Jacek Antoni Cygan (ur. 6 lipca 1950 w Sosnowcu) – polski autor tekstów piosenek, poeta, scenarzysta, autor musicalowy, juror i organizator festiwali muzycznych, członek kapituły Nagrody Literackiej im. Leopolda Staffa, a także osobowość telewizyjna. Kawaler Orderu Uśmiechu. Członek Akademii Fonograficznej ZPAV[1]. Od 2014 honorowy obywatel Sosnowca[2].
Życiorys
W rodzinnym mieście ukończył Szkołę Podstawową nr 15 i liceum im. Emilii Plater. Od 1968 mieszka w Warszawie, gdzie w 1973 ukończył studia na Wydziale Cybernetyki WAT.
Pierwsze piosenki zaczął pisać już na studiach. W 1975 założył wraz z Jerzym Filarem zespół Nasza Basia Kochana, z którym w 1976 zdobył I nagrodę na Festiwalu Piosenki Studenckiej w Krakowie.
W 1978 zdobył nagrodę Programu III Polskiego Radia za napisaną wspólnie z Elżbietą Adamiak piosenkę „Rozmowa”. Od tego czasu współpracuje z czołówką polskich kompozytorów i wokalistów muzyki rozrywkowej. Współpracował m.in. z zespołem Crash oraz z kompozytorem Krzesimirem Dębskim. W latach 80. silnie zaangażowany w rozwój polskiej muzyki dziecięcej. Współpracował z Majką Jeżowską, zespołem Papa Dance. Wspólnie wylansowali wiele nastoletnich gwiazdek, m.in. Magdę Fronczewską i Krzysia Antkowiaka.
Napisał ponad tysiąc tekstów piosenek, z czego wiele stało się znanymi przebojami. Sześć z nich otrzymywało pierwsze nagrody Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu[3]:
- 1984 – „Jaka róża, taki cierń”, wyk. Edyta Geppert,
- 1985 – „Diamentowy kolczyk”, wyk. Anna Jurksztowicz,
- 1989 – „Wypijmy za błędy”, wyk. Ryszard Rynkowski,
- 1994 – „Mrok”, wyk. Ryszard Rynkowski (I Nagroda i Grand Prix),
- 1999 – „Ten sam klucz”, wyk. Ryszard Rynkowski,
- 2015 – „Wszystko ma swój czas”, wyk. zespół Perfect (Superjedynka).
Jednym z jego największych przebojów artystycznych było napisanie tekstu piosenki do kompozycji „To nie ja!” skomponowanej przez Stanisława Syrewicza dla Edyty Górniak. Utwór reprezentował Polskę podczas 39. Konkursu Piosenki Eurowizji w 1994 i zajął ostatecznie drugie miejsce.
Współautor albumu pt. Dyskoteka Pana Jacka. Program o tym tytule z piosenkami Cygana był emitowany w telewizji przez 10 lat.
W latach 2002–2005 był jednym z jurorów w programie telewizyjnym Polsatu Idol.
Jest autorem słów do kompozycji Piotra Rubika Santo Subito, Cantobiografii Jana Pawła II.
W kwietniu 2013 został odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[4]. W maju 2013 został odznaczony Orderem Uśmiechu, który odebrał w swoim rodzinnym mieście w Szkole Podstawowej nr 15, której niegdyś sam był uczniem[5]. W listopadzie 2014 otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta Sosnowca[2], a w 2020 – nagrodę miasta Sosnowca w dziedzinie kultury[6].
Od 6 kwietnia 2021 na antenie Radia Pogoda emitowana jest jego audycja pt. Trzecia kawa z Jackiem Cyganem, w której opowiada historie niektórych piosenek, do których pisał głównie teksty[7].
Wykonawcy
Piosenki z jego tekstami wykonali artyści, tacy jak Alicja Majewska, Krzysztof Antkowiak, Hanna Banaszak, Ewa Bem, Halina Benedyk, Michał Bogdanowicz, Monika Borys, Jan Borysewicz, Tadeusz Broś, Viola Brzezińska, Halina Frąckowiak, Jerzy Filar, Magdalena Fronczewska, Piotr Fronczewski, Michał Gasz, Edyta Geppert, Edyta Górniak, Jacek „Tede” Graniecki, Karolina Gruszka (w dzieciństwie), Sylwia Grzeszczak, Majka Jeżowska, Anna Jurksztowicz, Kayah, Seweryn Krajewski, Joanna Kurowska, Ewa Kuklińska, Anna Józefina Lubieniecka, Grażyna Łobaszewska, Anna Mamczur, Grzegorz Markowski, Marta Moszczyńska, Zofia Nowakowska, Jerzy Połomski, Krystyna Prońko, Maryla Rodowicz, Robert Rozmus, Ryszard Rynkowski, Andrzej Sikorowski, Krzysztof Krawczyk, Wojciech Skowroński, Stanisław Sojka, Zdzisława Sośnicka, Paweł Stasiak, Mietek Szcześniak, Borys Szyc, Hanna Śleszyńska, Grzegorz Turnau, Natasza Urbańska, Urszula, Stanisław Wenglorz, Grzegorz Wilk, Zbigniew Wodecki, Jacek Wójcicki, Beata Wyrąbkiewicz, Łukasz Zagrobelny czy Andrzej Zaucha, a także zespoły: Lady Pank, Kombi, Deef, Kombii, Dwa Plus Jeden, Nasza Basia Kochana, Papa Dance i Wanda i Banda.
Nagrody
- Nagrody dla wykonawców jego piosenek
Dyskografia
- 1987 – Jacek Cygan – Czas nas uczy pogody (LP, Wifon LP-098)
- 1988 – Dyskoteka pana Jacka (LP, Pronit PLP-0063)
- 1990 – Nasenki (LP, Muza SX-2929)
- 1996 – Audiobiografia (CD, Pomaton/EMI)
- 1999 – Audiobiografia 2 (CD, Pomaton/EMI)
- 2000 – Złota kolekcja – Jacek Cygan: Laleczka z saskiej porcelany (CD, Pomaton/EMI)
- 2009 – Cyganeria Jacka Cygana (Kolekcja 10-tomowa, RosMedia)
- 2012 – Poeci polskiej piosenki: Cygan – Czas nas uczy pogody... (2CD, różni wykonawcy, utwory z tekstami Jacka Cygana)
- autor tekstów w albumach innych wykonawców
- 1998 – Grzegorz Turnau: Księżyc w misce – teksty w utworach „W muszelkach Twoich dłoni”, „Zrobimy sztorm”, „Gdzie jesteś gwiazdo” i „Bo my delfiny...”
Twórczość
- Musicale
- Bunt komputerów
- Majkowe studio nagrań
- Poezja
- Drobiazgi liryczne, Oficyna Literacka, Kraków 1995, ISBN 83-7124-033-3.
- Ambulanza, Bonobo, Warszawa 2004, ISBN 83-922496-3-1.
- Pies w tunelu, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2011, ISBN 978-83-244-0162-8.
- Cyferki, il. Olga Woldańska-Płocińska, Czerwony Konik, Kraków 2011, ISBN 978-83-933934-0-4.
- Boskie błędy, BOSZ, Olszanica 2017, ISBN 978-83-7576-323-2.
- Witraże/Les vitraux, Wydawnictwo Austeria, Kraków 2017, ISBN 978-83-7866-047-7.
- Proza
- Klezmer. Opowieść o życiu Leopolda Kozłowskiego-Kleinmana, Wydawnictwo Austeria, Kraków, Budapeszt 2010, ISBN 978-83-61978-24-4.
- Życie jest piosenką, Wydawnictwo Znak, Kraków 2014, ISBN 978-83-240-2606-7.
- Przeznaczenia, traf, przypadek. Opowiadania, Wydawnictwo Znak, Kraków 2016, ISBN 978-83-240-3589-2.
- Odnawiam dusze. Piosenki, ludzie, czas, Wydawnictwo Znak literanova, Kraków 2019, ISBN 978-83-240-5626-2.
- Najważniejsze piosenki
- „Awinion” (wyk. Kombii)
- „Baw mnie” (wyk. Seweryn Krajewski i Urszula; covery – Anna Mamczur; Grażyna Wolszczak)
- „Będzie tak, jak jest” (wyk. Anna Jurksztowicz)
- „Black and white” (wyk. Kombi)
- „C’est La Vie – Paryż z pocztówki” (wyk. Andrzej Zaucha; cover – Andrzej Sikorowski, Grzegorz Turnau i Zbigniew Wodecki)
- „Co ty, królu złoty” (wyk. Monika Borys)
- „Czas nas uczy pogody” (wyk. Grażyna Łobaszewska; także Stanisław Sojka; cover – Kayah, Anna Jurksztowicz, Marcin Sójka)
- „Czas nas zmienia” (wyk. Jerzy Połomski)
- „Człowiek nie jest sam” (wyk. Zdzisława Sośnicka)
- „Dary losu” (wyk. Ryszard Rynkowski)
- „Deszczowy wielbiciel” (wyk. Zdzisława Sośnicka)
- „Diamentowy kolczyk” (wyk. Anna Jurksztowicz)
- „Dłonie” (wyk. Majka Jeżowska, Magdalena Fronczewska, Ania Stawieraj i inni)
- „Dotyk” (wyk. Edyta Górniak)
- „Dobranoc Ziemio” (wyk. Zdzisława Sośnicka)
- „Dumka na dwa serca” (wyk. Edyta Górniak i Mieczysław Szcześniak)
- „Dyskoteka pana Jacka” (wyk. Majka Jeżowska)
- „Dziewczyny lubią brąz” (wyk. Ryszard Rynkowski)
- „Dzięki za dźwięki” (wyk. Anna Wyszkoni)
- „Dziękuję, nie tańczę” (wyk. Anna Jurksztowicz)
- „Imię trawy” (wyk. Sylwia Grzeszczak)
- „Inny nie będę” (wyk. Ryszard Rynkowski)
- „Jaka róża, taki cierń” (wyk. Edyta Geppert)
- „Jestem kobietą” (wyk. Edyta Górniak)
- „Kobieta to jest sekret” (wyk. Ewa Bem)
- „Kobieta Wschodu” (wyk. Hanna Banaszak)
- „Laleczka z saskiej porcelany” (wyk. Magdalena Fronczewska, Majka Jeżowska)
- „Łatwopalni” (wyk. Maryla Rodowicz)
- „Mały Piccolo” (wyk. Majka Jeżowska)
- „Miłość i gniew” (wyk. Zdzisława Sośnicka)
- „Moje sentymenty” (wyk. Zdzisława Sośnicka)
- „Mrok” (wyk. Ryszard Rynkowski)
- „Muszelko, ratuj mnie” (wyk. Anna Jurksztowicz)
- „Nie budźcie marzeń ze snu” (wyk. Ryszard Rynkowski)
- „Nietykalni” (wyk. Papa Dance)
- „Nowy rozdział” (wyk. KOMBI)
- „Od A do Zet” (wyk. Queens)
- „Pada śnieg” (wyk. Edyta Górniak i Krzysztof Antkowiak)
- „Podróżni bez biletu (Mamy czas)” (wyk. Wanda i Banda)
- „Pokolenie” (wyk. Kombii)
- „Pro-test song” (wyk. Krzysiek i Rysiek)
- „Przemija uroda w nas” (wyk. Seweryn Krajewski)
- „Przyszli o zmroku” (wyk. Piotr Schulz i Grażyna Łobaszewska; cover – Łukasz Zagrobelny)
- „Rozmowa” (wyk. Elżbieta Adamiak)
- „Sen znaleziony w lesie” (wyk. Nasza Basia Kochana)
- „Senna opowieść Jana B.” (wyk. Grażyna Łobaszewska)
- „Siedem piekieł” (wyk. KOMBI)
- „Sól na twarzy” (wyk. Halina Frąckowiak)
- „Stan pogody” (wyk. Anna Jurksztowicz)
- „Szarości me” (wyk. Viola Brzezińska)
- „Śpiewka 1920” (wyk. Natasza Urbańska i Borys Szyc)
- „Świat jest hojny” (wyk. Zdzisława Sośnicka)
- „Tańcz reggae” (wyk. Zdzisława Sośnicka)
- „To nie ja!” (wyk. Edyta Górniak)
- „Uczymy się żyć bez końca” (wyk. Zdzisława Sośnicka)
- „Video-dotyk” (wyk. Anna Jurksztowicz)
- „Wiara, nadzieja i miłość” (z repertuaru Ireny Santor, 2010)
- „Widzieć więcej” (wyk. Viola Brzezińska)
- „Wow, Wow!” (wyk. Magdalena Fronczewska)
- „Wszystkie dzieci nasze są” (wyk. Majka Jeżowska)
- „Wszystko ma swój czas” (wyk. Grzegorz Markowski / Perfect)
- „Wypijmy za błędy” (wyk. Ryszard Rynkowski)
- „Wznieś serce” (wyk. Ryszard Rynkowski)
- „Za młodzi, za starzy” (wyk. Ryszard Rynkowski)
- „Za szybą” (wyk. Jerzy Filar; Grażyna Łobaszewska)
- „Zakazany owoc” (wyk. Krzysztof Antkowiak)
- „Złudzenia Telelenia” (wyk. Papa Dance)
- „Zło” (wyk. Grzegorz Markowski)
- „Zdrowie mamy, zdrowie taty” (wyk. Joanna Łosowska)
- „Zwierzenia Ryśka, czyli Jedzie pociąg” (wyk. Ryszard Rynkowski)
- „Życie jest nowelą” (wyk. Ryszard Rynkowski)
- Tłumaczenia
Filmografia
Teksty piosenek
Obsada aktorska
- Klan – w roli siebie samego
Odznaczenia i wyróżnienia
Życie osobiste
Żonaty z Ewą Łabuńską.
Przypisy
- ↑ ZPAV: Akademia Fonograficzna (Sekcja Muzyki Rozrywkowej). zpav.pl. [dostęp 2013-04-24].
- ↑ a b c Hania, Honorowi obywatele Sosnowca, www.kuriermiejski.com.pl [dostęp 2017-05-28] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-02] (pol.).
- ↑ Festiwalowe podium, Krajowy Festiwal Polskiej Piosenki w Opolu w latach 1963–2017 we wspomnieniach Artystów. Muzeum Polskiej Piosenki w Opolu, 2018, s. 99. ISBN 978-83-938344-7-1.
- ↑ ZAiKS ma 95 lat, mkidn.gov.pl, 24 kwietnia 2013 [dostęp 2013-04-24] .
- ↑ Sosnowiec: Jacek Cygan odebrał Order Uśmiechu. sosnowiec.naszemiasto.pl. [dostęp 2013-12-22].
- ↑ MichałM. Sikora MichałM., Sosnowiec przyznał nagrody w dziedzinie kultury. Zobacz kto został wyróżniony w tym roku., wiadomosci.wp.pl, 2 października 2020 [dostęp 2020-10-02] (pol.).
- ↑ Trzecia kawa z Jackiem Cyganem w Radiu Pogoda [POSŁUCHAJ] » ️🏅 Radio Pogoda - wiadomości, radio, porady, ️🏅 Radio Pogoda - wiadomości, radio, porady, 6 kwietnia 2021 [dostęp 2021-04-07] (pol.).
- ↑ ZAiKS ma 95 lat, mkidn.gov.pl, 24 kwietnia 2013 [dostęp 2015-03-03] .
- ↑ Sosnowiec: Jacek Cygan odebrał Order Uśmiechu, sosnowiec.naszemiasto.pl, 29 maja 2013 [dostęp 2015-03-03] .
- ↑ Finał 19 Edycji Plebiscytu. mistrzmowy.pl, 2019-09-30. [dostęp 2019-10-19].
Linki zewnętrzne