Kabul

Ten artykuł dotyczy stolicy Afganistanu. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Kabul ‏کابل‎
Kabul, panorama miasta (2007)
Państwo	Afganistan
Wilajet	Kabul
Burmistrz	Mohammad Daud Sultanzoy
Powierzchnia	1028,24 km²
Wysokość	1807 m n.p.m.
Populacja (2021) • liczba ludności	4 601 789[1]
Podział miasta	22 dzielnice
Położenie na mapie Afganistanu Kabul
34°32′N 69°10′E/34,533333 69,166667
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach

Kabul (dari, paszto کابل) – stolica i największe miasto Afganistanu, liczące ponad 4,6 mln mieszkańców (2021), położone w prowincji (wilajecie) Kabul; główny ośrodek gospodarczy, naukowy i kulturalny kraju; w starożytności znane jako Ortospana, Kabura (Κάβουρα), Kophes lub Kophene.

Położenie

Kabul leży na wysokości 1807 m n.p.m., w wąskiej kotlinie górskiej, ograniczonej górami Hindukusz na północy i Spin Ghar na południu, nad rzeką Kabul. Miasto jest połączone okrężną autostradą tzw. Ring Road z Ghazni, Kandaharem, Heratem oraz Mazar-e Szarifem.

Historia

Kabul, cytadela Bala Hissar (1879)

Kabul, al. Maiwand w czasie wojny domowej (1993)

Kabul ma ponad 3000 lat, wiele imperiów walczyło o to miasto z powodu jego strategicznego położenia wzdłuż szlaków handlowych południowej i centralnej Azji. Stanowił jeden z najbardziej wysuniętych na wschód rejonów Imperium Achemenidów. W 331 p.n.e. Aleksander Wielki pokonał Achemenidów i obszar Kabulu stał się częścią Imperium Seleucydów, a następnie państwa Maurjów. Pod koniec I wieku n.e. stał się stolicą Królestwa Kuszanów. W 1504 r. Timurydzki książę Babur zdobył Kabul. W 1776 r. stał się stolicą Afganistanu za Timura Szaha Durrani^[2]. W XIX wieku było kilkakrotnie najeżdżane przez sąsiadujące Brytyjsko-Indyjskie wojska podczas wojen brytyjsko-afgańskich. W 1919 roku, podczas III wojny brytyjsko-afgańskiej, miasto było bombardowane przez lotnictwo RAF Indii Brytyjskich^[3].

Od rewolucji kwietniowej (1978), poprzez radziecką interwencję w Afganistanie w latach 80., rządy talibów oraz interwencję amerykańską w XXI wieku miasto często było niszczone przez rebeliantów. Aktualnie^[kiedy?] jest ono w fazie rekonstrukcji^[4].

W czasie wojny w Afganistanie Kabul został zajęty przez talibów 15 sierpnia 2021^[5]; tego samego dnia prezydent Afganistanu Aszraf Ghani opuścił miasto^[6]; pod kontrolą wojska amerykańskiego pozostaje jedynie międzynarodowy port lotniczy Kabul, z którego prowadzi się pospieszną i chaotyczną ewakuację^[7][8][9].

Gospodarka

Kabul (1982)

W mieście produkuje się głównie amunicję, tkaniny, meble i uprawia buraki cukrowe, ale od 1978 r. rozwój ekonomiczny miasta był ograniczony, co było spowodowane prawie nieustającą wojną. Stan gospodarczy miasta uległ poprawie od czasu interwencji NATO w Afganistanie w 2001 roku^[10].

Przypisy