Dragon (statek kosmiczny)

  1. Strona główna
  2. Polska Wikipedia
  3. Dragon (statek kosmiczny)
Dragon
Ilustracja
Producent SpaceX
Operator SpaceX
Państwo pochodzenia Stany Zjednoczone
Zastosowanie Loty zaopatrzeniowe na Międzynarodową Stację Kosmiczną
Następca Dragon V2
Produkcja
Stan obecny w użyciu
(bez produkcji, tylko używane)
Liczba wszystkich lotów 22
Liczba udanych lotów 21
Liczba nieudanych lotów 1 (CRS-7)
Pierwszy lot 8 grudnia 2010 (COTS Demo C1)
Dane techniczne
Masa 4200 kg
Objętość 34 m3
Zasilanie baterie słoneczne + akumulatory
Rakieta nośna Falcon 9 oraz kapsuła Dragon w wersjach dostawczej i załogowej (2006)
Makieta Dragona podczas testów (2007)
Dragon zacumowany do ISS w misji CRS-6 (2015)
Dragon po powrocie z kosmosu z misji CRS-5 (2015)

Dragon (ang. Smok) – rodzina wielofunkcyjnych, załogowych i bezzałogowych statków kosmicznych, opracowywanych przez prywatną amerykańską firmę SpaceX.

Konstrukcja

Kapsuła ma postać ściętego stożka o ścianach nachylonych pod kątem 15 stopni i średnicy 3,6 metra. W przedniej części kapsuły ukryty jest mechanizm dokujący kompatybilny z portami dokowania Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). W przeciwieństwie do rosyjskich kapsuł Sojuz, pojazd nie jest jednak wyposażony w systemy automatycznego dokowania – po zbliżeniu do stacji jest przechwytywany przez manipulator ISS i przenoszony do wolnego portu. Kapsuła wyposażona jest w zintegrowany moduł serwisowy, który ma jednocześnie spełniać podczas startu rolę rakiety ewakuacyjnej.

Wersja załogowa pojazdu ma mieścić na pokładzie do siedmiu osób lub mniejszą załogę i ładunek. Wersja bezzałogowa ma być zdolna do przewiezienia ponad 2,5 t i 14 m³ ładunku na pokład stacji oraz do powrotu z ładunkiem na Ziemię.

Rakietą nośną dla kapsuły jest Falcon 9, równolegle zaprojektowana ciężka rakieta z rodziny Falcon.

Historia

Prace nad kapsułą rozpoczęły się w 2004 roku, lecz toczyły się w tajemnicy do marca 2006, kiedy SpaceX zgłosiło swój udział w programie NASA COTS (Commercial Orbital Transportation Services – komercyjnych usług transportu kosmicznego). Kapsuła miała odpowiadać założeniom nowatorskiego programu NASA mającego wyłonić prywatne firmy zdolne do stworzenia floty pojazdów zapewniających transport ludzi i ładunków na orbitę, w tym na pokład Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

W dniu 18 sierpnia 2006 NASA wybrała ofertę SpaceX, równolegle do propozycji Kistler Aerospace. Oryginalny kontrakt ze SpaceX opiewał na 278 milionów dolarów za realizację trzech lotów testowych w latach 2008–2010. Dwa lata później, 23 grudnia 2008 NASA ogłosiła przyznanie firmie SpaceX kontraktu na 12 lotów dostawczych o wartości 1,6 miliarda dolarów, z opcją rozszerzenia do 3,1 mld dolarów[1].

Pierwszy lot testowy (C1) kapsuły odbył się 8 grudnia 2010 roku. Po wyniesieniu na orbitę przez rakietę Falcon 9, Dragon wykonał dwa okrążenia Ziemi, po czym wodował w ustalonym regionie Pacyfiku[2]. Był to pierwszy z trzech lotów testowych kapsuły zaplanowanych w ramach programu COTS.

Lot Demonstracyjny COTS 2

 Osobny artykuł: Dragon COTS Demo Flight 2.

Dzięki pomyślnemu zrealizowaniu wszystkich zadań pierwszego lotu NASA podjęła decyzję o przyspieszeniu testów przez połączenie drugiego i trzeciego lotu testowego, któremu nadano oznaczenie C2+. Dla tej misji przewidziano dokowanie do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Na pokładzie kapsuły Dragon znalazł się między innymi ekwipunek potrzebny do przeprowadzenia 15 eksperymentów, w tym dwunastu przygotowanych przez zespoły studenckie w ramach programu Student Spaceflight Experiments Program[3].

Po kilku przesunięciach startu, lot rozpoczął się 22 maja 2012 o 07:44 UTC na Przylądku Canaveral[4][5]. Czwartego dnia misji, w piątek 25 maja kapsuła została przechwycona przez załogę Międzynarodowej Stacji Kosmicznej i przyłączona do stacji[6]. Następnego dnia rezydenci MSK weszli na pokład kapsuły Dragon[7]. Przez kilka dni trwał rozładunek towaru ze statku na pokład stacji, następnie załadunek materiałów na Dragona. 31 maja statek odcumował od stacji, a następnie wykonał deorbitację i wodował w okolicach wybrzeży Kalifornii na Pacyfiku[8].

Lot SpaceX CRS-1

Dzięki pomyślnemu przebiegowi lotu, następna misja kapsuły Dragon, w październiku 2012, była już rutynowym lotem zaopatrzeniowym do ISS w ramach kontraktu NASA[9]. 8 października 2012 z przylądka Canaveral na Florydzie wystartował statek Dragon w wersji cargo. Tego dnia rozpoczęła się pierwsza z zakontraktowanych, regularnych podróży do ISS. Robotyczne ramię stacji przechwyciło kapsułę 10 października 2012. Gdy wyrównano ciśnienie w pomieszczeniu buforowym, grodzie zostały otwarte i astronauci przebywający na pokładzie ISS rozpoczęli rozładunek. Wśród towarów dostarczonych znalazły się między innymi: zapasy dla załogi, osprzęt techniczny, lodówka do przechowywania próbek oraz materiały do kolejnych badań. Po osiemnastu dniach statek wyruszył w podróż powrotną. 28 października 2012, około 400 kilometrów od wybrzeży południowej Kalifornii, kapsuła na spadochronie wodowała na Oceanie Spokojnym. Statek Dragon ma stosunkowo dużą ładowność. Podczas pierwszego lotu przywieziono na Ziemię ponad 750 kilogramów ładunku[10].

Parametry techniczne

Wysokość 2,9 m
Szerokość 3,6 m
Objętość hermetyzowana 10 m³
Objętość niehermetyzowana 14 m³
Masa 8 t
Ładunek startowy 6 t
Ładunek powrotny 3 t
źródło: [11]

Wersje

Dragon

Jest to pierwsza, podstawowa wersja statku Dragon, zaprojektowana i budowana w ramach programu Commercial Orbital Transportation Services (COTS). Jej przeznaczeniem jest zaopatrywanie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej w sprzęt i żywność. Loty, zakontraktowane przez NASA, będą polegały na zacumowaniu do ISS, przeniesieniu przez astronautów zaopatrzenia na pokład stacji, załadowaniu materiałów przeznaczonych do zabrania na Ziemię, odcumowaniu i wodowaniu na Pacyfiku, gdzie kapsuła zostanie podjęta. Według kontraktu przewidzianych jest 20 lotów dostawczych w latach 2012–2020, z możliwością zawarcia następnego kontraktu – CRS2, który ma mieć 6 misji w latach 2020–2024. Pierwszy lot kontraktowy odbył się w październiku 2012 roku.

Crew Dragon

Statek kosmiczny SpaceX DM-2 wraz z rakietą Falcon 9 na stanowisku startowym 27 maja 2020 roku
Wnętrze makiety załogowej kapsuły Dragon (2012)
Wersja pojazdu Crew Dragon z 2014
Wnętrze makiety kapsuły Crew Dragon (2014)

W ramach programu Commercial Crew Program (CCP) SpaceX rozpoczęło prace nad dostosowaniem kapsuły Dragon do lotów załogowych. Wymagało to opracowania przede wszystkim ucieczkowego systemu ratunkowego oraz systemu podtrzymywania życia. Wersja załogowa nosi nazwę Crew Dragon[12] (ang. crew - załoga; wcześniej używano nazw DragonRider, a także Dragon V2)[13] i jest w stanie zabrać do 7 członków załogi na pokład[14].

2 marca 2019 roku odbył się pierwszy testowy lot na ISS DM-1 – bezzałogowy (z manekinem na pokładzie)[15]. 19 stycznia 2020 roku przeprowadzony został test awaryjnej ewakuacji kapsuły Crew Dragon z dwoma manekinami na pokładzie. Test zakończył się pomyślnie, kapsuła odłączyła się od rakiety Falcon 9 półtorej minuty po starcie, a następnie opadła na spadochronach do oceanu[16].

30 maja 2020 roku o godzinie 19:22 UTC (21:22 czasu polskiego) odbył się pierwszy start pojazdu Dragon z załogą na pokładzie (DM-2). Dokowanie do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej odbyło się 31 maja o 14:16 UTC (16:16 czasu polskiego)[17][18]. Astronauci, którzy wzięli udział w misji to Robert Behnken i Douglas Hurley[19].

Anulowane wersje

DragonLab

Poza lotami związanymi z zaopatrywaniem ISS, SpaceX planuje wykorzystywać kapsułę Dragon również do innych lotów komercyjnych. Będzie ona wykonywała wówczas loty autonomiczne na orbicie, co będzie wymagało dłuższego okresu pracy urządzeń statku. Podczas takich lotów będą przeprowadzane różnego rodzaju eksperymenty na zlecenie różnych firm prywatnych lub agencji kosmicznych. W kwietniu 2017 roku misje DragonLab zostały usunięte z manifestu startowego SpaceX, więc prawdopodobnie zostały one anulowane[20].

Red Dragon

 Osobny artykuł: Red Dragon (statek kosmiczny).

Od 2011 roku SpaceX pracowało koncepcyjnie nad statkiem bezzałogowym, który mógłby zostać wysłany na Marsa jako lądownik w 2020 roku. W 2017 roku Elon Musk ogłosił, że projekt został anulowany, a zasoby zostaną przekierowane na rozwój statku kosmicznego Starship[21].

Wykaz startów

Nazwa misji Data startu (UTC) Data lądowania (UTC) Uwagi
COTS Demo Flight 1 (C1) 8.12.2010 8.12.2010 Pierwszy testowy lot statku w ramach programu COTS, drugi start rakiety Falcon 9.
COTS Demo Flight 2 (C2+) 22.05.2012 31.05.2012 Drugi testowy lot, pierwsze próbne połączenie z ISS.
CRS-1 8.10.2012 28.10.2012 Pierwszy rutynowy lot zaopatrzeniowy (Commercial Resupply Services 1) w ramach programu COTS z transportem do ISS.
CRS-2 1.03.2013 26.03.2013 Drugi lot zaopatrzeniowy, po raz pierwszy z wykorzystaniem również niehermetyzowanej części.
CRS-3 18.04.2014[22] 18.05.2014[22] Trzeci lot zaopatrzeniowy.
CRS-4 21.09.2014[23] 25.10.2014[23] Czwarty lot zaopatrzeniowy.
CRS-5 10.01.2015[24] 11.02.2015[25] Piąty lot zaopatrzeniowy. Próba odzyskania pierwszego stopnia rakiety Falcon.
CRS-6 14.04.2015[26] 21.05.2015 Szósty lot zaopatrzeniowy.
CRS-7 28.06.2015[27] Siódmy lot zaopatrzeniowy. Lot nieudany – eksplozja kilka minut po starcie.
CRS-8 8.04.2016[28] 11.05.2016[29] Ósmy lot zaopatrzeniowy. Pierwsza udana próba lądowania pierwszego członu na pływającej platformie. Dostarczenie modułu BEAM na ISS.
CRS-9 18.07.2016[30] 26.08.2016[31] Dziewiąty lot zaopatrzeniowy, dostarczenie IDA-2
CRS-10 19.02.2017 19.03.2017 Dziesiąty lot zaopatrzeniowy.
CRS-11 3.06.2017[32] 3.07.2017 Jedenasty lot zaopatrzeniowy. Pierwszy lot, w którym powtórnie wykorzystano statek Dragon użyty we wcześniejszej misji kosmicznej (CRS-4)[32].
CRS-12 14.08.2017 17.09.2017[33] Dwunasty lot zaopatrzeniowy.
CRS-13 15.12.2017[34] 13.01.2018[35] Trzynasty lot zaopatrzeniowy.
CRS-14 2.04.2018[36] 05.05.2018[37] Czternasty lot zaopatrzeniowy.
CRS-15 29.06.2018 3.08.2018[38] Piętnasty lot zaopatrzeniowy.
CRS-16 5.12.2018[39] 14.01.2019 Szesnasty lot zaopatrzeniowy.
DM-1 2.03.2019 8.03.2019 Pierwszy testowy bezzałogowy lot statku kosmicznego Crew Dragon na orbitę.
CRS-17 4.05.2019 6.05.2019 Siedemnasty lot zaopatrzeniowy.
CRS-18 25.07.2019 27.08.2019[40] Osiemnasty lot zaopatrzeniowy.
CRS-19 5.12.2019 7.01.2020[41] Dziewiętnasty lot zaopatrzeniowy.
CRS-20 7.03.2020[42] 7.04.2020[43] Dwudziesty lot zaopatrzeniowy.
DM-2 30.05.2020 02.08.2020 Testy systemów statku kosmicznego na orbicie.
Crew-1 16.11.2020 02.05.2021 Pierwszy lot ze stałą załogą na ISS.
CRS-21 6.12.2020 14.01.2021 Pierwszy lot zaopatrzeniowy z wykorzystaniem towarowej wersji statku Dragon 2.
Crew-2 23.04.2021 Dostarczenie załogi Ekspedycji 65.

Niższy koszt dostarczenia astronauty

Według szacunków, podczas SpaceX DM-2 NASA za miejsce jednego astronauty zapłaci 55 milionów dolarów. Dla porównania firmie Boeing NASA musiałaby zapłacić aż 90 milionów dolarów za miejsce, natomiast za dostarczenie na ISS astronauty rosyjskim pojazdem Sojuz, NASA płaci 86 milionów dolarów za miejsce[44].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ F9/Dragon Will Replace the Cargo Transport Function of the Space Shuttle after 2010 (ang.). W: Press Kit [on-line]. SpaceX, 2008-12-23. [dostęp 2014-06-29].
  2. ↑ kosmonauta.net: Na żywo: pierwszy lot kapsuły Dragon w misji COTS-1 (pol.). 2010-12-08. [dostęp 2014-06-29].
  3. ↑ Space Station -- Here We Come! dostęp: 2012-05-29.
  4. ↑ SpaceX Launches Falcon 9/Dragon on Historic Mission dostęp: 2012-05-22.
  5. ↑ Dragon wystartował! – polskieradio.pl dostęp: 2012-05-29.
  6. ↑ Krzysztof Kanawka: Dragon C2+: czwarty dzień misji. kosmonauta.net, 2012-05-25. [dostęp 2014-06-29].
  7. ↑ Krzysztof Kanawka: Dragon C2+: piąty dzień misji. kosmonauta.net, 2012-05-26. [dostęp 2014-06-29].
  8. ↑ Clara Moskowitz: SpaceX Dragon Capsule Splashes Down in Pacific, Ending Historic Test Flight. SPACE.com, 2012-05-31. [dostęp 2012-05-31].
  9. ↑ Charles Black: Dragon return completes first commercial cargo mission to the space station (ang.). SEN, 2012-10-28. [dostęp 2012-10-29].
  10. ↑ Łukasz Żmijewski: Kosmos. SpaceX Dragon. T. 59. Poznań: Amermedia Sp. z o.o., 2012, s. 4–6. ISBN 978-83-252-1912-3.
  11. ↑ DragonLab DataSheet - SpaceX (ang.). SpaceX. [dostęp 2020-06-01].
  12. ↑ Crew Dragon, [w:] SpaceX [online] [dostęp 2020-01-20] (ang.).
  13. ↑ Chris Bergin: SpaceX lifts the lid on the Dragon V2 crew spacecraft (ang.). NASASpaceFlight.com, 2014-05-29. [dostęp 2014-06-29].
  14. ↑ Dragon, [w:] SpaceX [online] [dostęp 2020-01-20] (ang.).
  15. ↑ Dziewiczy lot Dragona. Należący do SpaceX pierwszy prywatny statek załogowy wystartował, by zacumować do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. [dostęp 2019-03-02].
  16. ↑ Ostatnia prosta do misji załogowej (pol.). [dostęp 2020-01-20].
  17. ↑ Space Station – Off The Earth, For The Earth, blogs.nasa.gov [dostęp 2020-05-31] (ang.).
  18. ↑ "Dwaj ulubieni tatusiowie Ameryki zadokowali do stacji kosmicznej", 31 maja 2020 [dostęp 2020-05-31].
  19. ↑ SpaceX Could Launch NASA Astronauts Into Space in Early 2020 [dostęp 2019-10-10] (ang.).
  20. ↑ Gunter Krebs: DragonLab (ang.). W: Gunter’s Space Page [on-line]. [dostęp 2017-07-13].
  21. ↑ Elon Musk suggests SpaceX is scrapping its plans to land Dragon capsules on Mars, [w:] The Verge [online] [dostęp 2020-01-20] (ang.).
  22. ↑ a b Chris Bergin, Pete Harding: SpaceX Dragon homecoming successfully concludes CRS-3 mission (ang.). NasaSpaceFlight.com, 2014-05-18. [dostęp 2014-06-29].
  23. ↑ a b Chris Bergin: CRS-4: SpaceX Dragon returns back to Earth (ang.). NasaSpaceFlight.com, 2014-10-25. [dostęp 2015-01-20].
  24. ↑ William Graham: CRS-5 Dragon successfully launched – Core ASDS landing attempted (ang.). NasaSpaceFlight.com, 2015-01-10. [dostęp 2015-01-20].
  25. ↑ Chris Bergin: SpaceX CRS-5 Dragon returns home via Pacific splashdown (ang.). NasaSpaceFlight.com, 2015-02-09. [dostęp 2015-02-11].
  26. ↑ William Graham: SpaceX Falcon 9 launches CRS-6 Dragon en route to ISS (ang.). NasaSpaceFlight.com, 2015-04-13. [dostęp 2015-04-15].
  27. ↑ Mike Wall: SpaceX Rocket Explodes During Cargo Launch to Space Station (ang.). W: Space.com [on-line]. [dostęp 2016-03-16].
  28. ↑ William Graham: SpaceX return Dragon to space as Falcon 9 nails ASDS landing (ang.). W: NASASpaceFlight.com [on-line]. 2016-04-08. [dostęp 2016-04-09].
  29. ↑ Chris Gebhardt: CRS-8 Dragon completes ISS mission, splashes down in Pacific (ang.). W: NASASpaceFlight.com [on-line]. 2016-05-11. [dostęp 2016-06-05].
  30. ↑ William Graham: SpaceX Falcon 9 lofts CRS-9 Dragon launch and achieves LZ-1 landing (ang.). W: NASASpaceFlight.com [on-line]. 2016-07-17. [dostęp 2016-07-20].
  31. ↑ Dragon powrócił na Ziemię. Loty kosmiczne. [dostęp 2016-08-29].
  32. ↑ a b William Graham: Falcon 9 launches with CRS-11 Dragon on 100th 39A launch (ang.). W: NASASpaceFlight [on-line]. 2017-06-03. [dostęp 2017-07-13].
  33. ↑ Stephen Clark: Dragon capsule splashes down in Pacific with space station cargo (ang.). W: Spaceflight Now [on-line]. 2017-09-17. [dostęp 2017-09-19].
  34. ↑ Launch Schedule (ang.). W: Spaceflight Now [on-line]. [dostęp 2017-09-19].
  35. ↑ SpaceX’s CRS-13 Dragon returns home – NASASpaceFlight.com, www.nasaspaceflight.com [dostęp 2018-04-10] (ang.).
  36. ↑ CRS-14, „SpaceX.com.pl” [dostęp 2018-04-10] (pol.).
  37. ↑ Dragon’s CRS-14 mission concludes with splashdown in Pacific Ocean – NASASpaceFlight.com, www.nasaspaceflight.com [dostęp 2018-05-11] (ang.).
  38. ↑ Return of the Dragon – CRS-15 ends mission with Pacific splashdown – NASASpaceFlight.com, www.nasaspaceflight.com [dostęp 2018-08-09] (ang.).
  39. ↑ Misja CRS-16 kapsuły Dragon 1. W: kosmonauta.net [on-line]. 2018-12-05. [dostęp 2018-12-14].
  40. ↑ Chris Bergin: CRS-18 Dragon completes mission with Pacific Ocean Splashdown (ang.). [dostęp 2019-10-16].
  41. ↑ Koniec misji CRS-19 (pol.).
  42. ↑ Launch Schedule, [w:] Spaceflight Now [online] [dostęp 2020-01-21] (ang.).
  43. ↑ Koniec misji CRS-20, Kosmonauta.net, 8 kwietnia 2020 [dostęp 2020-04-18] (pol.).
  44. ↑ Here's How Much NASA Is Paying Per Seat on SpaceX's Crew Dragon & Boeing's Starliner | Space, www.space.com [dostęp 2020-05-09] (ang.).


W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem:
Dragon (statek kosmiczny)

Bibliografia

Misje statku Dragon
Zakończone
Aktualne
Przyszłe
Moduły i systemy Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
Moduły
Podsystemy
Pojazdy zaopatrzeniowe

ISS configuration sep-2006 for ISS construction section icon.svg

  1. ↑ a b c d elementy jeszcze nie dostarczone na orbitę
  2. ↑ a b c d e f g elementy anulowane

Informacja

Artykuł Dragon (statek kosmiczny) w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:

O stronie

Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2021-06-13 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=470963