Janusz Gajos

	Janusz Gajos
	Janusz Gajos
	; Janusz Gajos, 2008
Imię i nazwisko	Janusz Jerzy Gajos
Data i miejsce urodzenia	23 września 1939 ; Dąbrowa Górnicza
Zawód	aktor, pedagog
Współmałżonek	(1) Zoja Gajos; (2) Ewa Miodyńska; (3) Barbara Nabiałczyk; (4) Elżbieta Brożek
Lata aktywności	od 1964
	Zespół artystyczny
	Teatr Narodowy w Warszawie
Nagrody
	Orzeł
	Najlepsza główna rola męska; 2007: Jasminum; 2016: Body/Ciało; Najlepsza drugoplanowa rola męska; 2001: To ja, złodziej; 2010: Mniejsze zło; 2019: Kler
	Nagroda na FPFF w Gdyni
	Najlepsza pierwszoplanowa rola męska; 1977: Milioner; 1981: Wahadełko; 1990: Przesłuchanie i Ucieczka z kina „Wolność”; 2015: Body/Ciało; Najlepsza drugoplanowa rola męska; 1992: Kiedy rozum śpi i Szwadron; 1999: Fuks
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Odcisk dłoni i podpis J. Gajosa w Alei Gwiazd w Międzyzdrojach

Gwiazda w łódzkiej Alei Gwiazd

Janusz Gajos z prezydentem Bronisławem Komorowskim, 17 stycznia 2011

Janusz Jerzy Gajos (ur. 23 września 1939 w Dąbrowie Górniczej) – polski aktor teatralny i filmowy; profesor sztuk teatralnych, doktor honoris causa łódzkiej szkoły filmowej, uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich aktorów, pedagog i fotograf.

Laureat wielu nagród i wyróżnień, w tym nagród publiczności oraz odznaczeń. Jest sześciokrotnym laureatem prestiżowej filmowej nagrody „Orły” oraz nagród przyznawanych przez jury festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Laureat pięciu Wiktorów i jednego Super Wiktora- nagród którymi honorowane są wybitne osobowości małego ekranu^[1]. Na 40. Festiwalu Filmów Polskich w Gdyni uhonorowany Diamentowymi Lwami – nagrodą dla najlepszego aktora czterdziestolecia^[2]. Kawaler Orderu Odrodzenia Polski II klasy, odznaczony Złotym Medalem ''Zasłużony Kulturze Gloria Artis''.

Życiorys

W jedenastym roku życia zamieszkał wraz z rodzicami w Będzinie, gdzie ukończył szkołę podstawową, zdał maturę w III Liceum Ogólnokształcącym (1957). Zawodu aktora uczył się w Teatrze Dzieci Zagłębia pod opieką Jana Dormana, kilkakrotnie starając się o przyjęcie do Szkół Teatralnych w Łodzi i Krakowie, ciągle bez powodzenia. Odbył służbę wojskową (1960–1961).

Studiował na Wydziale Aktorskim PWSFTiT w Łodzi (1961–1965), dyplom uzyskał w roku 1971. Debiutował w filmie Marii Kaniewskiej Panienka z okienka (1964) w roli Pietrka. Jako aktor występował w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi, od 1970 w teatrach warszawskich (Komedia, Polski, Kwadrat i Dramatyczny), Teatrze Powszechnym w Warszawie (od 1985), Teatrze Narodowym w Warszawie (2003) oraz w spektaklach Teatru Telewizji. W 2003 został wykładowcą PWSFTiT w Łodzi, a w 2006 członkiem rady programowej Fundacji Centrum Twórczości Narodowej. Występował w roli Tureckiego w odcinkach Kabaretu Olgi Lipińskiej oraz w skeczach telewizyjnego programu specjalnego Kabaretu Dudek pt. W telewizyjnej kawiarni.

Zajmuje się również fotografią, pierwszą wystawę swoich zdjęć zorganizował w Katowicach (2002).

W 2008 otrzymał tytuł profesora sztuk teatralnych^[3]. 7 października 2016 został uhonorowany tytułem doktora honoris causa Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi^[4].

Został członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi 2010^[5] oraz przed wyborami prezydenckimi w Polsce w 2015 roku^[6].

Życie prywatne

Czterokrotnie żonaty: z Zoją; z aktorką Ewą Miodyńską; z realizatorką telewizyjną Barbarą Nabiałczyk, z którą ma jedyną córkę (Agatę); obecnie z Elżbietą Brożek^[7].

Nagrody i odznaczenia

Złoty Krzyż Zasługi – 1974 w związku z jubileuszem Polski Ludowej^[8].
Orzeł 2001 Polskiej Akademii Filmowej, nagroda za drugoplanową rolę męską w filmie To ja, złodziej
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 2002^[9]
Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – 2007^[10]
Orzeł 2007 Polskiej Akademii Filmowej za rolę Brata Zdrówko w filmie Jasminum (2007)
Wiktor 2007 w kategorii Najpopularniejszy aktor telewizyjny
Orzeł 2010 Polskiej Akademii Filmowej, nagroda za drugoplanową rolę męską w filmie Mniejsze zło
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski – 2011^[11]
Orzeł 2016 Polskiej Akademii Filmowej, nagroda za osiągnięcie życia^[12].
Orzeł 2016 Polskiej Akademii Filmowej, nagroda za główną rolę męską w filmie Body/Ciało^[13].
Orzeł 2019 Polskiej Akademii Filmowej, nagroda za drugoplanową rolę męską w filmie Kler

Filmografia

1964: Panienka z okienka – Pietrek
1964: Obok prawdy – Zyga
1965: Kapitan Sowa na tropie – listonosz (odc. 3)
1966: Bariera – tramwajarz niosący bohaterkę na drzwiach z literą „E”
1966: Bicz boży – funkcjonariusz MO Kleń
1966–1970: Czterej pancerni i pies – Janek Kos
1966: Powrót na ziemię – żołnierz eskortujący rannego mówcę
1966: Szyfry – zakonnik w klasztorze Cystersów
1967: Cyrograf dojrzałości – aktor Janek
1967: Stajnia na Salvatorze – Michał Słowiński
1967: Zwariowana noc – partyzant słowacki Stanko
1970: Mały – Julek „Mały”
1970: Wakacje z duchami – asystent profesora „Antoniusz”
1971: Kocie ślady – por. MO Wojciech Góralczyk
1972: Dary magów – Julek
1974: Karino – Janczar
1974: Zaczarowane podwórko – milicjant
1975–1977: Czterdziestolatek – Antek Sławek (odc. 9 i 19)
1975: Beniamiszek – handlarz
1976: Bezkresne łąki – inspektor
1976: Karino – Janczar
1976: Mgła – oficer informacji
1977: Milioner – Józef Mikuła
1977: Niedziela pewnego małżeństwa w mieście przemysłowym średniej wielkości – brat Witolda
1978: Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz? – kierownik delikatesów
1979: Dyrygent – dygnitarz z Warszawy
1979: Kung-fu – redaktor naczelny Maciek
1979: Pełnia – Janek
1980: Kontrakt – Bolesław Bartoszuk, ojciec Lilki
1981: Człowiek z żelaza – zastępca szefa Radiokomitetu
1981: Z dalekiego kraju – dyrektor huty
1981: Limuzyna Daimler-Benz – Kuschmerek
1981: Wahadełko – Michał Szmańda
1981: Wojna światów – następne stulecie – robotnik z wodociągów
1982: Gwiezdny pył – sąsiad Jabłonka
1982: Nieciekawa historia – Aleksander Gnekker
1982: Przesłuchanie – major „Kąpielowy”
1983: Alternatywy 4 – Jan Winnicki, działacz partyjny
1983: Stan wewnętrzny – Jakub Jasiński, komandor jachtklubu Stoczni Gdańskiej
1983: Wedle wyroków twoich... – kierowca
1984: Idol – Józef Winiecki, redaktor naczelny
1984: Przemytnicy – Józef Trofida
1984: Rok spokojnego słońca – szef szabrowników
1986: Big bang – Janek
1988: Dekalog IV – Michał
1988: Mistrz i Małgorzata – Nieznajomy (odc. 3)
1988: Piłkarski poker – sędzia piłkarski Jan Laguna
1990: Ucieczka z kina „Wolność” – cenzor Rabkiewicz
1991: Panny i wdowy – adwokat Andrzej Obłuka (odc. 3)
1992: Kiedy rozum śpi – Cinqueda
1992: Psy – b. mjr SB „Siwy” Gross
1992: Szwadron – rotmistrz Jan Dobrowolski
1993: 40-latek. 20 lat później – Antek Sławek (odc. 8, 9 i 12)
1993: Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza – radny Niezgoda
1993: Trzy kolory: Biały – Mikołaj
1994: Śmierć jak kromka chleba – przewodniczący samorządu pracowniczego Miodek
1994: Zespół adwokacki – były kochanek Elżbiety Siudy (odc. 11)
1995: Akwarium – pułkownik Nikołaj Krawcow
1995: Akwarium, czyli samotność szpiega – pułkownik Nikołaj Krawcow
1995: Łagodna – mąż, właściciel lombardu
1996: Ekstradycja 2 – Jan Tuwara (odc. 9)
1996: Poznań 56 – profesor w wagonie
1997: Czas zdrady – Niccolo Machiavelli
1997: Szczęśliwego Nowego Jorku – „Profesor”
1998: Ekstradycja 3 – Jan Tuwara
1999: Egzekutor – Kowalik „Zadzior”
1999: Fuks – śledczy
1999: Ostatnia misja – komisarz Piotr Sobczak
2000: Żółty szalik – bohater
2000: To ja, złodziej – Roman Wyskocz
2000: Weiser – antykwariusz
2001: Przedwiośnie – Seweryn Baryka
2001: Tam i z powrotem – Andrzej Hoffman
2002: Chopin. Pragnienie miłości – wielki książę Konstanty Pawłowicz
2002: Przedwiośnie – Seweryn Baryka (odc. 1–2)
2002: Zemsta – Cześnik Maciej Raptusiewicz
2005: Pitbull (serial TV) – Zbigniew „Benek” Chyb (odc. 1–5)
2005: Pitbull – Zbigniew „Benek” Chyb
2005: Solidarność, Solidarność... – prezes (cz. 10)
2005: Zakochany Anioł – kloszard warszawski Lupin
2006: Jasminum – brat Zdrówko
2007: Ekipa – były premier Henryk Nowasz
2009: Mniejsze zło – Mieczysław Nowak
2011: Wygrany – Frank Goretzky
2011–2012: Bez tajemnic – Gustaw Staroń
2013: Układ zamknięty – prokurator Andrzej Kostrzewa
2015: Body/Ciało – prokurator
2016: Zaćma – ksiądz Cieciorka
2016: Konwój – dyrektor Nowacki
2017: Najlepszy – Marek Kotański
2018: Kamerdyner – Bazyli Miotke
2018: Kler – arcybiskup Mordowicz
2019: Solid Gold – wysoki oficer CBŚ Nowicki
2020: Bez skrupułów (serial TV) – Stefan Nowicki (odc. 1–5)

Dubbing

1968: Zaufaj mi Anno – dziennikarz Nasko^[14]
1968: Pamiętnik pani doktor – Pascal^[14]
1968: Film z czarującą dziewczyną – Paul Manu^[14]
1996: Córka d’Artagnana – D’Artagnan^[15]
1998: Hopkins FBI – Hopkins
2002: Planeta skarbów – John Silver

Spektakle Teatru Telewizji

1969: Zamach (reż. Roman Sykała) – Popinot
1969: Kochankowie z Nohant (reż. Abdellah Drissi) – Chopin
1969: Młodość Jasia Kunefała (reż. Janusz Kłosiński) – Jaś Kunefał
1969: Mgła (reż. Maria Kaniewska) – lekarz
1971: Toccata (reż. Ireneusz Kanicki) – Adam
1973: Pierwszy dzień wolności (reż. Jan Bratkowski) – Karol
1977: Oscar (reż. Edward Dziewoński) – Oskar
1978: Las (reż. Edward Dziewoński) – Sczastliwcew
1980: Igraszki z diabłem (reż. Tadeusz Lis) – diabeł Omnimor
1985: Przedstawienie Hamleta we wsi Głucha Dolna (reż. Olga Lipińska) – Mate Bukara
1985: Zapomniany diabeł (reż. Tadeusz Lis) – diabeł Trepifajksel, później Maciej
1987: Opowieści Hollywoodu (reż. Kazimierz Kutz) – Odon von Horvath^[16]
1988: Ławeczka (reż. Maciej Wojtyszko) – On
1988: Teatr czasów Nerona i Seneki (reż. Konstanty Ciciszwili) – Neron
1988: Samobójca (rez. Kazimierz Kutz) – Siemion Siemionowicz Podsiekalnikow
1990: Kolacja na cztery ręce (reż. Kazimierz Kutz) – Johann Sebastian Bach
1994: O przemyślności kobiety niewiernej (reż. Maciej Dutkiewicz) – Giovanni Boccaccio
1997: Odbita sława (reż. Janusz Zaorski) – Alfred
1997: Mistrz (reż. Agnieszka Lipiec-Wróblewska) – prefekt Herbert
1997: Adrianne Lecouvreur (reż. Mariusz Treliński) – Michonet
1998: Ksiądz Marek (reż. Krzysztof Nazar) – Kreczetnikow
1999: Rozmowy przy wycinaniu lasu (reż. Stanisław Tym) – Bimber
1999: Wielka Magia (reż. Maciej Englert) – Otto Marvuglia
1999: Brand (reż. Krzysztof Lang) – Brand
1999: Płaszcz (reż. Andrzej Domalik) – Gromotrubow
1999: Chińska kokaina, czyli sen o Paryżu (reż. Krzysztof Zaleski) – Ametystow
1999: Bigda idzie! (reż. Andrzej Wajda) – Mateusz Bigda
2000: Piękny Widok (reż. Janusz Kijowski) – Nick
2000: Miłość na Madagaskarze (reż. Waldemar Krzystek) – Ritter
2000: Simpatico (reż. Mariusz Grzegorzak) – Carter
2001: Klub kawalerów (reż. Krystyna Janda) – prezes klubu Sobieniewski,
2001: Herbatka u Stalina (reż. Janusz Morgenstern) – Józef Stalin
2001: Skiz (reż. Gustaw Holoubek) – Tolo
2004: Hamlet (reż. Łukasz Barczyk) – Klaudiusz
2006: Norymberga (reż. Waldemar Krzystek) – pułkownik
2007: Narty Ojca Świętego (reż. Piotr Cieplak) – ksiądz Kubala
2010: W roli Boga (reż. Tomasz Wiszniewski) – dr Jack Klee
2011: Boulevard Voltaire (reż. Andrzej Bart) – pan R.
2012: Daily Soup (reż Małgorzata Bogajewska) – ojciec
2013: Udręka życia (reż. Jan Englert) – Jona
2013: Saksofon (reż. Izabella Cywińska) – bohater^[17]
2013: Trzy razy Fredro. Nikt mnie nie zna (reż. Jan Englert) – lichwiarz Łapka

Wystawy fotograficzne

2002: Wystawa w Galerii Akwarela w Pałacu Młodzieży – Katowice
2004: Wystawa w Galerii Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej – Warszawa
2008: Wystawa pt. „Trochę teatru” w Galerii Sztuki Krystyny Napiórkowskiej – Warszawa
2008: Wystawa na X Festiwalu Nauki i Sztuki – Siedlce
2008: Wystawa na X Polkowickich Dniach Teatru

Przypisy

↑ Janusz Gajos | wystawa fotografii, Punkt Informacji Kulturalnej - Poznań, 31 maja 2019 [dostęp 2020-07-18] (pol.).
↑ Diamentowe Lwy w Gdyni przyznane! Gajos, Barańska i "Noce i Dnie" triumfują, wpolityce.pl [dostęp 2021-03-11] .
↑ M.P. z 2008 r. nr 35, poz. 314
↑ Janusz Gajos doktorem h.c. Szkoły Filmowej w Łodzi, rp.pl, 7 października 2016 [dostęp 2016-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-08] .
↑ Komitet poparcia Bronisława Komorowskiego, onet.pl, 16 maja 2010 [dostęp 2014-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2014-08-01] .
↑ BarbaraB. Sowa BarbaraB., Kto wszedł do komitetu poparcia Komorowskiego, a kto z niego wypadł? Cała lista, Dziennik.pl, 16 marca 2015 [dostęp 2015-03-21] .
↑ Tygodnik Życie na Gorąco nr 34, 21 sierpnia 2014, s. 35.
↑ Odznaczenia dla wybitnych twórców i działaczy kultury. „Dziennik Polski”. Nr 175 (9456), s. 2, 26 lipca 1974.
↑ M.P. z 2003 r. nr 6, poz. 81 – pkt 3.
↑ Medale „Gloria Artis” dla Kabaretu Pod Egidą, teatry.art.pl, 17 kwietnia 2007 [zarchiwizowane z adresu 2012-01-11] .
↑ Prezydent odznaczył ludzi kultury. prezydent.pl, 17 stycznia 2011. [dostęp 2011-03-03].
↑ Znamy nazwisko pierwszego Laureata. [dostęp 2016-03-04].
↑ Polskie nagrody filmowe. [dostęp 2016-03-07].
↑ ^a ^b ^c Zbigniew Dolny: Rok 1968 (pol.). Polski-dubbing.pl, 2008-04-20. [dostęp 2021-06-08].
↑ Dezerter: Córka d’Artagnana (La fille de d’Artagnan); 1994 (pol.). Polski-dubbing.pl, 2008-03-16. [dostęp 2021-06-08].
↑ Opowieści Hollywoodu – Christopher Hampton. e-teatr.pl. [dostęp 2013-11-06].
↑ Saksofon | Izabella Cywińska, ninateka.pl [dostęp 2021-04-17] .

Bibliografia

Janusz Gajos w bazie filmpolski.pl
Janusz Gajos, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [online] [dostęp 2021-04-09] .
Elżbieta Baniewicz: Gajos. Warszawa: Wydawnictwo Marginesy, 2013. ISBN 978-83-63656-88-1.

Linki zewnętrzne

Janusz Gajos w bazie IMDb (ang.)
Janusz Gajos w bazie Filmweb
Portrety. Janusz Gajos, teatry.art.pl
Janusz Gajos na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
Janusz Gajos w bazie Akademii Polskiego Filmu
Janusz Gajos, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [online] [dostęp 2021-04-11] .

[1] Janusz Gajos | wystawa fotografii, Punkt Informacji Kulturalnej - Poznań, 31 maja 2019 [dostęp 2020-07-18] (pol.).

[2] Diamentowe Lwy w Gdyni przyznane! Gajos, Barańska i "Noce i Dnie" triumfują, wpolityce.pl [dostęp 2021-03-11] .

[3] M.P. z 2008 r. nr 35, poz. 314

[4] Janusz Gajos doktorem h.c. Szkoły Filmowej w Łodzi, rp.pl, 7 października 2016 [dostęp 2016-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-08] .

[5] Komitet poparcia Bronisława Komorowskiego, onet.pl, 16 maja 2010 [dostęp 2014-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2014-08-01] .

[6] BarbaraB. Sowa BarbaraB., Kto wszedł do komitetu poparcia Komorowskiego, a kto z niego wypadł? Cała lista, Dziennik.pl, 16 marca 2015 [dostęp 2015-03-21] .

[7] Tygodnik Życie na Gorąco nr 34, 21 sierpnia 2014, s. 35.

[8] Odznaczenia dla wybitnych twórców i działaczy kultury. „Dziennik Polski”. Nr 175 (9456), s. 2, 26 lipca 1974.

[9] M.P. z 2003 r. nr 6, poz. 81 – pkt 3.

[10] Medale „Gloria Artis” dla Kabaretu Pod Egidą, teatry.art.pl, 17 kwietnia 2007 [zarchiwizowane z adresu 2012-01-11] .

[odznaczenia2011-11] Prezydent odznaczył ludzi kultury. prezydent.pl, 17 stycznia 2011. [dostęp 2011-03-03].

[12] Znamy nazwisko pierwszego Laureata. [dostęp 2016-03-04].

[13] Polskie nagrody filmowe. [dostęp 2016-03-07].

[:0-14] Zbigniew Dolny: Rok 1968 (pol.). Polski-dubbing.pl, 2008-04-20. [dostęp 2021-06-08].

[15] Dezerter: Córka d’Artagnana (La fille de d’Artagnan); 1994 (pol.). Polski-dubbing.pl, 2008-03-16. [dostęp 2021-06-08].

[OH-16] Opowieści Hollywoodu – Christopher Hampton. e-teatr.pl. [dostęp 2013-11-06].

[17] Saksofon | Izabella Cywińska, ninateka.pl [dostęp 2021-04-17] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

1990–1999	Olaf Lubaszenko (1998) Robert Gonera (2000)
2000–2009	Zbigniew Zapasiewicz (2000) Zbigniew Zamachowski (2001) Marek Kondrat (2002) Zbigniew Zamachowski (2003) Marian Dziędziel (2004) Andrzej Chyra (2005) Janusz Gajos (2006) Robert Więckiewicz (2007) Krzysztof Stroiński (2008) Borys Szyc (2009)
2010–2019	Robert Więckiewicz (2010) Robert Więckiewicz (2011) Maciej Stuhr (2012) Dawid Ogrodnik (2013) Tomasz Kot (2014) Janusz Gajos (2015) Andrzej Seweryn (2016) Dawid Ogrodnik (2017) Jacek Braciak (2018) Bartosz Bielenia (2019)

1957–1959	Kazimierz Dejmek (1957) Krystyna Skuszanka Jerzy Krasowski (1958) Jacek Woszczerowicz (1959)
1960–1969	Erwin Axer (1960) Edward Csató (1961) Gustaw Holoubek (1961) Wojciech Siemion (1962) Tadeusz Łomnicki (1963) Lidia Zamkow (1964) Adam Hanuszkiewicz (1965) Konrad Swinarski (1966) Ludwik René (1968) Jan Kosiński (1969)
1970–1979	Jerzy Jarocki (1970) Marek Okopiński (1972) Zbigniew Zapasiewicz (1973) Andrzej Wajda (1974) Wojciech Pszoniak (1975) Kazimierz Dejmek (1976) Tadeusz Kantor (1977) Jerzy Grzegorzewski (1978) Jerzy Trela (1978) Zygmunt Hübner (1979)
1980–1989	Henryk Tomaszewski (1980) Henryk Tomaszewski (1981)
1990–1999	Sławomir Mrożek (1990)
2000–2009	Kazimierz Kutz (2001) Ewa Dałkowska Elżbieta Kępińska Joanna Żółkowska (2002) Jerzy Grzegorzewski (2003) Ignacy Gogolewski (2004) Maja Komorowska (2005) Zbigniew Zapasiewicz (2006) Anna Augustynowicz (2007) Jan Englert (2008) Janusz Wiśniewski (2009)
2010–2019	Janusz Gajos (2010) Agnieszka Glińska (2011) Henryk Talar (2012) Piotr Fronczewski (2013) Andrzej Seweryn (2014) Włodzimierz Staniewski (2015) Wojciech Kościelniak (2016) Agata Duda-Gracz (2017) Krystyna Janda (2018) Gołda Tencer (2019)