| ||
Izabela Trojanowska na planie programu Gwiazdy Cejrowskiego (2017) | ||
Imię i nazwisko | Izabela Ludwika Trojanowska | |
Data i miejsce urodzenia | 22 kwietnia 1955 Olsztyn | |
Typ głosu | mezzosopran[1] (3,5 oktawy)[2] | |
Gatunki | rock[3] | |
Zawód | aktorka, piosenkarka | |
Aktywność | od 1971 | |
Wydawnictwo | Tonpress, EMI Music Poland | |
Powiązania | Budka Suflera, Jan Borysewicz, Tomasz Bracichowicz, Romuald Lipko, Tadeusz Nalepa | |
Strona internetowa |
Izabela Ludwika Trojanowska z domu Schütz (ur. 22 kwietnia 1955 w Olsztynie) – polska piosenkarka rockowa, aktorka i osobowość medialna.
W latach 70. rozpoczęła profesjonalną karierę muzyczną. W 1971 odebrała z rąk Karola Wojtyły nagrodę im. Maksymiliana Kolbego na Festiwalu Pieśni Sakralnej Sacrosong w Chorzowie, poza tym otrzymała nagrodę Związku Kompozytorów na VII Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze i została laureatką nagrody za debiut na Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. W latach 1974–1978 studiowała w Studium Wokalno-Aktorskim Teatru Muzycznego im. Danuty Baduszkowej w Gdyni, gdzie debiutowała jako aktorka teatralna.
W 1979 zadebiutowała jako aktorka telewizyjna rolą Teresy Sikorzanki w serialu Strachy. W 1980 rozpoczęła roczną współpracę z Budką Suflera, a także zdobyła nagrodę za interpretację na 18. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu oraz zajęła drugie miejsce na 4. Międzynarodowym Festiwalu Interwizji w Sopocie. W 1981 wydała debiutancki album studyjny pt. Iza, zawierający m.in. przeboje „Tyle samo prawd ile kłamstw” i „Wszystko czego dziś chcę”.
W 1982 nagrała w duecie z Tadeuszem Nalepą materiał na album pt. Pożegnalny cyrk, który ze względu na oddźwięk silnie krytykujący stan wojenny został poddany cenzurze, a sama Trojanowska zmagała się z bojkotem w środowisku muzycznym. Wskutek licznych szykan ze strony władzy oraz nieprzedłużenia jej paszportu zdecydowała się na emigrację, mieszkała m.in. Wielkiej Brytanii i Niemczech.
Po powrocie do Polski wydała anglojęzyczny album pt. Izabela Trojanowska (1991) oraz dwie polskojęzyczne płyty: Pożegnalny cyrk (1993) i Chcę inaczej (1996). Od 1997 gra Monikę Ross-Nawrot, jedną z głównych bohaterek serialu Klan. W nowym tysiącleciu wydała dwa albumy: Życia zawsze mało (2011) i Na skos (2016).
Jej utwory doczekały się coverów śpiewanych przez innych wykonawców i zespoły, m.in.: przez Joannę Lazer[4], zespół Lemon[5], Monikę Brodkę[6], Kaję Paschalską[7], Candy Girl[8], Stefano Terrazzino[9], Jeremiego Sikorskiego[10], Elizę Rycembel[11], Karolinę Czarnecką[11], czy Irenę Melcer[11].
Urodziła się w Olsztynie[12]. Jest córką Zofii z domu Barcz i Maksymiliana Schuetzów[13][14], którzy pobrali się w 1952[15]. Ma dwóch braci: starszego o dwa lata Maksymiliana i młodszego o dwa lata Romana[16]. Jej wujem był Henryk Strzelecki[17]. Była wychowywana w duchu katolickim[18]. Pochodzi z rodziny o muzycznych tradycjach – matka śpiewała i grała na gitarze, a ojciec grał na skrzypcach[19][20].
W dzieciństwie śpiewała piosenki Sławy Przybylskiej i Anny German[21]. Uczęszczała na zajęcia rytmiki i tańca organizowane w Klubie Oficerskim w Olsztynie[15], ponadto śpiewała na szkolnych akademiach i recytowała wiersze[22], a w wieku 10 lat zaczęła śpiewać w chórze katedralnym[23]. Będąc w szkole podstawowej, wystąpiła z piosenkami „Powrócisz tu” Ireny Santor i „Gdybyś kochał, hej” zespołu Breakout w międzykoszarowym festiwalu piosenki żołnierskiej w Olsztynie[22]. Śpiewała w zespołach „Tęcza”[24] i „Binamol”[16].
W maju 1971 wystąpiła z utworami „Jeszcze uboga, a już łaską tknięta” i „Za polami krzyż u wsi” na Festiwalu Pieśni Sakralnej Sacrosong w Chorzowie, na którym zdobyła nagrodę im. Maksymiliana Kolbego, którą wręczył jej kardynał Karol Wojtyła[25]. W czerwcu za wykonanie utworów „Niebieski len” Raimondsa Paulsa i „Śnił mi się sen” Arno Babadżaniana otrzymała nagrodę Związku Kompozytorów Radzieckich na VII Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze[26][27] i wystąpiła z piosenką Babadżaniana w koncercie laureatów[28]. Dzięki wygranej zakwalifikowała się bez eliminacji do konkursu „Debiutów” podczas 9. Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu[29], na którym zaśpiewała piosenkę „O czym marzą zakochani” i zdobyła nagrodę za debiut[22]. Po sukcesie na festiwalu Andrzej Rosiewicz zaproponował jej nagranie dwóch utworów – „Który mnie wybierze” i „Nie mam woli do zamęścia”, którą zaprezentowała z zespołem Hagaw na Telewizyjnej Giełdzie Piosenki[24]. Za udział w programie została dyscyplinarnie wyrzucona z liceum[24], po czym przeprowadziła się do Warszawy, gdzie uczyła się w liceum im. Narcyzy Żmichowskiej[17] i występowała w zespole Sił Powietrznych Granica[30].
Rozczarowana nieprzychylną prasą po festiwalu w Opolu, m.in. ostrą recenzją Lucjana Kydryńskiego w „Przekroju”[31], zawiesiła działalność estradową[32]. Podczas prób do występu na festiwalu została dostrzeżona przez Andrzeja Wajdę, który zaproponował jej udział w castingach do ekranizacji Wesela; wzięła udział w zdjęciach próbnych, jednak ostatecznie rolę Panny Młodej powierzono Ewie Ziętek[33]. Ponadto wygrała casting do roli w filmie Szerokiej drogi, kochanie, jednak ostatecznie wycofała się z projektu, odmawiając zagrania w scenie nago[34]. Zainspirowana poznanym na zdjęciach próbnych do Wesela Danielem Olbrychskim i jego umiejętnością interpretacji wierszy[34], wzięła udział w przesłuchaniach do Studium Wokalno-Aktorskiego Teatru Muzycznego im. Danuty Baduszkowej w Gdyni[24], w którym ostatecznie studiowała w latach 1974–1978. W tym okresie wystąpiła w wystawianych przez teatr sztukach: Machiavelli, Fontanna z Neptunem, Poemat pedagogiczny, Promises, promises, Nasz człowiek w Hawanie i Zielony gil[25][22], który był jej spektaklem dyplomowym[35]. W czasie pracy w teatrze wystąpiła z greckim zespołem Prometheus podczas kilku koncertów w NRD[36].
W 1979 zadebiutowała jako aktorka telewizyjna rolą Teresy Sikorzanki w serialu Strachy[37]. W trakcie prac przy serialu przyjęła propozycję dołączenia do warszawskiego zespołu Teatru Syrena[24], z którym w kolejnych latach zagrała w spektaklach: Wielki Dodek, Czołowe zdarzenie, Warto byś wpadł i Festiwal za 100 złotych[22]. Poza działalnością teatralną studiowała w klasie śpiewu operowego w Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie[38], studiowała na Politechnice Warszawskiej[24] i zagrała Kasię Kunicką w kilku odcinkach serialu Kariera Nikodema Dyzmy[34] (1980). Niedługo później wznowiła karierę muzyczną i wystąpiła w kilku audycjach telewizyjnych: Komu jak komu, Liczy się tylko czas Ryszarda Poznakowskiego (Studio Gama), Zimowa dziewczyna (spektakl „Niemoralność Pani Dulskiej”) i Pokochaj mnie (program „Skansen” studia Gama)[39]. Otrzymawszy angaż do teatru „Amhambra” w Pradze, zrezygnowała z występowania w Teatrze Syrena[40].
W marcu 1980 za namową męża nawiązała współpracę z Romualdem Lipką, do którego zwróciła się z prośbą o stworzenie rockowej aranżacji do utworu „Liczy się tylko czas”[41]. Wkrótce podjęli stałą współpracę – Lipko skomponował dla niej piosenki do tekstów Andrzeja Mogielnickiego[32], a w nagraniach brali udział muzycy Budki Suflera[42]. Za pierwszą piosenkę, „Tyle samo prawd ile kłamstw”, otrzymała nagrodę publiczności w programie Fonogama, ponadto utwór dotarł do pierwszego miejsca radiowej listy przebojów Studio Gama[43]. Z piosenką wystąpiła też w koncercie „Od Opola do Opola” na 18. KFPP w Opolu, na którym wystartowała także z utworem „Wszystko czego dziś chcę” w festiwalowym konkursie „Premier”[44], na którym została uhonorowana nagrodą za interpretację[24]. Otrzymała też festiwalowy tytuł Miss Obiektywu, co uwiecznione zostało w jednej z kronik filmowych w segmencie Miss obiektywu[39]. Oba festiwalowe utwory wydano na singlu pt. „Tyle samo prawd, ile kłamstw / Komu więcej, komu mniej”, który sprzedał się w ponad 120 tys. egzemplarzy, dzięki czemu zdobył status złotej płyty i jednocześnie stał się najlepiej sprzedającym się singlem wydany przez wytwórnię Tonpress w 1980[43]. Oba utwory ukazały się też na epce, na której znalazły się jeszcze piosenki „Komu więcej, komu mniej” i „Tydzień łez”[43]. W lipcu zawiązał się jej pierwszy oficjalny fanklub, który działał przy klubie „Rudy Kot”[45], zlokalizowanym niedaleko siedziby „Solidarności”[46]; legitymację członkowską z numerem „1” posiada Lech Wałęsa[24]. W sierpniu, reprezentując Tonpress z piosenką „Tyle samo prawd ile kłamstw”, zajęła drugie miejsce w międzynarodowym konkursie wytwórni płytowych na 4. Międzynarodowym Festiwalu Interwizji w Sopocie[39]. Po występie na festiwalu nagrała anglojęzyczną wersję piosenki – „Open Up Your Eyes and Mind”[43]. W listopadzie nagrała z Budką Suflera recital telewizyjny pt. Lunapark[22], a w grudniu wystąpiła z piosenką „Sobie na złość” w czechosłowackim programie Televariete.
W latach 1980–1982 trzykrotnie zwyciężyła w plebiscycie „Kuriera Polskiego”[47]. W lutym 1981 wszystkie wydane dotąd osiem nagrań wydała na debiutanckim albumie studyjnym pt. Iza[43]. Płyta została zamówiona w rekordowym nakładzie blisko miliona egzemplarzy[22], jednak z przyczyn technicznych na rynek trafiło zaledwie 40 tys. sztuk płyt winylowych i 20 tys. kaset magnetofonowych[43]. Promujące ją single rozeszły się w nakładzie ponad 300 tys. sztuk[22]. W kwietniu wydała drugi minialbum, na którym umieściła utwory „Jestem twoim grzechem”, „Sobie na złość”, „Nic za nic” i „Pytanie o siebie”[48]. Po zakończeniu współpracy z Budką Suflera w lutym 1981 rozpoczęła współpracę z wrocławskim zespołem Stalowy Bagaż[22][49]. Ich premierowy występ miał miejsce w maju na festiwalu Rock Arena w Poznaniu[50]. W czerwcu wystąpiła z zespołem na 19. KFPP w Opolu, na którym zaprezentowała utwory „Na bohaterów popyt już minął” i „Pieśń o cegle”. Drugą z piosenek zaśpiewała w stroju z ZSMP-owskim czerwonym krawatem, co wywołało spore kontrowersje w mediach[22]. Po występie zarząd krakowskiego oddziału ZSMP wystosował protest przeciwko rzekomemu sprofanowaniu symbolu organizacji przez artystkę[22]. Oba utwory trafiły na wspólną epkę Trojanowskiej i Budki Suflera, która rozeszła się w ponad 150 tys. egzemplarzy[48], zapewniając im złotą płytę.
W 1981 zagrała Joannę Borewicz, byłą żonę głównego bohatera w jednym odcinku serialu 07 zgłoś się[51]; w 2013 została okrzyknięta „Miss Borewicz”, zwyciężając w plebiscycie czasopisma „Świat seriali” na najlepszą ekranową partnerkę Sławomira Borewicza (w tej roli Bronisław Cieślak)[52]. W sierpniu 1981, po zagraniu kilkunastu koncertów zakończyła współpracę ze Stalowym Bagażem[53]. Na przełomie października i listopada premierę miał spektakl Teatru Telewizji, w którym zagrała Mayollę[48].
Pod koniec roku rozpoczęła nagrania materiału na kolejny album studyjny pt. Układy[22], który powstał we współpracy m.in. z Janem Borysewiczem, Wojciechem Bruślikiem, Andrzejem Dylewskim i Januszem Grzywaczem. Na płycie, wydanej w 1982, zaprezentowała bardziej rockowe brzmienie niż na pierwszym albumie. Na albumie znalazły się kolejne przeboje w jej dorobku: „Karmazynowa noc”, „Brylanty” oraz „Obce dni”. W marcu wystąpiła z piosenką „Nic za nic” na festiwalu Intertalent w Gottwaldowie[54], na którym otrzymała wyróżnienie[55]. Również w 1982 premierę miał film Sto jedenasty, w którym zagrała podwójną rolę sióstr-bliźniaczek, Olgi i Very Komarowskich[34]. W lipcu nagrała z Tadeuszem Nalepą album pt. Pożegnalny cyrk, zawierający utwory silnie krytykujące stan wojenny[18]. Cenzura nie dopuściła do wydania albumu, który czekał na wydanie 11 lat[22]. W tym okresie Trojanowska była z jednej strony atakowana przez „Solidarność” za pokazany w telewizji występ w Sali Kongresowej, a z drugiej strony szykanowana przez władzę za odmowę kolejnych występów[22][18].
We wrześniu 1982 wyjechała do Holandii, gdzie zagrała kilka koncertów[56][57]. Gdy odrzucono jej wniosek o przedłużenie paszportu i zakazano wjazdu do Polski[58], a dodatkowo bojkotowano jej twórczość w ogólnopolskich mediach[59], zdecydowała się z mężem na emigrację: mieszkała w USA i Wielkiej Brytanii[22]. W październiku 1983 premierę miał serial Blisko, coraz bliżej, w którym wystąpiła jako Hildegarda Belsche[60]. W kwietniu 1985 wystąpiła z koncertami dla Polonii amerykańskiej w Chicago i Nowym Jorku[61]. W 1987 osiadła z mężem w Berlinie Zachodnim[18], gdzie przez kilka lat prowadzili restaurację „Landhaus Dahlem”[56][17].
Na początku lat 90. wróciła do Polski[18]. W 1990 wystąpiła na festiwalu sopockim z utworami ze swojego pierwszego anglojęzycznego albumu, zatytułowanego po prostu Izabela Trojanowska[62]. Płyta ukazała się w 1991 i była przeznaczona do sprzedaży na rynki zachodnie; najpierw trafiła na rynek brytyjski, na którym została wydana nakładem niezależnej wytwórni Rondor Music, a 25 sierpnia 1992 trafiła na rynki amerykański i kanadyjski (pod tytułem Independence)[61]. Przeszła jednak bez echa, przynosząc jedynie umiarkowany hit „Independence Day”.
W 1994 zaśpiewała z Budką Suflera na ich jubileuszowej trasie koncertowej z okazji 20-lecia zespołu[62].
W lipcu 1995 wystąpiła w koncercie z okazji jubileuszu 50-lecia Teatru Syrena[61]. Ponadto w tymże roku nawiązała współpracę artystyczną z Adamem Abramkiem i Pawłem Sotem, kompozytorami zespołu Bajm[63]. Na przełomie kwietnia i maja 1996 nagrała z nimi album studyjny pt. Chcę inaczej, który ukazał się jesienią tego samego roku[61] i odniósł umiarkowany sukces, przynosząc przeboje „I stało się”, „Więcej niż życie” oraz „Nareszcie czuję”. We wrześniu 1997 premierę miał serial TVP1 Klan, w którym gra Monikę Ross–Nawrot[61]. Jesienią 1997 przeprowadziła wywiad z Joan Collins, który ukazał się na łamach czasopisma „Halo”[24]. W listopadzie 1998 wystąpiła w duecie z Jerzym Jeszke w koncercie z okazji 40-lecia Teatru Muzycznego im. Danuty Baduszkowej w Gdyni[61]. kolejnych latach kontynuowała współpracę z Budką Suflera oraz pracowała z Andrzejem Mogielnickim nad kolejnym albumem, który miał być utrzymany w stylu disco[64]. Materiał jednak nigdy nie ukazał się na rynku[64].
W 2002 stworzyła kolekcję ubrań „MonaIza” w duecie z Moniką Natorą[65]. W 2003 była jedną z bohaterek książki „Karuzela z madonnami, czyli 57 bardzo zakręconych kobiet”, w której ukazał się wywiad przeprowadzony z nią przez Tomasza Raczka[66], a także wystąpiła z utworami „Tyle samo praw ile kłamstw” i „Wszystko, czego dziś chcę” podczas koncertu „40 na 40” w ramach 40. KFPP w Opolu[61]. Od maja 2007 do końca 2008 występowała na koncertach z własnym zespołem[61], następnie nawiązała współpracę koncertową z muzykami Mafii[67].
W sierpniu 2009 wystąpiła z Budką Suflera na kilku koncertach z okazji 35-lecia zespołu, wystąpiła z nimi m.in. na festiwalu sopockim[61]. W 2010 została ambasadorką reklamową producenta telefonów komórkowych myPhone[68] i pojawiła się w roli garderobianej Hani w filmie Fenomen[61]. W 2011 wzięła udział w nagraniu charytatywnej piosenki „Anioły niebios wstrzymajcie czas”, napisanej na potrzeby akcji organizowanej przez fundację Anny Dymnej „Mimo wszystko”[69], a 8 października wydała album pt. Życia zawsze mało[70][71].
Od 2013 gra regularne, solowe koncerty po kraju[61]. 31 grudnia 2013 wystąpiła w koncercie noworocznym „Disco sylwester z Dwójką” organizowanym przez TVP2 we Wrocławiu[72][73]. W 2014 wystąpiła z Budką Suflera w serii koncertów z okazji 40-lecia istnienia zespołu[61] oraz zagrała gościnnie Panią Higgins na premierze musicalu My Fair Lady, wystawianym w Sali Kongresowej w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie[61]. W 2015 zaczęła grać regularne koncerty jako członkini zespołu Romuald Lipko Band, z którym występowała do 2019[74].
18 listopada 2016 wydała siódmy album studyjny pt. Na skos[75], który skomponował Jan Borysewicz[76]. Album zadebiutował na 49. miejscu polskiej listy przebojów[77]. Wydawnictwo promowała utworem „Posłańcy wszystkich burz”, do którego zrealizowała teledysk[78]. Ponadto na potrzeby promocji zmieniła wizerunek – przefarbowała włosy z blond na czarny[56][79], za co w 2017 była nominowana do zdobycia Gwiazdy Plejady za „metamorfozę roku”[80]. W grudniu premierę miał album Michała Kwiatkowskiego pt. Cicha noc/Douce nuit, na którym znalazła się kolęda „Dzisiaj w Betlejem” nagrana w duecie z Trojanowską[74]. 31 grudnia 2016 wystąpiła w koncercie „Sylwester z Dwójką” organizowanym w Zakopanem[81][82]. W sierpniu 2017 wystąpiła w koncercie „#iLove… Największe przeboje o miłości” na Top of the Top Sopot Festival 2017[83], z kolei we wrześniu uczestniczyła w 54. KFPP w Opolu – 15 września była jedną z jurorem w konkursie „Debiutów”, 16 września wystartowała z utworem „Skos” w konkursie „Premier”, a 17 września zaśpiewała przeboje „Tyle samo prawd ile kłamstw” i „Wszystko czego dziś chcę” w koncercie muzyki tanecznej „After Party”[84]. Również we wrześniu została uhonorowana odznaką „za zasługi dla województwa warmińsko-mazurskiego” podczas Forum Kultury w Olsztynie[74]. W drugiej połowie 2018 wystąpiła z utworem „Tyle samo prawd ile kłamstw” na Top of the Top Sopot Festival 2018[74] oraz poparła akcję Związku Producentów Audio-Video „Daj prawo kulturze”, mającą zachęcić polskich europosłów do poparcia dyrektywy ws. praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym[85], a 31 grudnia wystąpiła w koncercie „Warszawa – stolica sylwestra 2018” organizowanym przez TVN[86][87]. W maju 2019 pojawiła się epizodycznie w jednym z odcinków serialu Barwy szczęścia[74], w czerwcu wystąpiła z utworem „Wakacyjna miłość” w konkursie „Premier” na 56. KFPP w Opolu[88], a w sierpniu wystąpiła w koncercie „Love Forever” na Top of the Top Sopot Festival 2019[74]. Jesienią zaśpiewała z Budką Suflera na sześciu koncertach z okazji 45-lecia zespołu[74].
W 2020 świętowała jubileusz 40-lecia pracy artystycznej[22]. W sierpniu wystąpiła w kampanii promocyjnej linia kosmetyków Bioliq produkowanych przez Aflofarm[89]. W sierpniu wydała teledysk do swojej interpretacji piosenki Tadeusza Nalepy „Dźwignij się, Grenado”[74]. We wrześniu wystąpiła na 57. KFPP w Opolu w koncertach „Festiwal, festiwal!!! – złote opolskie przeboje” i „Cisza jak ta – muzyka Romualda Lipki”[90], a w trakcie festiwalu odsłoniła gwiazdę w opolskiej Alei Gwiazd oraz otrzymała nagrodę od TVP1 za 40-lecie pracy artystycznej[91][92]. Również we wrześniu ukazała się książka biograficzna pt. „Trojanowska”, będąca wywiadem-rzeką Leszka Gnoińskiego z artystką[93]. W styczniu 2021 była trenerką w drugiej edycji programu TVP2 The Voice Senior[94][95].
Nagrywa utwory rockowe[3] lub pop-rockowe[96][97]. W utworach prezentowała treści feministyczne[93]. Dziennikarz muzyczny Leszek Gnoiński w wywiadzie dla Onet.pl opisał Trojanowską jako „pierwszą wielką gwiazdę lat 80. wykraczającą daleko poza muzykę rockową”[22].
W latach 80. stylizowała się na femme fatale[93][98] – nosiła krótko ścięte włosy i postrzępioną grzywkę[17][99], ponadto budziła sensację noszeniem ubrań inspirowanych nową falą[99]. Wykreowany przez nią wizerunek wzbudzał liczne kontrowersje w prasie[100]. Leszek Gnoiński w wywiadzie dla Onet.pl podkreślił, że Trojanowska „nie tylko wykreowała nowy sposób śpiewania, ale również przyczyniła się do zmian kulturowych, modowych i obyczajowych”[22].
Ze względu na swój wizerunek uchodzi za ikonę polskiej społeczności LGBT[101][102]. W postać Trojanowskiej wcielał się na scenie drag queen Sellin Dé Mellon[103]. Ponadto wokalistkę imitowali Stefano Terrazzino i Jeremi Sikorski na potrzeby programu rozrywkowego Polsatu Twoja twarz brzmi znajomo[104][105].
27 września 1979 poślubiła matematyka cybernetyka Marka Trojanowskiego[106]. Mają córkę Roxannę (ur. 1991)[107]. Mieszka w Berlinie[55] i Warszawie[20].
Cierpiała na ciężką depresję i chorobę alkoholową[108].
Pasjonuje się łowieniem ryb, od 2007 wielokrotnie startowała w Zawodach Wędkarskich Aktorów im. Mariana Łącza[109][110][111].
Jest osobą wierzącą w Boga. W młodości chciała wstąpić do zakonu[112].
Przedstawienia teatralne
Programy telewizyjne
Artykuł Izabela Trojanowska w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:
Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2021-06-13 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=133459