Europejski Złoty But

  1. Strona główna
  2. Polska Wikipedia
  3. Europejski Złoty But
Na tę stronę wskazuje przekierowanie ze „Złoty But”. Zobacz też: węgierska nagroda Złoty But.

Europejski Złoty But (ang.: European Golden Shoe, wcześniej znany jako European Golden Boot) – coroczna piłkarska nagroda przyznawana dla najlepszego strzelca spośród wszystkich najwyższych europejskich lig zrzeszonych w UEFA. Nagroda ta przyznawana jest od sezonu 1967/68 (pierwotnie przez magazyn L'Équipe) i początkowo nazywała się Soulier d'Or, co po francusku oznacza Złoty but).

W 1991 roku, w wyniku protestu Cypryjskiego Związku Piłki Nożnej, który twierdził, iż w tamtejszej lidze jeden z graczy rzekomo zdobył 40 goli, L'Équipe zdecydowała się zawiesić plebiscyt i do 1996 roku nagroda przyznawana była nieoficjalnie. Jednakże w 1996 roku jeden ze sponsorów nagrody, firma Adidas, wraz z European Sports Media, zdecydowała się kontynuować plebiscyt[1]. Najlepszy strzelec sezonu 1990/91, Darko Panczew, nie otrzymał swojej nagrody do 2006 roku[2]. Wtedy to L'Équipe podało w wątpliwość doniesienia Cypryjczyków. Jakiś czas potem Michel Platini skomentował tę sytuację słowami: Choć z opóźnieniem, nagroda trafia we właściwe ręce[3]. Plebiscyt został wznowiony w 1996 roku ze zmienionymi zasadami. Od tego czasu Złoty But przyznaje się w oparciu o system punktowy, który ułatwia piłkarzom z silniejszych lig wygrywanie z piłkarzami z lig słabszych. Oznacza to również, że gole z mocniejszych lig są „więcej warte” od tych zdobytych w mniej prestiżowych rozgrywkach.

Od 1968 do 1991

Gerd Müller, zwycięzca z 1970 i 1972 roku
Héctor Yazalde był pierwszym laureatem nagrody pochodzącym spoza Europy
Ian Rush był pierwszym brytyjskim zdobywcą Złotego Buta
Marco van Basten, zwycięzca z 1986 roku
Hugo Sánchez był pierwszym laureatem z Ameryki Północnej
Ronaldo był pierwszym zdobywcą Złotego Buta wybranym według nowych zasad
Mário Jardel, laureat z 1999 i 2001 roku
Thierry Henry, zwycięzca z 2004 i 2005 roku
Diego Forlán, zwycięzca z 2005 i 2009 roku
Cristiano Ronaldo, laureat nagrody Złotego Buta z 2008, 2011, 2014 i 2015 roku

W latach 1968-1991 Europejski Złoty But przyznawany był dla najlepszego strzelca spośród wszystkich europejskich lig. W tym okresie dwukrotnie tytuł ten przyznawany był Eusébio, Gerdowi Müllerowi, Dudu Georgescu i Fernando Gomesowi[4].

     Sezony, gdy dwóch zawodników zajęło ex aequo pierwsze miejsce

Sezon Kraj Zawodnik Klub Liga Gole
1967/68  Portugalia Eusébio SL Benfica Primeira Liga 42
1968/69  Bułgaria Żekow, PetyrPetyr Żekow CSKA Sofia A PFG 36
1969/70  RFN Müller, GerdGerd Müller Bayern Monachium Bundesliga niemiecka 38
1970/71  Jugosławia Skoblar, JosipJosip Skoblar Olympique Marsylia Ligue 1 44
1971/72  RFN Müller, GerdGerd Müller Bayern Monachium Bundesliga niemiecka 40
1972/73  Portugalia Eusébio SL Benfica Primeira Liga 40
1973/74  Argentyna Yazalde, HéctorHéctor Yazalde Sporting CP Primeira Liga 46
1974/75  Rumunia Georgescu, DuduDudu Georgescu Dinamo Bukareszt Liga I 33
1975/76  Cypr Kaiafas, SotirisSotiris Kaiafas Omonia Nikozja Protathlima A’ Kategorias 39
1976/77  Rumunia Georgescu, DuduDudu Georgescu Dinamo Bukareszt Liga I 47
1977/78  Austria Krankl, HansHans Krankl Rapid Wiedeń Bundesliga austriacka 41
1978/79  Holandia Kist, KeesKees Kist AZ Alkmaar Eredivisie 34
1979/80  Belgia Vandenbergh, ErwinErwin Vandenbergh Lierse Eerste klasse 39
1980/81  Bułgaria Sławkow, GeorgiGeorgi Sławkow Botew Płowdiw A PFG 31
1981/82  Holandia Kieft, WimWim Kieft AFC Ajax Eredivisie 32
1982/83  Portugalia Gomes, FernandoFernando Gomes FC Porto Primeira Liga 36
1983/84  Walia Rush, IanIan Rush Liverpool First Division 32
1984/85  Portugalia Gomes, FernandoFernando Gomes FC Porto Primeira Liga 39
1985/86  Holandia van Basten, MarcoMarco van Basten AFC Ajax Eredivisie 37
1986/87[5]  Rumunia Rodion Cămătaru Dinamo Bukareszt Liga I 44
 Austria Polster, AntonAnton Polster Austria Wiedeń Bundesliga austriacka 39
1987/88  Turcja Çolak, TanjuTanju Çolak Galatasaray SK Süper Lig 39
1988/89  Rumunia Mateuț, DorinDorin Mateuț Dinamo Bukareszt Liga I 43
1989/90[6]  Meksyk Sánchez, HugoHugo Sánchez Real Madryt Primera División 38
 Bułgaria Stoiczkow, ChristoChristo Stoiczkow CSKA Sofia A PFG 38
1990/91  Jugosławia Panczew, DarkoDarko Panczew Crvena Zvezda Belgrad Prva liga Jugoslavije 34

Od 1992 do 1996

Oficjalnie plebiscyt nie był prowadzony od 1991 roku z powodu procesu cypryjskiego ZPN, którego zdaniem nagrodę powinien otrzymać zawodnik z tamtejszej ligi, który rzekomo zdobył 40 goli (choć król strzelców ligi cypryjskiej tamtego sezonu skończył z wynikiem 19 zdobytych goli)[2]. W wyniku tego L'Équipe zdecydowało się zaprzestać przyznawania tej nagrody i Złoty But powrócił oficjalnie dopiero w 1996 roku. Od sezonu 1996/97 European Sports Magazines (ESM), którego członkiem jest także L'Équipe, zdecydowało się wprowadzić system punktowy. Od tej pory liczba goli mnożona była przez współczynnik, który zależał od wyników drużyny z poszczególnych lig w europejskich pucharach w ciągu ostatnich 5 sezonów[7].

W międzyczasie najwięcej goli w Europie zdobywali:

Sezon Kraj Zawodnik Klub Liga Gole Przypisy
1991/92[7][8].  Szkocja McCoist, AllyAlly McCoist Rangers Scottish Premier Division 34 [7][9]
1992/93[7][10].  Szkocja McCoist, AllyAlly McCoist Rangers Scottish Premier Division 34 [7][9]
1993/94  Walia Taylor, DavidDavid Taylor Porthmadog Welsh Premier League 43 [7]
1994/95  Armenia Awetisjan, ArsenArsen Awetisjan Homenetmen Erywań Bardzragujn chumb 39 [7]
1995/96  Gruzja Endeladze, ZwiadZwiad Endeladze Margweti Zestaponi Umaglesi Liga 40 [7]

Od 1997

Od sezonu 1996/97 European Sports Magazines przyznaje Złoty But w oparciu o system współczynników. Oznacza to, że zawodnik z silniejszej ligi, który zdobył mniej goli, ma szansę wyprzedzić zawodnika ze słabszej ligi, który strzelił więcej bramek.

Współczynniki odczytywane są z rankingu współczynników UEFA, który zależy od wyników klubów z każdej ligi w europejskich pucharach w ciągu ostatnich pięciu sezonów. Gole zdobyte przez zawodników pięciu najsilniejszych lig mnożone są przez współczynnik 2, natomiast w ligach z miejsc od szóstego do dwudziestego pierwszego współczynnik wynosi 1,5[7]. Dlatego np. zdobywca goli w Serie A, włoskiej ekstraklasie, może liczyć na wyższe miejsce niż strzelec ze słabszej Welsh Premier League, czyli najwyższej walijskiej klasie rozgrywkowej[4].

Thierry Henry to pierwszy zawodnik, który zdobył Złotego Buta w dwóch kolejnych sezonach. Mário Jardel, Diego Forlán, Cristiano Ronaldo i Luis Alberto Suárez wygrywali go z dwoma różnymi klubami, przy czym Ronaldo i Suárez triumfowali grając także w różnych ligach (angielskiej i hiszpańskiej). Lionel Messi jest pierwszym zawodnikiem, który zdobył nagrodę trzy razy oraz ustanowił rekord 50 goli w sezonie. Do Messiego należy także rekord sześciu zdobytych Złotych Butów.

     Sezony, gdy dwóch zawodników zajęło ex aequo pierwsze miejsce

Sezon Kraj Zawodnik Klub Liga Gole Punkty Przypisy
1996/97  Brazylia Ronaldo FC Barcelona Primera División 34 68 [7]
1997/98  Grecja Machlas, NikosNikos Machlas Vitesse Arnhem Eredivisie 34 68 [7]
1998/99  Brazylia Jardel, MárioMário Jardel FC Porto Primeira Liga 36 72 [7]
1999/00  Anglia Phillips, KevinKevin Phillips Sunderland Premier League 30 60 [11]
2000/01  Szwecja Larsson, HenrikHenrik Larsson Celtic Scottish Premier League 35 52,5 [12]
2001/02  Brazylia Jardel, MárioMário Jardel Sporting CP Primeira Liga 42 63 [13]
2002/03  Holandia Makaay, RoyRoy Makaay Deportivo La Coruña Primera División 29 58 [13]
2003/04  Francja Henry, ThierryThierry Henry Arsenal Premier League 30 60 [14]
2004/05[15]  Francja Henry, ThierryThierry Henry Arsenal Premier League 25 50 [13]
 Urugwaj Forlán, DiegoDiego Forlán Villarreal CF Primera División 25 50 [13]
2005/06  Włochy Toni, LucaLuca Toni ACF Fiorentina Serie A 31 62 [13]
2006/07  Włochy Totti, FrancescoFrancesco Totti AS Roma Serie A 26 52 [16]
2007/08  Portugalia Ronaldo, CristianoCristiano Ronaldo Manchester United Premier League 31 62 [17]
2008/09  Urugwaj Forlán, DiegoDiego Forlán Atlético Madryt Primera División 32 64 [18]
2009/10  Argentyna Messi, LionelLionel Messi FC Barcelona Primera División 34 68 [19]
2010/11  Portugalia Ronaldo, CristianoCristiano Ronaldo Real Madryt Primera División 40 80 [20]
2011/12  Argentyna Messi, LionelLionel Messi FC Barcelona Primera División 50 100 [21]
2012/13  Argentyna Messi, LionelLionel Messi FC Barcelona Primera División 46 92
2013/14[22]  Portugalia Ronaldo, CristianoCristiano Ronaldo Real Madryt Primera División 31 62
 Urugwaj Suárez, LuisLuis Suárez Liverpool Premier League 31 62
2014/15  Portugalia Ronaldo, CristianoCristiano Ronaldo Real Madryt Primera División 48 96 [23]
2015/16  Urugwaj Suárez, LuisLuis Suárez FC Barcelona Primera División 40 80 [24]
2016/17  Argentyna Messi, LionelLionel Messi FC Barcelona Primera División 37 74 [25]
2017/18  Argentyna Messi, LionelLionel Messi FC Barcelona Primera División 34 68 [26]
2018/19  Argentyna Messi, LionelLionel Messi FC Barcelona Primera División 36 72
2019/20  Włochy Immobile, CiroCiro Immobile Lazio Serie A 36 72 [27]
2020/21  Polska Lewandowski, RobertRobert Lewandowski Bayern Monachium Bundesliga 41 82

Zwycięzcy

Pod uwagę nie brano zwycięzców z lat 1991-1996, gdy plebiscyt był nieoficjalny.

Według narodowości

Miejsce Kraj Liczba tytułów
1.  Portugalia 8
2.  Argentyna 7
3.  Holandia 4
3.  Rumunia 4
3.  Urugwaj 4
6.  Brazylia 3
6.  Bułgaria 3
6.  Włochy 3
8.  Austria 2
8.  Francja 2
8.  Jugosławia 2
8.  Niemcy 2
8.  Turcja 2
15.  Anglia 1
15.  Belgia 1
15.  Cypr 1
15.  Grecja 1
15.  Meksyk 1
15.  Polska 1
15.  Szwecja 1
15.  Walia 1
Robert Lewandowski, laureat Złotego Buta z 2021, jest jedynym Polakiem, który sięgnął po tę nagrodę

Według lig

Miejsce Liga Liczba tytułów
1. Hiszpania Primera División 15
2. Portugalia Primeira Liga 7
3. Anglia Premier League 6
4. Holandia Eredivisie 4
4. Rumunia Liga I 4
6. Niemcy Bundesliga niemiecka 3
6. Bułgaria A Profesionałna futbołna grupa 3
6. Szkocja Scottish Premier League 3
6. Włochy Serie A 3
10. Austria Bundesliga austriacka 2
11. Armenia Bardzragujn chumb 1
11. Belgia Eerste klasse 1
11. Francja Ligue 1 1
11. Cypr Protathlima A’ Kategorias 1
11. Prva liga Jugoslavije 1
11. Turcja Süper Lig 1
11. Gruzja Umaglesi Liga 1
11. Walia Welsh Premier League 1

Przypisy

  1. ↑ This candidate European Golden Boot winner 2009/10! (ang.). football Lovers. [dostęp 22 kwietnia 2010].
  2. ↑ a b Macedonia's Pancev gets his Golden Boot (ang.). setimes.com, 15 sierpnia 2006. [dostęp 1 stycznia 2010].
  3. ↑ Monika Mazurek: Bałkańskie legendy: Darko Pancev (pol.). balkan-football.com, 15 kwietnia 2009. [dostęp 1 stycznia 2010]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 stycznia 2010)].
  4. ↑ a b Golden Boot: The Quotients Decide It All (ang.). soccerphile.com. [dostęp 31 grudnia 2009].
  5. ↑ Po latach nagrodę przyznano również Polsterowi ze względu na fakt, iż Cămătaru wiele ze swoich goli uzyskał w samej końcówce sezonu, prawdopodobnie wskutek odgórnej manipulacji. Der unglaubliche Camataru (niem.). sport.orf.at. [dostęp 1 stycznia 2010]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 sierpnia 2009)].
  6. ↑ W sezonie 1989/90 Hugo Sánchez i Christo Stoiczkow zajęli ex aequo pierwsze miejsce.
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l Golden Boot („Soulier d'Or”) Awards (ang.). rsssf.com. [dostęp 31 grudnia 2009].
  8. ↑ Gruzin Otar Korghalidze z klubu Guria Lanczchuti zdobył 40 goli, jednakże wynik ten jest zwykle pomijany w rankingach
  9. ↑ a b Life and times of Ally McCoist (ang.). BBC Sport, 21 marca 2001. [dostęp 31 grudnia 2009].
  10. ↑ Gruzin Giorgi Megreladze z klubu Samgurali Ckaltubo zdobył 41 goli, jednakże wynik ten (tak jak trzech innych graczy) jest zwykle pomijany w rankingach
  11. ↑ Phillips nets Golden prize (ang.). BBC Sport, 29 lipca 2000. [dostęp 31 grudnia 2009].
  12. ↑ Larsson wins Golden Shoe (ang.). BBC Sport, 17 czerwca 2001. [dostęp 31 grudnia 2009].
  13. ↑ a b c d e Golden Shoe award winners (ang.). European Sports Magazines. [dostęp 31 grudnia 2009].
  14. ↑ Henry set for golden shoe (ang.). BBC Sport, 24 maja 2004. [dostęp 31 grudnia 2009].
  15. ↑ W sezonie 2004/05 Thierry Henry i Diego Forlan zajęli ex aequo pierwsze miejsce
  16. ↑ Totti crowned Europe's top scorer (ang.). UEFA, 18 czerwca 2007. [dostęp 17 maja 2010].
  17. ↑ Ronaldo scoops ESM Golden Shoe (ang.). africansoccertalk.com, 17 czerwca 2008. [dostęp 17 maja 2010].
  18. ↑ Diego Forlan Adds Golden Shoe To Pichichi (ang.). goal.com, 1 czerwca 2009. [dostęp 17 maja 2010].
  19. ↑ "Złoty But" dla Lionela Messiego (pol.). Wirtualna Polska, 17 maja 2010. [dostęp 17 maja 2010].
  20. ↑ Ronaldo odebrał Złoty But (pol.). Wirtualna Polska, 4 listopada 2011. [dostęp 12 maja 2012].
  21. ↑ Messi thanks team-mates after receiving European Golden Shoe (ang.). goal.com, 29 października 2012. [dostęp 13 maja 2013].
  22. ↑ W sezonie 2013/14 Cristiano Ronaldo i Luis Suárez zajęli ex aequo pierwsze miejsce
  23. ↑ Cristiano znów z Trofeo Pichichi (pol.). realmadryt.pl, 23 maja 2015. [dostęp 23 maja 2015].
  24. ↑ Złoty But, korona króla strzelców – niesamowity Luis Suarez przeszedł do historii. (pol.). meczyki.pl, 15 maja 2016. [dostęp 15 maja 2016].
  25. ↑ Złoty But dla Leo Messiego. Robert Lewandowski poza podium – Bundesliga, bundesliga.onet.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  26. ↑ Lionel Messi claims record fifth European Golden Shoe after ending La Liga season with 34 goals, Sky Sports [dostęp 2010-05-21] (ang.).
  27. ↑ Wirtualna Polska Media, Złoty But: ostateczna klasyfikacja – WP SportoweFakty, sportowefakty.wp.pl, 1 sierpnia 2020 [dostęp 2020-08-02] (pol.).

Linki zewnętrzne

Laureaci Europejskiego Złotego Buta

Informacja

Artykuł Europejski Złoty But w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:

O stronie

Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2021-10-01 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=873181