wokalistów Jazzowych w Lublinie oraz zaśpiewała utwory „Po co ci to, chłopcze?” i „Umarłe krajobrazy” na 11. Krajowym Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu[10]. W 1974 za utwór „Papierowe ptaki” otrzymała nagrodę za najlepszą aranżację podczas 12. KFPP w Opolu[10], a rok później za numer „Niech moje serce kołysze ciebie do snu” zdobyła główną nagrodę na 13. edycji festiwalu[1]. Również w 1975 została uznana za najpopularniejszą wokalistkę w Polsce w plebiscycie magazynu muzycznego „Non Stop”, który okrzyknął także jej utwór „Niech moje serce…” piosenką roku[11]. W 1976 wystąpiła na Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze[12], a rok później została ponownie okrzyknięta najpopularniejszą wokalistką w Polsce w plebiscycie „Non Stop”. W 1978 z utworem „Modlitwa o miłość prawdziwą” zajęła czwarte miejsce na 16. KFPP w Opolu[10]. Rok później z utworem „Wspomnienie tych dni”, wykonanym w duecie ze Zbigniewem Wodeckim, zwyciężyła w konkursie „Premier” na 17. edycji festiwalu[10].

W 1980 została okrzyknięta piosenkarką roku, a rok później wystąpiła z utworem „Psalm stojących w kolejce” na 19. KFPP w Opolu[10]. Kilkakrotnie śpiewała także na jednym z największych festiwali jazzowych Jazz Jamboree, Praskim Festiwalu Jazzowym czy Festiwalu w Castlebar[13].

W latach 1979–1981 prowadziła klasę śpiewu w Akademii Muzycznej w Katowicach. Przez rok pracowała również z młodymi piosenkarzami w Teatrze Muzycznym w Gdyni. W 1981 brała udział w wystawionym przez Teatr oratorium Ernesta Brylla do muzyki Wojciecha Trzcińskiego Kolęda Nocka. Po wprowadzeniu stanu wojennego przedstawienie zostało zdjęte z afisza[14].

W 1986 za wykonanie utworu „Wielki szary nikt” otrzymała wyróżnienie na 23. KFPP w Opolu[10].

Wielokrotnie prowadziła warsztaty bluesowe dla wokalistów w Bolesławcu. Od października 2001 prowadziła klasę śpiewu na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej na Wydziale Artystycznym w Instytucie Muzyki w Lublinie[13].

W 1991 założyła własne wydawnictwo płytowe Power Music[1]. W latach 1992–1995 zajmowała się dziennikarstwem muzycznym, prowadziła wiele autorskich programów radiowych[5].

W 2008 z rąk ministra kultury i dziedzictwa narodowego Bogdana Zdrojewskiego odebrała Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Wraz z Markiem Kościkiewiczem i Markiem Tysperem wiosną 2010 zasiadała w jury pierwszej edycji programu TVP1 Śpiewaj i walcz[15].

W 2013 wystąpiła na gali jubileuszowej – Opole! Kocham Cię! podczas 50. KFPP w Opolu. W 2015 wystąpiła gościnnie na płycie Albo Inaczej z interpretacją utworów Oszuści oraz Dyskretny chłód, a rok później zaśpiewała utwór „Jesteś lekiem na całe zło” w koncercie „Grand Prix Publiczności – Złote Opole” podczas 53. KFPP w Opolu[10]. 10 listopada 2018 wystąpiła podczas Koncertu dla Niepodległej, gdzie razem z chórem Sound’n’Grace wykonała utwór ”Mury” Jacka Kaczmarskiego.

W 2019 otrzymała z rąk prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy Medal Stulecia Odzyskania Niepodległości[16].

Kariera polityczna

W latach 2014–2018 była radną Rady m.st. Warszawy; mandat uzyskała z listy Platformy Obywatelskiej[17].

Dyskografia

Albumy solowe

Albumy koncertowe

Kompilacje

DVD

Single winylowe 45 obr./min.

Płyty zawierające nagrania Krystyny Prońko (lub z jej udziałem)

  • 1970 – EP Respekt: „Cały maj”; „Górnik gola” / „Dziura”; „Daleko przed siebie” (PN Pronit N 0611)
  • 1970 – LP różni wykonawcy Discorama m.in. Respekt: „Oboje” (PN Pronit XL 0673)
  • 1971 – LP Czesław Niemen: Niemen (1. płyta; chórek z Z. Borcą i E. Linkowską) (PN Muza XL 0710)
  • 1974 – LP różni wykonawcy: Opole ’74 – Premiery (Polskie Nagrania „Muza” SXL 1131)
  • 1975 – LP różni wykonawcy Dyskoteka Polskich Nagrań 8 m.in. Krystyna Prońko: „Biedna” (PN Muza SX 1213)
  • 1976 – LP różni wykonawcy Opole ’76 – Premiery (Polskie Nagrania Muza SX 1357)
  • 1976 – LP różni wykonawcy Zapraszamy do Trójki 1 m.in. Krystyna Prońko: „Niech moje serce kołysze ciebie do snu” (PN Muza SX 1379)
  • 1977 – LP różni wykonawcy Zbudujemy nową Polskę m.in. Krystyna Prońko: „Deszcz w Cisnej” (PN Muza SX 1517)
  • 1978 – 3 x SP różni wykonawcy: „Interkosmos 1978” S 114, strona A: Krystyna Prońko – „Homokosmos” (Tonpress S 113, 114, 115)
  • 1978 – LP różni wykonawcy: Lato Muminków (bajka muzyczna) (Pronit SLP 4001–4002)
  • 1979 – LP różni wykonawcy Zapraszamy do Trójki 2 m.in. Krystyna Prońko: „Zaprzęgnę słońce, osiodłam chmury” (PN Muza SX 1738)
  • 1980 – LP różni wykonawcy Zapraszamy do Trójki 3 m.in. Krystyna Prońko: „Poranne łzy” (PN Muza SX 1869)
  • 1981 – LP różni wykonawcy: Kolęda Nocka (Wifon / Pronit SLP 4017, złota płyta)
  • 1983 – LP Halina Frąckowiak: Serca gwiazd (duet w utworze „Tam, gdzie lekki wieje wiatr”) (Wifon LP 051)
  • 1988 – LP Big Warsaw Band: Summertime – The Best of George Gershwin (Wifon LP 129)
  • 1993 – CD różni wykonawcy Nie zadzieraj nosa – Piosenki Marka Gaszyńskiego m.in. Respekt: „Cały maj” (PN Muza PNCD 248)
  • 2005 – DVD różni wykonawcy: Honor jest Wasz – Solidarni
  • 2013 – CD różni wykonawcy: REFlekcje o miłości
  • 2015 – CD różni wykonawcy: Albo Inaczej

Notowane utwory na Liście Przebojów Trójki

Rok Tytuł Najwyższa pozycja liczba tygodni
1983
Jesteś lekiem na całe zło[19]
7
7
1983
Bożek gorzelny[20]
18
4
1983
Może pisać to palcem na wodzie[21]
28
2
1985
Firma: Ja i Ty (& Janusz Panasewicz)[22]
14
8
1997
Złość (nieprzytomny mix)[23]
23
7
1998
Opadają mi ręce[24]
46
4

Odznaczenia

Przypisy

  1. a b c d Wywiad Izy Michalewicz z Krystyną Prońko: Są Kryśki i jest Prońko, „Wysokie Obcasy” nr 49(808)/2014, 20 grudnia 2014, s. 29–33.
  2. a b Paweł Gzyl, Mimo upływu lat, jej głos nadal zachwyca swą mocą, „Dziennik Bałtycki” (199), 2022, s. 7, ISSN 23536160.
  3. Hanna Halek, Moje małe szczęście, Weranda, grudzień 2010 [zarchiwizowane z adresu 2014-08-30].
  4. Marek Truszkowski, Ryszard Bieniecki, Folder I Ogólnopolskiego Festiwalu Awangardy Beatowej, Kalisz 1969
  5. a b c d e f Krystyna Prońko, Ewa Kahl: Krystyna Prońko – Biograficzne Kalendarium (pol.). pronko.pl. [dostęp 2022-03-24].
  6. Andrzej Dąbrowski: "Antologia Muzyki rozrywkowej w Kaliszu, część 4" (pol.). opinia.co.uk, 2014-02-27. [dostęp 2022-03-24].
  7. Jan Kawecki, Wojciech Zajac: Encyklopedia Polskiej Muzyki Rockowej - Rock 'n' roll 1959-1973. Kraków: Rock Serwis, 1995. ISBN 83-85335-25-0.
  8. Piosenki bez granic 6 marca godz. 09:07 (pol.). trojka.polskieradio.pl, 2016-03-06. [dostęp 2022-04-15].
  9. Piosenki bez granic 17 czerwca godz. 11:07 (pol.). trojka.polskieradio.pl, 2018-06-17. [dostęp 2022-04-15].
  10. a b c d e f g Sylwia Gawłowska: Festiwalowe podium. Krajowy Festiwal Polskiej Piosenki w Opolu 1963–2017 we wspomnieniach artystów. 2018, s. 48–50. ISBN 978-83-938344-7-1.
  11. J. Kawecki, J. Sadłowski, M. Ćwikła, W. Zając: Encyklopedia polskiej muzyki rockowej. Kraków: Rock-Serwis, 1995, s. 303–304. ISBN 83-85335-25-0.
  12. XII Festiwal Piosenki Radzieckiej, Zielona Góra, 9–12 czerwca 1976, b.n.s.
  13. a b Krystyna Prońko – oficjalny serwis internetowy.
  14. Krystyna Prońko: Nie sądziliśmy, że .... polskieradio.pl. [dostęp 2014-05-01].
  15. Śpiewaj i walcz, TVP [dostęp 2010-03-05] [zarchiwizowane z adresu 2010-02-23] (pol.).
  16. Prezydent wręczył Medale 100-lecia Odzyskanej Niepodległości, www.tvp.info [dostęp 2020-02-06] (pol.).
  17. Wyborcza.pl, warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-24].
  18. Krystyna Prońko – Krystyna Prońko, discogs.com, 17 lipca 2012.
  19. Archiwum Listy Przebojów Programu Trzeciego, lp3.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
  20. Archiwum Listy Przebojów Programu Trzeciego, lp3.pl [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-06] (pol.).
  21. Archiwum Listy Przebojów Programu Trzeciego, lp3.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
  22. Archiwum Listy Przebojów Programu Trzeciego, lp3.pl [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-28] (pol.).
  23. Archiwum Listy Przebojów Programu Trzeciego.
  24. Archiwum Listy Przebojów Programu Trzeciego, lp3.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
  25. Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 2 lipca 1979. 
  26. Warszawa. Złoty medal Gloria Artis dla Beaty Tyszkiewicz. e-teatr.pl, 15 października 2008. [dostęp 2011-06-29].
  27. Uchwała Nr XI/98/2007 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 9 lipca 2007 roku w sprawie nadania „Odznaki Honorowej za Zasługi dla Województwa Lubuskiego”, BIP UM Województwa Lubuskiego, 9 lipca 2007 [dostęp 2012-07-24].
  28. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Ordery i odznaczenia / Osoby zasłużone dla kultury odznaczone przez Prezydenta, www.prezydent.pl [dostęp 2019-10-23].

Informacja

Artykuł Krystyna Prońko w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:

Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2022-09-12 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=494549