| ||
Historia | ||
Państwo | Polska | |
Sformowanie | 2 sierpnia 1940 | |
Rozformowanie | 11 grudnia 1946 | |
Patron | Tadeusz Kościuszko | |
Tradycje | ||
Święto | 1 września | |
Dowódcy | ||
Pierwszy | 2 sierpnia 1940 –Major Zdzisław Krasnodębski | |
Ostatni | 1 lutego 1946 – Major Witold Łokuciewski
| |
Działania zbrojne | ||
II wojna światowa | ||
Organizacja | ||
Numer | RF (sierpień 1940 – kwiecień 1945); PD (kwiecień 1945 – grudzień 1946) | |
Dyslokacja | Wielka Brytania | |
Rodzaj sił zbrojnych | Polskie Siły Powietrzne | |
Formacja | Royal Air Force | |
Rodzaj wojsk | wojska lotnicze | |
Odznaczenia | ||
303 Dywizjon Myśliwski Warszawski im. Tadeusza Kościuszki (303 dm) – dywizjon lotnictwa myśliwskiego Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii.
Na mocy angielsko-polskiego układu wojskowego każda wyższa funkcja w dywizjonie miała podwójną obsadę. Polskim odpowiednikiem dowódcy dywizjonu Ronalda Kelletta był Zdzisław Krasnodębski, a polskimi dowódcami eskadr, dublującymi funkcję Johna Kenta i Athola Forbesa, Witold Urbanowicz oraz Ludwik Paszkiewicz.
W 1942 r. piloci dywizjonu przeszkolili w walce powietrznej amerykański 94 Dywizjon Bojowy skierowany do walki w Europie oraz towarzyszyli jego pilotom w pierwszych lotach operacyjnych nad Francją.
Pierwsze zwycięstwo Dywizjonu 303 miało miejsce 30 sierpnia 1940, jeszcze przed oficjalnym uzyskaniem gotowości bojowej. Podczas lotu treningowego Ludwik Paszkiewicz odłączył się i zestrzelił myśliwiec Messerschmitt Bf 110[4] (którego zidentyfikował jako „dwustatecznikowy, prawdopodobnie Dornier”. Pomyłka wynikała z faktu, iż zarówno Messerschmitt Bf 110, jak i Dornier Do 17/215 miały podwójne pionowe usterzenie ogonowe, a pilot w ferworze walki nie odróżnił dokładnie typu atakowanej przez siebie maszyny). Następnego dnia po tej walce dywizjon uznano za „operacyjny” i oficjalnie skierowano go do walki.
Dywizjon 303 zaliczany jest do najlepszych jednostek myśliwskich II wojny światowej. W czasie Bitwy o Wielką Brytanię w 1940 roku przypisywano mu 126 pewnych zestrzeleń zaliczonych oficjalnie podczas wojny, co stawiało go na pierwszym miejscu wśród dywizjonów myśliwskich biorących udział w bitwie. Po wojnie jednak okazało się, że suma zwycięstw zaliczonych pilotom alianckim jest ok. półtorakrotnie wyższa od rzeczywistych strat niemieckich (zawyżone z różnych przyczyn zgłoszenia jednostek myśliwskich były regułą w praktycznie wszystkich konfliktach). Niewątpliwym jest, że wynik 126 zestrzeleń Dywizjonu 303 jest znacznie zawyżony, lecz mimo to był on jednym z najlepszych dywizjonów alianckich. Polski historyk Jacek Kutzner uznał 59,8 zestrzeleń za na pewno potwierdzone, co ciągle daje Dywizjonowi 303 pierwsze miejsce spośród wszystkich dywizjonów lotniczych biorących udział w bitwie o Anglię. Natomiast brytyjski historyk John Alcorn uznał 44 zwycięstwa za na pewno potwierdzone, co stawia dywizjon na czwartym miejscu wśród dywizjonów bitwy o Anglię (po dywizjonach 603 – 57,8 zwycięstw, 609 – 48 i 41 – 45,33 zwycięstw, wszystkie one latały jednak na nowocześniejszych Supermarine Spitfire’ach[5]). Dywizjon 303 natomiast był najlepszym dywizjonem z latających na starszych myśliwcach Hawker Hurricane. Biorąc pod uwagę, że te zwycięstwa odniesiono w ciągu 17 dni walk, był on także najskuteczniejszym dywizjonem alianckim (2,6 zwycięstwa dziennie), z wysokim stosunkiem zwycięstw do strat 2,8:1. Niemniej jednak cytowany John Alcorn nie był w stanie przyznać 30 zwycięstw nad Niemcami żadnemu konkretnemu dywizjonowi z uwagi na zbieg roszczeń, dlatego liczba zwycięstw Dywizjonu 303 najprawdopodobniej była wyższa – zdaniem Jerzego Cynka, ok. 55-60, co mogło istotnie stanowić najlepszy wynik dywizjonu alianckiego[5]. Ogółem stwierdzono 203 zestrzelenia niemieckich maszyn przez polskich lotników. Jednocześnie warto podkreślić, iż Dywizjon 303 oraz inne polskie jednostki zostały wyróżnione przez legendarnego pilota brytyjskiego, Douglasa Badera, który twierdził, iż Polskie Skrzydła są najskuteczniejsze (sam dowodził grupą pilotów złożoną z Kanadyjczyków przynależących do 242. Dywizjonu Myśliwskiego).
Stopień RAF |
Stopień PSP |
Imię i nazwisko | Od dnia | Informacje |
---|---|---|---|---|
S/Ldr | Ronald Gustave Kellett | 2 sierpnia 1940 | 1 stycznia 1941 przekazał dowództwo Adamowi Kowalczykowi | |
S/Ldr | mjr pil. | Zdzisław Krasnodębski | 2 sierpnia 1940 | ciężko poparzony po zestrzeleniu 6 września 1940 |
F/O | por. pil. | Witold Urbanowicz | 7 września 1940 | |
F/O | por. pil. | Zdzisław Henneberg | 22 października 1940 | tymczasowo za Witolda Urbanowicza |
S/Ldr | kpt. pil. | Adam Kowalczyk | 7 listopada 1940 | |
S/Ldr | por. pil. | Zdzisław Henneberg | 20 lutego 1941 | zaginął w Kanale La Manche zestrzelony 12 kwietnia 1941 |
F/Lt | por. pil. | Tadeusz Arentowicz | 13 kwietnia 1941 | |
S/Ldr | kpt. pil. | Wacław Łapkowski | 5 maja 1941 | zginął w Kanale La Manche zestrzelony 2 lipca 1941 |
S/Ldr | kpt. pil. | Tadeusz Arentowicz | 3 lipca 1941 | zaginął w Kanale La Manche zestrzelony 8 lipca 1941 |
S/Ldr | kpt. pil. | Jerzy Jankiewicz | 9 lipca 1941 | |
S/Ldr | por. pil. | Wojciech Kołaczkowski | 21 listopada 1941 | |
S/Ldr | kpt. pil. | Walerian Żak | 7 maja 1942 | przeniesiony na dowódcę Dywizjonu 308 |
S/Ldr | por. pil. | Jan Zumbach | 19 maja 1942 | |
S/Ldr | por. pil. | Zygmunt Witymir Bieńkowski | 1 grudnia 1942 | |
S/Ldr | kpt. pil. | Jan Falkowski | 4 lipca 1943 | |
S/Ldr | kpt. pil. | Tadeusz Koc | 21 listopada 1943 | |
S/Ldr | kpt. pil. | Bolesław Drobiński | 25 września 1944 | |
S/Ldr | mjr pil. | Witold Łokuciewski | 1 lutego 1946 | do rozformowania dywizjonu 11 grudnia 1946 |
Piloci Dywizjonu 303 | |||
---|---|---|---|
sierż. pil. (Sgt) | Andruszków Tadeusz | 303 | |
por. pil. (F/Lt) | P-0249 | Barański Wieńczysław | 607 |
sierż. pil. (Sgt) | 793548 | Beda Antoni | 302 |
sierż. pil. (Sgt) | 793344 | Bełc Marian | 303 |
ppor. pil. (P/O) | 76820 | Bernaś Bronisław | 302 |
por. pil. (F/O) | P-0250 | Borowski Jan | 302 |
kpt. pil. (F/Lt) | 76782 | Brzezina Stanisław | 74 |
sierż. pil. (Sgt) | 765784 | Orłow Mieczysław | 303 |
sierż. pil. (Sgt) | 780665 | Budziński Jan | 145, 605 |
por. pil. (F/O) | P-1516 | Cebrzyński Arsen | 303 |
ppor. pil. (P/O) | P-1300 | Chałupa Stanisław | 302 |
ppor. pil. (P/O) | 76690 | Chełmecki Marian | 56, 17 |
kpt. pil. (F/Lt) | 76691 | Chłopik Tadeusz | 302 |
ppor. pil. (P/O) | 76692 | Czajkowski Franciszek | 151 |
ppor. pil. (P/O) | P-1283 | Czerniak Jerzy | 302 |
kpt. pil. (F/Lt) | 76789 | Czerny Jan | 302 |
por. pil. (P/O) | P-1290 | Czerwiński Tadeusz | 302 |
ppor. pil. (P/O) | 76693 | Czternastek Stanisław | 32 |
ppor. pil. (P/O) | P-1503 | Daszewski Jan | 303 |
sierż. pil. (Sgt) | 780671 | Domagała Marian | 238 |
ppor. pil. (P/O) | 76731 | Drobiński Bolesław | 65 |
por. pil. (F/O) | 76750 | Duryasz Marian | 213 |
plut. pil. (Sgt) | 780674 | Duszyński Stanisław | 238 |
por. pil. (F/O) | P-0493 | Falkowski Jan | 32 |
ppor. pil. (P/O) | P-1387 | Ferić Mirosław | 303 |
kpt. pil. (F/Lt) | P-0322 | Frey Juliusz | 607 |
por. pil. (F/O) | P-0163 | Gabszewicz Aleksander | 607 |
sierż. pil. (Sgt) | 794124 | Gallus Paweł | 303, 3 |
ppor. pil. (P/O) | 76765 | Gil Józef | 229, 145 |
sierż. pil. (Sgt) | 780408 | Głowacki Antoni | 501 |
ppor. pil. (P/O) | 76739 | Głowacki Witold | 145, 607 |
kpr. pil. (Sgt) | 780678 | Gmur Feliks | 151 |
ppor. pil. (P/O) | P-1298 | Gnyś Władysław | 302 |
ppor. pil. (P/O) | 76695 | Gorzula Mieczysław | 607 |
ppor. pil. (P/O) | P-0544 | Groszewski Bernard | 43 |
por. pil. (P/O) | 76785 | Gruszka Franciszek | 65 |
por. pil. (P/O) | P-1391 | Grzeszczak Bohdan | 303 |
por. pil. (P/O) | P-1393 | Henneberg Zdzisław | 303 |
ppor. pil. (P/O) | 76697 | Janicki Zbigniew | 32 |
por. pil. (P/O) | 83698 | Jankiewicz Jerzy | 601, 303 |
por. pil. (P/O) | P-1385 | Januszewicz Wojciech | 303 |
kpt. pil. (F/Lt) | P-1296 | Jastrzębski Franciszek | 302 |
sierż. pil. (Sgt) | 780836 | Jeka Józef | 238 |
ppor. pil. (P/O) | 76664 | Jereczek Edmund | 43, 229 |
sierż. pil. (Sgt) | 793420 | Karubin Stanisław | 303 |
ppor. pil. (P/O) | P-1284 | Karwowski Włodzimierz | 302 |
ppor. pil. (P/O) | 76698 | Kawalecki Tadeusz | 151 |
sierż. pil. (Sgt) | 781003 | Kita Szymon | 85, 253 |
ppor. pil. (P/O) | 76717 | Kleczkowski Stefan | 302 |
kpr. pil. (F/Sgt) | 780685 | Klein Zygmunt | 234, 152 |
sierż. pil. (Sgt) | 780465 | Kloziński Wojciech | 54 |
sierż. pil. (Sgt) | 780828 | Kosarz Wilhelm | 302 |
kpt. pil. (F/Lt) | P-0298 | Kosiński Bronisław | 32 |
sierż. pil. (Sgt) | 793450 | Kowalski Jan | 303 |
por. pil. (P/O) | P-1400 | Kowalski Julian | 302 |
ppor. pil. (P/O) | 76729 | Kozłowski Franciszek | 501 |
mjr pil. (F/Lt) | P-1505 | Krasnodębski Zdzisław | 303 |
ppor. pil. (P/O) | 76755 | Krepski Walenty | 54 |
ppor. pil. (P/O) | P-1299 | Król Wacław | 302 |
ppor. pil. (P/O) | 76700 | Kumiega Tadeusz | 17 |
por. pil. (P/O) | 76718 | Kustrzyński Zbigniew | 607 |
kpr. pil. (Sgt) | 780691 | Kwieciński Józef | 145 |
kpt. pil. (F/Lt) | P-1287 | Łaguna Piotr | 302 |
ppor. pil. (P/O) | 76702 | Łapka Stanisław | 302 |
por. pil. (P/O) | P-1506 | Łapkowski Wacław | 303 |
kpt. pil. (P/O) | P-1000 | Łazoryk Włodzimierz | 607 |
ppor. pil. (P/O) | P-1492 | Łokuciewski Witold | 303 |
por. pil. (P/O) | 76761 | Łukaszewicz Kazimierz | 501 |
sierż. pil. (Sgt) | 780694 | Łysek Antoni | 302 |
sierż. pil. (Sgt) | 780485 | Maciejowski Michał | 249 |
ppor. pil. (P/O) | 76721 | Maciński Janusz | 111 |
sierż. pil. (Sgt) | 782059 | Malinowski Bronisław | 43 |
ppor. pil. (P/O) | P-1286 | Maliński Jan | 302 |
sierż. pil. (Sgt) | 780491 | Marcinkowski Mieczysław | 151, 501 |
sierż. pil. (Sgt) | 793546 | Markiewicz Antoni | 302 |
ppor. pil. (P/O) | 76812 | Martel Ludwik | 54, 603 |
ppor. pil. (P/O) | P-1389 | Mierzwa Bogusław | 303 |
ppor. pil. (P/O) | P-0286 | Miksa Włodzimierz | 303 |
sierż. pil. (Sgt) | 780531 | Muchowski Konrad | 85, 501 |
sierż. pil. (Sgt) | 780416 | Mudry Włodzimierz | 79 |
mjr pil. (S/Ldr) | P-1288 | Mümler Mieczysław | 302 |
ppor. pil. (P/O) | P-0146 | Narucki Aleksander | 607 |
por. pil. (P/O) | 76748 | Niemiec Paweł | 17 |
ppor. pil. (P/O) | 76703 | Nosowicz Zbigniew | 56 |
ppor. pil. (P/O) | 76704 | Nowak Tadeusz | 253 |
plut. pil. (Sgt) | 793583 | Nowakiewicz Eugeniusz | 302 |
por. pil. (P/O) | 76803 | Nowierski Tadeusz | 609 |
ppor. pil. (P/O) | 76617 | Oleński Zbigniew | 234, 609 |
kpr. pil. (Sgt) | 780695 | Olewiński Bolesław | 111 |
kpt. pil. (F/Lt) | 76825 | Orzechowski Jerzy | 615, 607 |
por. pil. (P/O) | 76741 | Ostaszewski-Ostoja Piotr | 609 |
por. pil. (P/O) | 76705 | Ostowicz Antoni | 145 |
sierż. pil. (Sgt) | 793341 | Palak Jan | 302, 303 |
ppor. pil. (P/O) | P-1388 | Palusiński Jerzy | 303 |
kpt. pil. (F/Lt) | 76662 | Pankratz Wilhelm | 145 |
por. pil. (F/O) | P-1295 | Paszkiewicz Ludwik | 303 |
sierż. pil. (Sgt) | 793342 | Paterek Edward | 302, 303 |
ppor. pil. (P/O) | 76728 | Pfeiffer Jan | 32, 257 |
ppor. pil. (P/O) | 76618 | Piątkowski Stanisław | 79 |
ppor. pil. (P/O) | 76706 | Pilch Edward | 302 |
por. pil. (P/O) | P-1381 | Pisarek Marian | 303 |
ppor. pil. (P/O) | 76707 | Pniak Karol | 32, 257 |
ppor. pil. (P/O) | 76751 | Popławski Jerzy | 111, 229 |
ppor. pil. (P/O) | 76718 | Pustelak Szymon | 303 |
ppor. pil. (P/O) | P-1427 | Radomski Jerzy | 303 |
ppor. pil. (P/O) | 76708 | Radwański Gustaw | 56 |
sierż. pil. (Sgt) | 780965 | Rogowski Jan | 303 |
ppor. pil. (P/O) | 76720 | Rozwadowski Mieczysław | 151 |
ppor. pil. (P/O) | 76762 | Różycki Władysław | 238 |
ppor. pil. (P/O) | 76709 | Samoliński Włodzimierz | 253 |
kpr. pchor. pil. (Sgt) | 781267 | Sasak Wilhelm | 32 |
por. pil. (P/O) | P-0596 | Sawicz Tadeusz | 303 |
sierż. pil. (Sgt) | 780958 | Seredyn Antoni | 32 |
sierż. pil. (Sgt) | Siudak Antoni | 302, 303 | |
por. pil. (F/O) | P-0156 | Skalski Henryk | 46 |
ppor. pil. (P/O) | 76710 | Skalski Stanisław | 501 |
sierż. pchor. pil. (Sgt) | 781283 | Skowron Henryk | 303 |
ppor. pil. (P/O) | 76766 | Solak Jerzy | 151, 249 |
ppor. pil. (P/O) | 76711 | Stegman Stefan | 111, 229 |
kpt. pil. (P/O) | 76794 | Stęborowski Michał | 238 |
por. pil. (P/O) | 76713 | Surma Franciszek | 151, 607, 257 |
sierż. pchor. pil. (Sgt) | 781312 | Szafraniec Wilhelm | 151, 607, 56 |
sierż. pil. (Sgt) | 793414 | Szaposznikow Eugeniusz | 303 |
por. pil. (P/O) | 76781 | Szczęsny Henryk | 74 |
sierż. pil. (Sgt) | 780712 | Szlagowski Józef | 234, 152 |
por. pil. (P/O) | 76747 | Szulkowski Władysław | 65 |
sierż. pil. (Sgt) | 780519 | Świtoń Leon | 54, 303 |
por. pil. (P/O) | 76722 | Topolnicki Juliusz | 601 |
por. pil. (P/O) | 76735 | Urbanowicz Witold | 601, 145, 303 |
ppor. pil. (P/O) | P-1291 | Wapniarek Stefan | 302 |
kpt. pil. (P/O) | P-1419 | Wczelik Antoni | 302 |
sierż. pil. (Sgt) | 793549 | Wędzik Marian | 302 |
por. pil. (P/O) | 76730 | Witorzeńć Stefan | 501 |
ppor. pil. (P/O) | 76736 | Własnowolski Bolesław | 32, 607, 213 |
sierż. pil. (Sgt) | 781062 | Wojciechowski Mirosław | 303 |
kpr. pil. (Sgt) | 780525 | Wójcicki Antoni | 213 |
sierż. pil. (Sgt) | Wójtowicz Stefan | 303 | |
ppor. pil. (P/O) | P-1285 | Wróblewski Zbigniew | 302 |
sierż. pil. (F/Sgt) | 793443 | Wünsche Kazimierz | 303 |
ppor. pil. (P/O) | P-0316 | Wydrowski Bronisław | 615, 607 |
sierż. pil. (Sgt) | 781415 | Załuski Jerzy | 302 |
ppor. pil. (P/O) | 76714 | Zenker Paweł | 501 |
ppor. pil. (P/O) | P-1382 | Zumbach Jan | 303 |
por. pil. (P/O) | P-1390 | Żak Walery | 303 |
ppor. pil. (P/O) | P-1292 | Żukowski Aleksy | 302 |
por. pil. (P/O) | 76715 | Żurakowski Janusz |
Baza lotnicza | Użytkowana od | Baza lotnicza | Użytkowana od | |
---|---|---|---|---|
RAF Northolt(ang.) | 2 sierpnia 1940 | RAF Northolt | 1 czerwca 1943 | |
RAF Leconfield(ang.) | 11 października 1940 | RAF Ballyhalbert(ang.) | 12 listopada 1943 | |
RAF Northolt | 3 stycznia 1941 | Lotnisko Horne | 30 kwietnia 1944 | |
RAF Speke | 17 lipca 1941 | RAF Westhampnett(ang.) | 19 czerwca 1944 | |
RAF Northolt | 7 października 1941 | RAF Merston(ang.) | 27 czerwca 1944 | |
RAF Kirton in Lindsey(ang.) | 15 czerwca 1942 | RAF Westhampnett | 9 sierpnia 1944 | |
RAF Redhill(ang.) | 16 sierpnia 1942 | RAF Coltishall(ang.) | 25 sierpnia 1944 | |
RAF Kirton in Lindsey | 20 sierpnia 1942 | RAF Andrews Field(ang.) | 4 kwietnia 1945 | |
RAF Northolt | 1 lutego 1943 | RAF Coltishall. | 16 maja 1945 | |
RAF Heston(ang.) | 5 lutego 1943 | RAF Andrews Field | 9 sierpnia 1945 | |
RAF Debden(ang.) | 3 marca 1943 | RAF Turnhouse | 28 listopada 1945 | |
RAF Heston | 12 marca 1943 | RAF Wick(ang.) | 4 stycznia 1946 | |
RAF Martlesham Heath(ang.) | 26 marca 1943 | RAF Charterhall(ang.) | 3 marca 1946 | |
RAF Heston | 8 kwietnia 1943 | RAF Hethel(ang.) | 23 marca 1946 |
Typ samolotu[i] | Użytkowane od |
---|---|
Hawker Hurricane I[ii] | 8 sierpnia 1940 |
Supermarine Spitfire I[iii] | 22 stycznia 1941 |
Spitfire IIA[iv] | 3 marca 1941 |
Spitfire IIB[v] | 20 maja 1941 |
Spitfire I[vi] | 25 sierpnia 1941 |
Spitfire VB, VC[vii] | 7 października 1941 |
Spitfire F IXC[viii] | 1 czerwca 1943 |
Spitfire LF, VB, VC[ix] | 12 listopada 1943 |
Spitfire F IX, LF IX, HF IX[x] | 18 lipca 1944 |
P-51 Mustang IV, IVA[xi] | 4 kwietnia 1945 |
W okresie 2 sierpnia 1940 do 8 maja 1945.
Operacje bojowe dywizjonu 303 | |||||||
Rok | 1940 | 1941 | 1942 | 1943 | 1944 | 1945 | Razem |
---|---|---|---|---|---|---|---|
samoloto-zadań | 1049 | 2143 | 1348 | 2075 | 2 653 | 632 | 9 900 |
godzin lotu | 1086 | 2743 | 1967 | 3693 | 5259 | 1118 | 15 866 |
Straty w samolotach nieprzyjaciela zadane przez pilotów dywizjonu 303 ... | |||
Okres 1940-1945 | ...w powietrzu | ...na ziemi | Razem |
---|---|---|---|
zniszczone | 2871/6 | 10 | 2971/6 |
prawdopodobnie zniszczone | 35 | 0 | 35 |
uszkodzone | 22 | 3 | 25 |
Godłem malowanym na samolotach było godło 111 Eskadry Myśliwskiej, której tradycje dywizjon kontynuował. Od późniejszej odznaki różniło się brakiem cyfr „303”.
Odznaka zatwierdzona Dz. Rozk. NW nr 3, poz. 31 z 2 lipca 1943 roku. Posiada kształt okrągłej, biało emaliowanej tarczy, której środek pokryto pionowymi amarantowo emaliowanymi pasami. Na skrzyżowaniu dwóch kos została umieszczona czapka „krakuska”. Otok czapki granatowy, góra amarantowa, pióra amarantowo-zielone. W otoku odznaki trzynaście pięcioramiennych gwiazd granatowo emaliowanych. W dolnej części otoku, pomiędzy drzewcami kos numer dywizjonu 303. Zakończenie drzewc i kos wysunięte poza krawędź odznaki. Jednoczęściowa – wykonana w srebrze. Wymiary: 25×23 mm. Wykonanie: Firma Kirkwood and Son – Edinburgh[7].
Dywizjon upamiętniono:
Dywizjon upamiętniony został na taśmie filmowej w:
19 września 2011 roku w Muzeum-Pracowni Literackiej Arkadego Fiedlera odsłonięto wierną replikę myśliwca Hawker Hurricane Mk I (skala 1:1) pomalowanego w barwach samolotu Witolda Urbanowicza, dowódcy dywizjonu 303.
Artykuł Dywizjon 303 w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:
Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2021-06-13 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=53497