Ten artykuł od 2013-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Karta graficzna – karta rozszerzeń komputera odpowiedzialna za renderowanie grafiki i jej konwersję na sygnał zrozumiały dla wyświetlacza[1].
Pierwsze karty graficzne potrafiły jedynie wyświetlać znaki alfabetu łacińskiego ze zdefiniowanego w pamięci karty generatora znaków – tryb tekstowy. Kolejna generacja kart graficznych potrafiła już wyświetlać w odpowiednim kolorze poszczególne punkty (piksele) – tryb graficzny. Nowoczesne procesory graficzne udostępniają wiele funkcji ułatwiających i przyspieszających pracę programów. Możliwe jest narysowanie odcinka, trójkąta, wieloboku, wypełnienie ich zadanym kolorem lub wzorem, tzw. akceleracja 2D. Większość kart na rynku posiada również wbudowane funkcje ułatwiające tworzenie obrazu przestrzeni trójwymiarowej, tzw. akceleracja 3D. Niektóre posiadają zaawansowane algorytmy potrafiące na przykład wybrać tylko widoczne na ekranie elementy z przestrzeni. W nowych układach graficznych zrezygnowano ze sztywnego schematu obliczeń, dając użytkownikowi pewną ilość jednakowych "rdzeni", które może on sobie zaprogramować (przy pomocy shaderów) do wyświetlania dowolnych efektów graficznych. Umożliwia to też wykorzystanie karty graficznej jako procesora ogólnego przeznaczenia (GPGPU), zdolnego do przeliczania dużych zbiorów uporządkowanych danych.
Wyróżniamy dwa typy procesorów karty graficznej:
Przystosowane do pracy jako oddzielne karty graficzne tzw. dedykowane:
Zintegrowane z mostkiem północnym lub bezpośrednio w CPU:
Wraz z pojawieniem się kart Voodoo firmy 3dfx, które znacznie przyspieszały wyświetlanie grafiki trójwymiarowej, pojawił się termin akcelerator graficzny. Karty te wymagały bowiem obecności w komputerze zwykłej karty graficznej.
Pozostali producenci zdecydowali się na integrację akceleratorów grafiki trójwymiarowej z samymi kartami graficznymi, podobnie jak to miało miejsce z akceleratorami grafiki dwuwymiarowej. Później także firma 3dfx zdecydowała się zintegrować swoje akceleratory z kartami graficznymi.
Najważniejsze funkcje współczesnych akceleratorów graficznych to:
Poza tym karty graficzne oferują inne sprzętowe efekty, jak mgła, przezroczystość (dodatkowy kanał Alpha). Zasoby kart graficznych mogą być udostępniane innym stacjom roboczym sieci komputerowych. W obecnych topologiach sieciowych istnieje możliwość przesyłania obrazów na monitory innych stacji roboczych.
Większość kart graficznych (wszystkie współczesne) składają się z następujących elementów:
Wiele z kart graficznych ma także:
Sposób łączenia karty zmieniał się z czasem, ale zawsze obejmował połączenie z płytą główną oraz z monitorem:
Interfejs do systemu komputerowego – umożliwia wymianę danych i sterowanie kartą graficzną, zmieniał się wraz ze zmianami interfejsów wewnętrznych komputera PC:
Interfejs na slocie karty graficznej – złącza służące do podłączenia peryferiów i innych kart.
Złącza do wyświetlaczy:
Do łączenia kart ze sobą w celu zwiększenia wydajności używa się:
Typowe karty umożliwiają łączenie ze sobą od 2 do 4 egzemplarzy, które muszą posiadać identyczne GPU. Zazwyczaj karty różnych firm mające to samo GPU współpracują ze sobą. Do działania systemu wymagane jest wsparcie płyty głównej, większość modeli wyposaża się w rozwiązanie 2-Way lub 3-Way (do dwóch lub trzech kart)
Karta graficzna jest podstawowo zasilana z płyty głównej, a w kartach pobierających większą moc dodatkowo:
Karty posiadają też umieszczone złącza do wentylatorów, oświetlenia czy pomp wodnych, lecz są one fabrycznie podłączone.
Często na kartach umieszcza się podświetlane loga producenta. Zwykle za pomocą oprogramowania można zmieniać ich jasność, a czasem nawet kolor.
Większość kart graficznych do poprawnego działania potrzebuje układu chłodzenia. Najwięcej ciepła wytwarza GPU, dlatego stosuje się:
Następnym elementem wydzielającym ciepło są pamięć RAM karty graficznej. Zazwyczaj chłodzi się je tym samym układem co GPU. W starszych modelach kart pamięci nie stosowano dodatkowego chłodzenia. Na nowszych kartach sekcje zasilania również chłodzi się, zwykle łącząc z głównym układem chłodzącym. W układach chłodzących dodatkowo są montowane heat pipe dla poprawienia wydajności układu chłodzenia.
Możliwa jest wymiana radiatora standardowego na chłodzenie wodne bądź inny, większy, bardziej wydajny radiator co podniesie karcie podatność na overclocking. Obecnie większość kart ze względu na rozbudowany układ chłodzenia zajmuje 2 sloty, w efekcie czego po zamontowaniu takiej karty traci się możliwość użycia 1 lub 2 złączy na płycie głównej. Z tego powodu większość nowych płyt głównych złącza montuje się w odstępach.
Chłodzenie wodne kart zazwyczaj jest na tyle wąskie, że karty zajmują tylko 1 slot.
Artykuł Karta graficzna w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:
Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2021-06-13 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=2959