Kilimandżaro

Ten artykuł dotyczy góry. Zobacz też: Port lotniczy Kilimandżaro.
Kilimandżaro, Kibo
Kilimanjaro
Ilustracja
Kilimandżaro, Kibo
Państwo  Tanzania
Położenie Kilimandżaro
Pasmo Masyw górski
Wysokość 5895 m n.p.m.
Wybitność 5885 m
Pierwsze wejście 1889
Hans Meyer, Ludwig Purtscheller
Położenie na mapie Tanzanii
Mapa konturowa Tanzanii, u góry nieco na prawo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Kilimandżaro, Kibo”
Ziemia3°04′S 37°21′E/-3,066667 37,350000

Kilimandżarogóra w Tanzanii, leżąca przy granicy z Kenią. Jest najwyższą górą Afryki i jedynym miejscem na kontynencie, gdzie śnieg jest całoroczny. Jest jednym z najwyższych samotnych masywów. W jego skład wchodzą trzy szczyty będące pozostałością po trzech wulkanach:

Uhuru wznosi się około 4900 metrów ponad otaczającymi masyw terenami.

Historia

Etymologia

Według jednej z hipotez (wysnuł ją niemiecki misjonarz Johann Ludwig Krapf), nazwa Kilimandżaro pochodzi z połączenia dwóch słów języka tamtejszych plemion. Kilima oznacza słowo Góra, Njiaro zaś Karawanę.

Początki eksploracji

Jeszcze przed przybyciem Europejczyków wokół masywów wulkanicznych mieszkały liczne koczownicze plemiona. Kilimandżaro wśród nizin było czymś niezwykłym dla tamtejszych mieszkańców. Budziło wśród nich grozę do tego stopnia, że nazwali go Górą złych duchów. Niektóre plemiona (np. Masajowie) oddawały boską cześć Górze światłości. Zainteresowanie wyżyną wzrosło dopiero w XIX wieku, gdy Tanganika, na terenie której znajdowała się wówczas Kilimandżaro, stała się kolonią niemiecką.

5 października 1889 roku, niemiecki kartograf pochodzący z Lipska, profesor Hans Meyer wraz ze swoim przewodnikiem Austriakiem Ludwikiem Purtschellerem, stanęli na szczycie Kilimandżaro. Dosyć szybko zauważono walory turystyczne góry i już w 1898 roku wytyczono pierwszy szlak turystyczny, który prowadził na sam szczyt. W 1932 na zboczach powstało pierwsze schronisko. Pierwszym Polakiem, który zdobył Kilimandżaro był Antoni Jakubski, zoolog. Było to w 1910 roku.

Ochrona przyrody

Wcześnie zauważono też walory przyrodnicze masywu Kilimandżaro – już w 1921 roku powstał tu rezerwat przyrody. W 1973 roku wyższe piętra masywu powyżej linii drzew (ok. 2700 m n.p.m.) objęto ochroną w ramach Parku Narodowego Kilimandżaro (ang. Kilimanjaro National Park) o powierzchni 753 km². Park został udostępniony turystom w 1977 roku, a w 1987 roku wpisano go na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Konflikt kenijsko-tanzański

Kilimandżaro
Widok na Kilimandżaro od strony Kenii

Do roku 1977 masyw Kilimandżaro był często odwiedzany przez turystów, głównie z Europy Zachodniej. Zarabiała na nich jednak tylko Kenia. Tanzania, w granicach której leży Kilimandżaro, nie otrzymywała z tego żadnych profitów. 4 lutego tego samego roku władze Tanzanii zamknęły granice. Zarekwirowano blisko 200 jeepów i 27 samolotów. W niedługim czasie Tanzania stworzyła własny sektor turystyczny, wybudowała wiele hoteli i pensjonatów. Każdy, kto chciał zobaczyć Kilimandżaro, musiał przyjechać do Tanzanii. Dochody były jednak niewielkie, czego skutkiem było ponowne otwarcie granic w 1983.

Kibo

Jest to najwyższy wulkan w wulkanicznym masywie Kilimandżaro, położony na terytorium państwa Tanzania. Wznosi się na wysokość 5895 m n.p.m. i tym samym jest najwyższym szczytem w Afryce.

Rodzaje pięter

Las na Kilimandżaro

Rozbudowany układ pięter roślinnych – od podnóża: stepy, rzadkie suche lasy, wiecznie zielone lasy górskie, roślinność krzewiasta, łąki górskie, wieczne śniegi.

Kilimandżaro ma dużą różnorodność typów lasów na wysokości 3000 m, zawierających ponad 1200 gatunków roślin naczyniowych. Regiel lasów wiecznie zielonych (z rodzaju Ocotea) występuje na wilgotnym, południowym zboczu. Lasy krzewów z rzędu malpigowców i jałowców rosną na suchym stoku północnym. Lasy wrzośców piętra subalpejskiego na wysokości 4100 metrów są najwyżej położonymi lasami w Afryce. Pomimo ogromnej różnorodności biologicznej, liczba endemitów jest niewielka. Jednakże relikty lasów w najgłębszych dolinach najniższych uprawianych obszarach sugerują, że górę Kilimandżaro w przeszłości porastała bogata flora, z ograniczonym zasięgiem występowania gatunków znanych tylko z gór Eastern Arc. Mała liczba endemitów może być wynikiem zniszczenia niżej położonych lasów niż wynikiem młodego wieku góry. Inną cechą lasów Kilimandżaro jest brak strefy bambusa, która występuje we wszystkich innych wysokich górach Afryki wschodniej, z podobną wartością opadów. Yushania alpina jest ulubionym pokarmem słoni i bawołów. Na Kilimandżaro przedstawiciele megafauny występują na północnych stokach, gdzie jest zbyt sucho aby rozwinęła się strefa bambusów.

Pogoda i klimat

Przeważa klimat równikowy, górski. Na wyższych poziomach jest zimniej.

Pogoda w północnej Tanzanii dobrze ilustruje typowy tropikalny klimat z suchą i deszczową porą roku. Temperatura rzadko spada poniżej 25–35 °C (77–95 °F). Marzec-maj to pora deszczowa z wysokimi opadami. Listopad–początek grudnia to mała pora deszczowa.

Podczas wędrówki na Kilimandżaro występuje znaczna różnica temperatur, od gorącej u podnóża do bardzo zimnej na szczycie (szczególnie w nocy, kiedy temperatura spada poniżej –15 °C). Opady deszczu i dzikie zwierzęta stopniowo są coraz mniejsze[1].

Opady

Ponieważ Kilimandżaro leży w środkowej części Afryki, możemy wyróżnić dwie pory – suchą i deszczową. Ta ostatnia dzieli się na dwa okresy:

  • deszczów długich – od kwietnia do czerwca,
  • deszczów krótkich – od października do grudnia.

Stosunkowo suchymi miesiącami są styczeń, luty, marzec, lipiec, sierpień i wrzesień. Średnia ilość opadów jest uzależniona od wysokości n.p.m. oraz strony zbocza. Waha się pomiędzy 2500 mm rocznie (rejony wschodnie na wysokości 3000 m) a 250 mm (na szczycie). Śniegami jest pokryte blisko 4 km² powierzchni szczytu.

Polacy na Kilimandżaro

Pierwszym Polakiem, któremu udało się zdobyć szczyt Kilimandżaro był Antoni Jakubski w 1910 roku[2]. Od tamtego momentu Polacy niejednokrotnie zdobywali Dach Afryki[3].

22 lutego 2021 roku w czasie wyprawy na Kilimandżaro, tuż po zdobyciu szczytu, zmarł polski podróżnik Aleksander Doba[4].

Kilimandżaro w kulturze

Motyw Kilimandżaro pojawia się w wielu dziełach sztuki, literaturze i filmie. Ernest Hemingway napisał o nim w swym opowiadaniu Śniegi Kilimandżaro (zostało ono zekranizowane – w rolach głównych wystąpili Ava Gardner i Gregory Peck). Akcja książki i filmu animowanego Król Lew rozgrywa się w scenerii Kilimandżaro. Zespół Lady Pank nagrał piosenkę „Moje Kilimandżaro”.

Przypisy

  1. Мount Kilimanjaro Climbing, en.altezza.travel [dostęp 2017-12-11] (ang.).
  2. Ilona Raczyńska, Kilimandżaro. Najwyższy szczyt Afryki i marzenie wielu podróżników, turystyka.wp.pl, 23 lutego 2021 [dostęp 2021-02-23] (pol.).
  3. Ilona Raczyńska, Kilimandżaro. Najwyższy szczyt Afryki i marzenie wielu podróżników, turystyka.wp.pl, 23 lutego 2021 [dostęp 2021-02-23] (pol.).
  4. Ilona Raczyńska, Kilimandżaro. Najwyższy szczyt Afryki i marzenie wielu podróżników, turystyka.wp.pl, 23 lutego 2021 [dostęp 2021-02-23] (pol.).

Linki zewnętrzne

Informacja

Artykuł Kilimandżaro w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:

Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2021-06-13 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=76961