Efekt Streisand

Fotografia wybrzeża, na której widać dom Barbry Streisand

Efekt Streisand – rodzaj internetowego zjawiska, w którym na skutek prób cenzurowania lub usuwania pewnych informacji (plików, zdjęć czy nawet całych stron internetowych) dochodzi w krótkim czasie do rozpowszechnienia ich wśród jak najszerszej grupy odbiorców, na przykład poprzez stosowanie tak zwanych mirrorów bądź poprzez sieci peer-to-peer.

Rozgłos towarzyszący poszukiwaniu takiej, choćby błahej, informacji wpływa na wrażenie zwiększania się jej „wartości” dla potencjalnych odbiorców, co w efekcie przekłada się na wzrost jej popularności.

Etymologia

Nazwa tego zjawiska wiąże się ze sprawą z 2003, kiedy Barbra Streisand pozwała fotografa Kennetha Adelmana o naruszenie prywatności za umieszczenie zdjęcia lotniczego jej domu w publicznie wystawionej kolekcji, za co zażądała 50 milionów dolarów odszkodowania^[1]. Kolekcję Adelmana stanowiło 12 tysięcy zdjęć wybrzeża Kalifornii, które miały dokumentować jego postępującą erozję.

Przykłady

• W 2007 użytkownik serwisu Digg odkrył, że wszystkie odtwarzacze HD DVD z cyfrowym systemem ochrony praw autorskich AACS posiadały system zabezpieczeń, który mógł być złamany przez wprowadzenie ciągu znanego jako 09 F9^[2]. Przedstawiciele przemysłu muzycznego próbowali zablokować klucz AACS, usuwając artykuł na Digg (gdzie po raz pierwszy został odkryty). Usunięcie artykułu wywołało gorące dyskusje i rozprzestrzeniło informacje o kodzie.
• W lutym 2009 opublikowano w internecie film z rozmową Kamila Durczoka, w którym prezenter Faktów używa wulgarnych słów. Telewizja TVN bezskutecznie próbowała zabronić rozpowszechniania nagrania, powołując się na prawa autorskie^[3]
• Utwór Kazika „Twój ból jest lepszy niż mój” został ogłoszony zwycięzcą 1998 notowania listy przebojów radiowej Trójki^[4]. Kolejnego dnia dyrektor i redaktor naczelny Programu 3 Polskiego Radia Tomasz Kowalczewski wystosował oświadczenie o unieważnieniu głosowania, twierdząc, że liczenie głosów było zmanipulowane^[5]. Działanie to wywołało falę zainteresowania i sprawiło, że klip po kilkunastu dniach od opublikowania w serwisie YouTube miał blisko 5,5 mln wyświetleń.
• Pod koniec 2017 roku do Internetu wpłynęło nagranie przerabiające utwór Golec uOrkiestra "Ściernisco". Zespół prawny braci Golec nieskutecznie podjął próby usunięcia nagrania w sieci, co przyczyniło się do szerzenia nienawiści wobec braci Golec^[6].

Efekt Streisand widoczny w wynikach wyszukiwania piosenki Kazika „Twój ból jest lepszy niż mój” w serwisie YouTube. Na wykresie widoczny jest „skok” (16 maja, ok. 12:00 godz.), po ogłoszeniu oświadczenia dyrektora Trójki o unieważnieniu notowania (dane z Google Trends)^[7].

Przypisy

Linki zewnętrzne

W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem: Efekt Streisand

• Oficjalna strona projektu California Coastline (ang.)