W 1783 r. nastąpiło nadanie praw miasta powiatowego (ujezd)[9] i wodowanie pierwszego statku w miejscowej stoczni. Od 1783 do ok. 1793 roku w mieście działała Kompania Handlowa Polska (tzw. Kompania Chersońska) – pierwsze polskie przedsiębiorstwo żeglugowe.
Okupowany przez III Rzeszę od 19 sierpnia 1941 do 13 marca 1944 roku.
W referendum z 1991 r., przy frekwencji 83,4% osób uprawnionych do głosowania, 90,1% głosów w obwodzie chersońskim oddano za ogłoszeniem niepodległości przez Ukrainę[10].
Inwazja Rosji na Ukrainę (2022)
Po sześciu dniach od rozpoczęcia się pełnoskalowej inwazji na Ukrainę, 2 marca 2022 wojska rosyjskie dotarły z kierunku anektowanego Krymu[11] do Chersonia i zajęły miasto wraz z terytorium całego podległego mu obwodu[3]. W tym samym miesiącu Prezydent Ukrainy nadał miastu tytuł Miasto-bohater Ukrainy[12], a fakt szybkiego przejęcia kontroli nad regionem przez wrogie wojska wzbudził spekulacje na temat zdrady ze strony m.in. lokalnych oddziałów SBU[13][14]. Ocenę tę podzieliło wszczęte latem 2022 postępowanie władz ukraińskich wokół zaniedbań w strukturach służby m.in. w regionie Chersonia, w wyniku którego odwołany został szef SBU, Iwan Bakanow[15]. Pod koniec lipca zidentyfikownano 26 ukraińskich kolaborantów w strukturach siłowych rosyjskich[16].
Tuż po rozpoczęciu się rosyjskiej okupacji powołano kolaboracyjne władze[17] dążące do włączenia miasta i obwodu w skład Federacji Rosyjskiej[18]. Rozpoczęły one proces rusyfikacji[19] oraz wprowadziły do obiegu rubla rosyjskiego[20]. Na ulicznych billboardach znalazły się propagandowe plakaty z napisami "Россия здесь навсегда" (ros. "Rosja jest tutaj na zawsze")[21][22]. Działania władz okupacyjnych oraz kolaboracyjnych spotkały się ze strony niektórych mieszkańców miasta z oporem, w tym o charakterze partyzanckim[23]. 30 września 2022, na mocy nielegalnego referendum, miasto wraz z terytorium całego obwodu chersońskiego i czterech innych obwodów Ukrainy, zostało włączone w teren Federacji Rosyjskiej poprzez jednostronnie ogłoszoną aneksję[24].
21 października 2022 władze kolaboracyjne wraz z wojskiem rozpoczęły ewakuację z miasta na przeciwny przeg Dniepru, przymusowo wywożąc ludność cywilną przeprawą promową i dokonując rabunku mienia[25]. 9 listopada 2022 wojska rosyjskie otrzymały rozkaz wycofania się z miasta oraz całego prawego brzegu Dniepru, czemu towarzyszyła ewakuacja władz kolaboracyjnych wraz z demontażem rosyjskiej symboliki państwowej w mieście[26]. Chersoń został oficjalnie wyzwolony i wrócił pod kontrolę wojsk ukraińskich 11 listopada 2022[27][28]. 14 listopada miasto zostało odwiedzone przez delegację ukraińskich władz na czele z prezydentem Wołodymyrem Zełenskim[29].
Zabytki i atrakcje
pozostałości wałów twierdzy z bramami z XVIII/XIX w.