Jerzy Pawłowski (szermierz)

	Jerzy Władysław Pawłowski
	; Jerzy Pawłowski w 1968
Data i miejsce urodzenia	25 października 1932 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	11 stycznia 2005 ; Warszawa
Dorobek medalowy
	Reprezentacja Polska
	Igrzyska olimpijskie
	Mistrzostwa świata
	Plebiscyt Przeglądu Sportowego
1. miejsce ;	1957
1. miejsce ;	1968
3. miejsce ;	1956
3. miejsce ;	1962
3. miejsce ;	1966
3. miejsce ;	1967
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jerzy Władysław Pawłowski (ur. 25 października 1932 w Warszawie, zm. 11 stycznia 2005 tamże) – polski szermierz, pięciokrotny medalista igrzysk olimpijskich, szpieg, malarz.

Kariera sportowa

Urodzony w rodzinie o tradycjach patriotycznych, ojciec był żołnierzem AK^[1]. W 1949 rozpoczął trening szermierki. W 1952 został powołany do wojska i zaczął trenować w CWKS. Tam trafił w ręce węgierskiego trenera Janosa Keveya. W tym samym roku zdobył mistrzostwo Polski we florecie i wystartował w Igrzyskach Olimpijskich w Helsinkach. W 1956 na Olimpiadzie w Melbourne zdobył dwa srebrne medale w turnieju szablistów – indywidualnie i drużynowo (wraz z Marianem Kuszewskim, Zygmuntem Pawlasem, Andrzejem Piątkowskim, Wojciechem Zabłockim i Ryszardem Zubem). W 1957 został pierwszym polskim indywidualnym mistrzem świata w szermierce. W 1959 na mistrzostwach świata w Budapeszcie walnie przyczynił się do zdobycia przez Polskę pierwszego tytułu drużynowych mistrzów świata dzięki swemu pamiętnemu zwycięstwu nad Węgrem Rudolfem Karpatim. W 1960 na Olimpiadzie w Rzymie zdobył wraz z drużyną srebrny medal w szabli (skład: Pawłowski, Piątkowski, Zub, Zabłocki, Emil Ochyra). W 1964 na Olimpiadzie w Tokio zdobył drużynowo brązowy medal. Rok 1968 to największy jego sukces – złoty medal w szermierce indywidualnie w Igrzyskach Olimpijskich w Meksyku.

Poza Igrzyskami Olimpijskimi zdobył także 19 razy medale mistrzostw świata, w tym siedmiokrotnie złoty (1957, 1965, 1966 – indywidualnie oraz 1959, 1961, 1962, 1963 – drużynowo). Był także 14-krotnym mistrzem Polski w szabli i florecie. W 1967 Międzynarodowa Federacja Szermiercza uznała go za szablistę wszech czasów. W latach 1970-1974 pełnił funkcję prezesa Polskiego Związku Szermierczego. W tym okresie ukończył też studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.

Na początku 1952 otrzymał tytuł mistrza sportu^[2]. Dwukrotnie (1957 i 1968) w Plebiscycie Przeglądu Sportowego został uznany najlepszym sportowcem roku w Polsce.

Działalność pozasportowa

Agent (ówczesna nazwa TW) UBP (Papuga) i TW Zarządu II SG WP (Szczery)^[3]. Od 1964 agent wywiadu CIA (Paweł). Zwerbowany podczas pobytu w USA, przekazywał Amerykanom głównie informacje personalne i towarzyskie o osobach z kręgów polityczno-wojskowych. W 1975 został w Polsce aresztowany pod zarzutem szpiegostwa na rzecz USA (według niego sam zgłosił fakt współpracy do polskich organów ścigania). 8 kwietnia 1976 został za to skazany na karę 25 lat więzienia, utratę praw publicznych na 10 lat i zdegradowanie do stopnia szeregowca (z majora) oraz pozbawienie Krzyży Kawalerskiego i Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski i innych odznaczeń^[4]. Po odbyciu 10 lat kary został zwolniony w drodze ułaskawienia, w ramach wymiany szpiegów pomiędzy CIA a KGB na moście Glienicke pomiędzy Poczdamem a ówczesnym Berlinem Zachodnim w 1985. Miał być wówczas wymieniony m.in. za wywiadowcę SB Mariana Zacharskiego. J.Pawłowski zdecydował się jednak pozostać w Polsce.

Po zwolnieniu z więzienia powrócił do amatorskiego uprawiania szermierki – zawodowego uprawiania zabroniły mu władze sportowe. Pod koniec życia zajął się malarstwem – głównie pejzażowym, a także bioenergoterapią. Napisał książki: Trud olimpijskiego złota (Warszawa 1973) i Najdłuższy pojedynek. Spowiedź szablisty wszech czasów – agenta CIA.

W 2007 powstał spektakl Teatru Telewizji pt. Kryptonim Gracz (scen. i reż. Agnieszka Lipiec-Wróblewska), dotyczący życia (głównie pozasportowego) Jerzego Pawłowskiego. Jego premiera odbyła się 28 stycznia 2008. W rolę głównego bohatera wcielił się Zbigniew Zamachowski.

2 lipca 2017 został uhonorowany gwiazdą w Alei Gwiazd Sportu we Władysławowie^[5].

Życie prywatne

Był dwukrotnie żonaty. Z aktorką Teresą Szmigielówną miał syna Piotra (zm. 2021) uznanego kajakarza^[6], a z drugą żoną – Iwoną, syna Michała. Jego wnukami są aktorzy Stefan i Józef Pawłowscy^[7].

Przypisy

↑ Tadeusz M. Płużański: Bestie 2. Warszawa: 2 Kolory, 2013, s. 250. ISBN 978-83-936533-0-0.
↑ Nowi mistrzowie sportu. „Nowiny Rzeszowskie-Nowiny Sportowe”, s. 1, Nr 2 z 7 stycznia 1952.
↑ Jerzy Pawłowski PRL-owski Playboy i agent UB został szpiegiem CIA - Polska - Newsweek.pl, www.newsweek.pl [dostęp 2020-11-03] (pol.).
↑ Ireneusz Pawlik: Jerzy Pawłowski, szpieg w masce. 1993, s. 47.
↑ Kolejni sportowcy uhonorowani w Alei Gwiazd we Władysławowie. dzieje.pl, 2017-07-02. [dostęp 2017-07-04].
↑ Zmarł Piotr Pawłowski (pol.). pzkaj.pl. [dostęp 2021-04-21].
↑ Zrozumieć szpiega. Aktorzy filmu „Jack Strong” o swoim dziadku, polskieradio.pl [dostęp 2014-09-19] (pol.).

Bibliografia

Piotr Pytlakowski, „Mistrz, który przegrał życie”, Polityka nr 03/2005 (2487)
Biografie PKOL – Pawłowski Jerzy Władysław

Linki zewnętrzne

[1] Tadeusz M. Płużański: Bestie 2. Warszawa: 2 Kolory, 2013, s. 250. ISBN 978-83-936533-0-0.

[2] Nowi mistrzowie sportu. „Nowiny Rzeszowskie-Nowiny Sportowe”, s. 1, Nr 2 z 7 stycznia 1952.

[3] Jerzy Pawłowski PRL-owski Playboy i agent UB został szpiegiem CIA - Polska - Newsweek.pl, www.newsweek.pl [dostęp 2020-11-03] (pol.).

[4] Ireneusz Pawlik: Jerzy Pawłowski, szpieg w masce. 1993, s. 47.

[5] Kolejni sportowcy uhonorowani w Alei Gwiazd we Władysławowie. dzieje.pl, 2017-07-02. [dostęp 2017-07-04].

[6] Zmarł Piotr Pawłowski (pol.). pzkaj.pl. [dostęp 2021-04-21].

[7] Zrozumieć szpiega. Aktorzy filmu „Jack Strong” o swoim dziadku, polskieradio.pl [dostęp 2014-09-19] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]