Jan Grabowski (historyk)

Jan Grabowski

J. Grabowski, Uniwersytet Ottawy, 2018
Państwo działania	Polska Kanada
Data i miejsce urodzenia	24 czerwca 1962 Warszawa
Full Professor
Specjalność: stosunki polsko-żydowskie, historia Holocaustu, historia Kanady
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Doktorat	1994 Uniwersytet Montrealski
nauczyciel akademicki
uniwersytet	Wydział Historii Uniwersytetu w Ottawie
Okres zatrudn.	od 1994
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

J. Grabowski, 29. Festiwal Kultury Żydowskiej w Krakowie, 2019

Jan Grabowski (ur. 24 czerwca 1962 w Warszawie)^[1] – polsko-kanadyjski historyk specjalizujący się w badaniach nad Holocaustem, profesor na Uniwersytecie Ottawy, współzałożyciel Centrum Badań nad Zagładą Żydów Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, członek Royal Society of Canada.

Życiorys

Jest synem Zbigniewa Grabowskiego, prof. chemii, laureata nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Jego ojciec pochodził ze zasymilowanej rodziny żydowskiej, ocalał z Holocaustu^[2]. Jego babka Joanna Grabowska była rzeźbiarką, jedną z pierwszych studentek na ASP w Krakowie.

Jan Grabowski w 1986 ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Stopień naukowy doktora uzyskał w 1994 na Wydziale Historii Uniwersytetu Montrealskiego. Od tego czasu jest zatrudniony na Wydziale Historii Uniwersytetu w Ottawie na stanowisku profesora (Full Professor)^[3]. Był jednym z członków założycieli Centrum Badań nad Zagładą Żydów PAN^[4]. W 2020 został członkiem Royal Society of Canada^[5].

Specjalizuje się w badaniach nad Holocaustem. W swojej pracy podejmuje m.in. temat roli Polaków w Zagładzie Żydów w czasie II wojny światowej^[6].

W Polsce posiada uprawnienia ekwiwalentne do statusu doktora habilitowanego^[7].

Kontrowersje

Judenjagd

Książkę Grabowskiego Judenjagd na łamach „Dziejów Najnowszych” skrytykował Bogdan Musiał; zarzucił jej m.in., że autor jako współsprawców traktuje również osoby, które do pomocy Niemcom zostały zmuszone pod groźbą śmierci^[8].

Jan Grabowski w Judenjagd przedstawił po raz pierwszy hipotezę, że w czasie okupacji Polacy przyczynili się pośrednio lub bezpośrednio do śmierci co najmniej 200 tys. Żydów, którzy po rozpoczęciu Zagłady ukrywali się poza gettami; ten element publikacji zwrócił szczególną uwagę mediów^{[9][10][11][12][13][14][15]}.

Konflikt z Redutą Dobrego Imienia

W czerwcu 2017 roku Polska Liga przeciw Zniesławieniom opublikowali list otwarty^[16], kwestionujący zasadność tez Jana Grabowskiego, podpisany przez 138 naukowców. Według autorów listu „w swoich licznych publikacjach i wypowiedziach publicznych fałszuje historię Polski, głosząc tezy sugerujące, że Polacy są współwinni zagłady Żydów”^[17], ^[16][17][18]. W odpowiedzi Grabowski wytoczył proces RDI^[18][19].

Dalej jest noc

Jan Grabowski jest redaktorem naukowym książki Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski. Filomena Leszczyńska, wspierana przez Redutę Dobrego Imienia, pozwała Barbarę Engelking (autorkę i współredaktorkę) oraz Jana Grabowskiego o zniesławienie jej stryja Edwarda Malinowskiego. Barbara Engelking potwierdziła, że we wsi Malinowo mieszkało dwóch Edwardów Malinowskich, co mogło prowadzić do zafałszowania, jednak sąd drugiej instancji oddalił powództwo Pani Leszczyńskiej z uzasadnieniem, iż „ingerencja w badania naukowe nie jest zadaniem dla sądów”^[20]. Książka jest krytykowana przez historyków IPN.

Publikacje

• Historia Kanady, Prószyński i S-ka, Warszawa 2001, 320 s. ISBN 978-83-7255-044-6.
• „Ja tego Żyda znam!” Szantażowanie Żydów w Warszawie 1939-1943, Warszawa 2004. ISBN 83-7388058-5.
• Dzienniki Franciszka Wyszyńskiego 1941-1944, Warszawa 2007, 550 ss. (współredaktor nauk.: Zbigniew R. Grabowski) ISBN 978-83-86156-29-0.
• ’Je le connais, c’est un Juif!’ Varsovie 1939-1943. Le chantage contre les Juifs, éditions Calmann-Lévy, Paris, 2008. 176 s. ISBN 978-2702138878.
• Edward Kubalski, „Niemcy w Krakowie. Dziennik 1 IX 1939 – 18 I 1945”, Kraków 2010 (redakcja i opracowanie: Jan Grabowski, współredaktor nauk.: Zbigniew R. Grabowski) ISBN 978-83-61978-36-7.
• Rescue for Money: ‘Paid Helpers’ in Poland, 1939–1945, Search and Research Series, Jad Waszem–The International Institute for Holocaust Research, Jerusalem, 2008, ISBN 978-965-308-325-7.
• Żydów łamiących prawo należy karać śmiercią! „Przestępczość” Żydów w okupowanej Warszawie, 1939–1942, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2010, 211 s. (współautor: Barbara Engelking) ISBN 978-83-926831-7-9.
• Judenjagd. Polowanie na Żydów, 1942-1945. Studium dziejów pewnego powiatu, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2011, 282 s. ISBN 978-83-932202-0-5.
• Zarys krajobrazu. Wieś polska wobec Zagłady, 1942-1945, Warszawa, 2011, 532 s. (współautor: Barbara Engelking) ISBN 978-83-932202-4-3.
• Hunt for the Jews: Betrayal and Murder in German-Occupied Poland, Indiana University Press, 2013, 312 pp., ISBN 978-02-53010-74-2.
• Aaron Elster, Ocalony z Zagłady. Wspomnienia chłopca z Sokołowa Podlaskiego, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014, 139 ss. (współredaktor nauk.: Barbara Engelking) ISBN 978-83-63444-31-0.
• Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939–1950, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014, 629 s. (red. nauk. z Dariuszem Libionką) ISBN 978-83-63444-35-8.
• Ostatni Żyd z Węgrowa (red. nauk.) Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą, Warszawa 2015, 219 ss. ISBN 978-83-63444-41-9.
• ציד היהודים; בגידה ורצח בפולין בימי הכיבוש הגרמני. Jad Waszem, Jerusalem, 2016. ISBN 978-965-308-531-2.
• Szczęście posiadać dom pod ziemią... (red. nauk.) Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2016, 215 ss. ISBN 978-83-63444-44-0.
• Buried Words: The Diary of Molly Applebaum, Azrieli Foundation, Toronto, 2017. (Edited, annotated and forwarded). ISBN 978-1-988065-12-0.
• Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (2 tomy, red. nauk. wspólnie z Barbarą Engelking), Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2018
• Na posterunku. Udział polskiej policji granatowej i kryminalnej w zagładzie Żydów, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2020 s. 432 ISBN 978-83-8049-986-7.

Przypisy

Bibliografia

• Biogram prof. Jana Grabowskiego w książce: Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939-1950, red. J. Grabowski, D. Libionka, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014. ISBN 978-83-63444-35-8, s. 627.

Linki zewnętrzne

• Prof. Jan Grabowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2014-10-13] .
• Biogram prof. Jana Grabowskiego na witrynie Centrum Badań nad Zagładą Żydów PAN (dostęp: 2014-10-13).
• Publikacje prof. Jana Grabowskiego w katalogu Biblioteki Narodowej (dostęp: 2014-10-13).