Charlie Chaplin

  1. Strona główna
  2. Polska Wikipedia
  3. Charlie Chaplin
Charlie Chaplin
Ilustracja
Imię i nazwisko

Charles Spencer Chaplin

Data i miejsce urodzenia

16 kwietnia 1889
Londyn

Data i miejsce śmierci

25 grudnia 1977
Vevey

Zawód

aktor, reżyser, producent filmowy, scenarzysta, kompozytor

Współmałżonek


1. Mildred Harris (23 października 1918 – 19 listopada 1920)
2. Lita Grey (26 listopada 1924 – sierpień 1927)
3. Paulette Goddard (1936 – 1942, rozwód)
4. Oona O’Neill (16 czerwca 1943 – do śmierci w 1977)

Lata aktywności

1913–1977

Odznaczenia
Kawaler Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego od 1936 (cywilny)
Faksymile
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa
Karykatura Charlesa Chaplina
Chaplin i Jackie Coogan w filmie Brzdąc (1921)

Charlie Chaplin, właśc. Charles Spencer Chaplin, KBE (ur. 16 kwietnia 1889 w Londynie, zm. 25 grudnia 1977 w Vevey) – brytyjski aktor i reżyser okresu kina niemego, później także filmów udźwiękowionych; producent, scenarzysta i kompozytor muzyki filmowej. Ikona kultury popularnej[1]. Jeden z najwybitniejszych i najlepiej rozpoznawalnych aktorów i reżyserów w historii światowego kina[2][3][4]. American Film Institute umieścił go na 10. miejscu w rankingu „50 największych legend amerykańskiego ekranu” (The 50 Greatest American Screen Legends)[5].

Życiorys

Młodość, rodzina

Urodził się 16 kwietnia 1889 ok. godz. 20:00 na East Lane w Walworth w Londynie[6][a]. Jego ojcem był Charles Chaplin, a matką Hannah Harriette Hill, występująca również pod pseudonimem Lily Harley (oboje w ćwierci romskiego pochodzenia[8]). Oboje rodzice byli aktorami wodewilowymi[9], rozstali się rok po narodzinach Charlesa juniora, który odtąd pozostawał pod opieką matki[10].

Pierwsze miesiące życia spędził przy St. George’s Road na West Square w Lambeth[11]. Wychowywał się ze starszym o cztery lata bratem, Sydneyem, synem Hannah z poprzedniego związku[12]. W 1884 ich matka podupadła na zdrowiu i straciła posadę w teatrze, po czym zaczęła dorabiać jako krawcowa[13]. Żyli w skrajnie trudnych warunkach i narastającej biedzie, przeprowadzając się do coraz mniejszych pokoi (mieszkali m.in. na Oakley Street)[14]. W 1886 matce Charliego nie udało się znaleźć pracy, dlatego w 1896 we troje trafili do przytułku[15]. Po kilku tygodniach zostali przeniesieni do Szkoły dla Sierot i Ubogich Dzieci w Hanwell[16]. Będąc nastolatkiem, z powodu trudnej sytuacji materialnej podjął pracę w warsztacie samochodowym w Lambeth. Opuściwszy przytułek, ponownie zamieszkał z bratem i matką[17]. Po tym, jak Hannah dostała obłędu i została umieszczona w szpitalu psychiatrycznym w Cane Hill, trafił z bratem pod opiekę ojca i macochy, Louise, która źle ich traktowała, m.in. nie wpuszczała ich na noc do domu (mieszczącym się przy Kennington Road 287), przez co konieczna była interwencja Towarzystwa Ochrony Dzieci przed Okrucieństwem[18]. Charlie z tego związku ojca ma młodszego prawie o cztery lata brata przyrodniego, z którym jednak nie stworzył żadnych więzi[19]. Matka ponownie zajęła się synem po wyjściu szpitala psychiatrycznego; zamieszkali przy ul. Pownall Palace 3 w londyńskiej dzielnicy Kennington[20]. Jako dziecko chorował na astmę[21]. W 1901 jego ojciec zmarł (w wieku 37 lat) z powodu alkoholizmu[9], a matka ponownie trafiła do Cane Hill z powodu obłędu[22]. 12-letnim Charliem zajęła się jego ciotka, a następnie brat Sydney, który wrócił z kilkutygodniowej wyprawy statkiem pasażerskim (na którym pracował jako trębacz)[23]. Hannah zmarła w 1928 w Kalifornii kilka dni po ataku woreczka żółciowego, otoczona opieką syna[24].

Gdy był dzieckiem, jego matka siadywała z nim przy oknie i odgrywała sceny tego, co działo się za szybą[25]. Nauczyła go także śpiewać i grać na scenie[26].

Kariera

Po raz pierwszy wystąpił na scenie w 1894, śpiewając piosenkę Jacka Jonesa w musicalu wystawianym w teatrze Canteen w Andershot[10][27]. Tego wieczora w sztuce grała jego matka, a on czekał na nią za kurtyną; kiedy schorowana Hannah nagle straciła głos, dyrektor teatru wypchnął Charliego na scenę, a chłopiec zaczął improwizować[26][27]. Gdy miał osiem lat, dołączył do trupy tanecznej The Eight Lancashire Lads (pol. „Ośmiu chłopców z Lancashire”), z którą występował m.in. jako kot w pantomimie Kopciuszek w Londynie[28]. By wesprzeć matkę finansowo, przerwał naukę w szkole i imał się różnych prac dorywczych, m.in. był chłopcem na posyłki w mydlarni, recepcjonistą i sprzątaczem w gabinetach lekarskich, lokajem u rodziny Kinsey-Taylorów i drwalem, poza tym obsługiwał maszyny w drukarni i udzielał lekcji tańca[29].

Po zapisaniu się do agencji teatralnej Blackmore’a zdobył angaż do roli Sammy’ego, chłopca sprzedającego gazety, w sztuce Harry’ego Arthura Saintbury’ego Jim, czyli romans cockneya; spektakl zebrał głównie negatywne recenzje, choć sam Chaplin był chwalony za swój występ[30]. Następnie przez kilka sezonów grał postać Billy’ego w objazdowej sztuce teatralnej o Sherlocku Holmesie, w której występował również jego brat[31]. Od października do grudnia 1905 występował w westendowskiej jednoaktówce pt. Sherlock Holmes w ciężkich opałach w Duke of York’s Theatre[32]. W wieku 16 lat rozpoczął naukę gry na wiolonczeli i skrzypcach[33], poza tym wyczynowo trenował bieganie[34]. Dorabiał, pracując m.in. jako sprzedawca kwiatów i asystent fryzjera[34]. Jako członek zespołu wodewilowego „Cyrk Caseya” występował na estradzie z parodiami rozbójnika Dicka Turpina i iluzjonisty Walforda Bodie’ego[35].

Po dłuższym okresie niepowodzeń (m.in. komercyjnym fiasku skeczu Wesoły major, w którym zagrał główną rolę, oraz przerwaniu realizacji autorskiego skeczu Dwunastu sprawiedliwych w jego reżyserii) dołączył do trupy Franka Karno[36]. Po ciepło przyjętym przez publiczność debiucie w burlesce Mecz futbolowy podpisał roczny kontrakt z trupą, z którą przez kolejne 14 tygodni występował w Londynie, po czym odbył trasę objazdową po kraju[37]. W kolejnych latach kontynuował współpracę z trupą, z którą występował m.in. w Milczących ptaszkach i Jeździe na wrotkach, poza tym grali za granicą, np. w Folies Bergère w Paryżu[38]. Przejął także po Harrym Weldonie główną rolę w Meczu futbolowym[39]. W 1909 wyruszył z trupą Karno w swoją pierwszą trasę po USA[40]. Występował tam m.in. jako główny bohater w burlesce The Wow-wows, która sztuka początkowo została chłodno przyjęta przez tamtejszą publiczność, jednak w końcu zyskała uznanie widzów[41]. Trupa wkrótce przedłużyła kontrakt i odbyła trasę po kraju[41]. Po powrocie do Anglii odbył z trupą kilkutygodniową trasę objazdową[42]. W tym okresie zadebiutował jako reżyser filmem krótkometrażowym o Dawidzie Copperfieldzie The Ballad of the Upside Down House, który zrealizował dla Levy Fritz Mutoscope Company[43]. Po udanym debiucie podpisał kontrakt na kolejne 12 filmów krótkometrażowych dla wytwórni[44]. W 1913 znów wyleciał z trupą Karno do USA, gdzie występował m.in. jako pijak w komedii Noc w klubie[42]. Niedługo później zakończył współpracę z zespołem[45].

Dzięki występowi w Wieczorze w angielskim Music-Hallu został zauważony przez producenta kina niemego, Macka Sennetta, który zaoferował mu zatrudnienie w swoim studiu Keystone Film Company[46]. Chaplin przyjął propozycje i w styczniu 1914 rozpoczął pracę dla Keystone Studios ze stawką 150 dol. tygodniowo[47]. Sennett znany był ze swojej spontaniczności, a filmy produkowane w jego studiu często nie posiadały scenariuszy, co było szansą dla Chaplina, który obdarzony był umiejętnościami improwizacyjnymi[48]. W pierwszym filmie, Aby zarobić na życie, postać grana przez Chaplina nie jest jeszcze dopracowana – nosi cylinder i ma sumiaste wąsy. Przy pracy nad filmem Dziwna przygoda Mabel (1914) Sennett, zdesperowany brakiem gagów, zlecił Chaplinowi samodzielną charakteryzację i grę bez przygotowania[49]. Aktor udał się do garderoby i stworzył postać trampa, tj. włóczęgi z manierami dżentelmena noszącego ciasny żakiecik, przyduże spodnie, rozchodzone buty, melonik, bambusową laseczkę i wąsik[50][51].

Ten facet jest wielostronny: tramp, dżentelmen, poeta, marzyciel, samotnik, stale wyczekujący romantyczności i przygody. Chciałbym natchnąć pana [Macka Senneta] mniemaniem, że jest uczonym, muzykiem, księciem, graczem w polo. Jednakże nie gardzi zbieraniem niedopałków czy okradaniem dzieci z cukierków. I oczywiście, jeśli sytuacja tego wymaga, potrafi kopnąć damę w zadek.

Chaplin, [52]
Pożyczka Wolności

Chaplin w Pożyczce Wolności, 1918

Pomoc
Inny fragment Pożyczki Wolności

Chaplin w Pożyczce Wolności, 1918

Pomoc
I jeszcze jeden fragment Pożyczki …

Chaplin w Pożyczce Wolności, 1918

Pomoc

W kolejnych filmach ponownie kreował postać włóczęgi[53]. Często proponował reżyserom i producentom własne gagi, jednak z uwagi na chęć utrzymania przez nich szybkiego tempa akcji filmu były one albo wycinane podczas montażu, albo odrzucane jeszcze przed rozpoczęciem zdjęć[54]. To skłoniło Chaplina do podjęcia decyzji o reżyserowaniu filmów[55]. Jako reżyser zadebiutował filmem Bójka na deszczu (1914), po którego premierze otrzymał zlecenia dla Keystone[56]. W ramach kontraktu zagrał m.in. w filmach: Dwadzieścia minut miłości, Charlie piekarczykiem, Gaz rozweselający i Pomocnik sceniczny, a ostatnią produkcją zrealizowaną dla firmy była komedia Jego przedhistoryczna przeszłość[57]. Przed zakończeniem umowy z Keystone Records do Chaplina zgłosiło się konkurencyjne studio The Essanay Film Manufacturing Company z Chicago, które zaoferowało reżyserowi 1250 dolarów i jednorazowy bonus za przejście w wysokości 10 tys. dol[58]. W tym okresie rosła jego popularność w branży filmowej oraz wśród kinomanów, zaczął także stawać się ikoną popkultury, idolem tłumów i inspiracją dla innych wykonawców, którzy imitowali wylansowaną niego postać trampa[59]. Dla wytwórni Essanay zrealizował m.in. film Charlie gra Carmen (1915)[60]. W 1915 zaczął pracę dla studia The Mutual Film Corporation, od którego otrzymywał pensję w wysokości 10 tys. dol. tygodniowo i jednorazowo 150 tys. dol. premii za podpisanie z nimi kontraktu[61]. W ramach umowy z wytwórnią zrealizował 12 filmów: Charlie kierownikiem działu, Charlie strażakiem, Charlie włóczęga, Późny powrót Charliego, Charlie i hrabia, Lichwiarz, Charlie gra w filmie, Charlie na ślizgawce, Charlie na kuracji, Spokojna ulica, Imigrant i Charlie ucieka[62]. Następnie stał się najlepiej opłacanym aktorem świata – za podpisanie kontraktu z wytwórnią First National otrzymał 1,2 mln dol[63]. Stworzył dla studia m.in. filmy Psie życie, Charlie żołnierzem i Idylla na wsi, a także Brzdąca, który osiągnął wielki sukces, zbierając szczególnie dobre recenzje i ostatecznie stając się klasykiem[64]. Następnie nakręcił dla wytwórni jeszcze cztery filmy, m.in. Nieroby, Dzień zapłaty i Piegrzym[65]. Pozostając w First National, w 1919 wraz z Mary Pickford, Douglasem Fairbanksem i Davidem Warkiem Griffithem założył studio United Artists, powstałe dla ochrony ich niezależności i walki z planowaną fuzją filmowych spółek produkcyjnych[66]. Pierwszym filmem, który zrealizował dla wytwórni, była Gorączka złota, która miała premierę dopiero w 1925[67]. Następnie nakręcił także Paryżankę (1923) [68] i Cyrk (1928), do którego nagrał także tytułową piosenkę („The Circus”).

Mimo że filmy udźwiękowione stały się głównym nurtem kinematografii wkrótce po ich wprowadzeniu w 1927, Chaplin nie zdecydował się na ten krok aż do lat 30., ponieważ uważał, że w kinie nadal jest przestrzeń dla filmów niemych oraz twierdził, iż w filmach dźwiękowych nie zdoła osiągnąć doskonałości, jaką wypracował przy filmach niemych[69]. W tym okresie odczuwał mniejsze zainteresowanie wytwórni jego filmami[70]. Mimo to nakręcił nieme Światła wielkiego miasta (1931), które odniosły sukces komercyjny i zebrały pochlebne recenzje[71]. Po premierze filmu odczuwał kryzys twórczy związany z brakiem popytu na kino nieme, toteż rozważał zakończenie kariery[72]. Ostatecznie jednak zdecydował się na nakręcenie jeszcze jednej niemej produkcji – Dzisiejszych czasów (1936), które cieszyły się uznaniem krytyków i widzów[73]. Na ścieżce dźwiękowej filmu umieścił skomponowany przez siebie utwór „Smile”, który stał się przebojem, a w późniejszych latach śpiewali ją m.in. Nat King Cole, Michael Jackson oraz zespół Soulsavers z Davidem Gahanem.

Podczas II wojny światowej często przemawiał do Amerykanów, wypowiadając się przeciwko Adolfowi Hitlerowi i zachęcając amerykański rząd do utworzenia drugiego frontu[74]. Ze względu na lewicowe poglądy znalazł się na tzw. czarnej liście Hollywood. Swoim kolejnym filmem, antyhitlerowską komedią Dyktator (1940), naraził się zwolennikom niemieckiego zbrodniarza wojennego[75]. Jednocześnie dzięki temu filmowi osiągnął swój wówczas największy sukces kasowy[76].

W pierwszej połowie lat 40. został niesłusznie oskarżony o ojcostwo urodzonej w 1943 Carol Ann, córki aktorki Joan Barry, która przez wiele tygodni nagabywała Chaplina[77]. Mimo że badania krwi temu zaprzeczyły, sąd nałożył na aktora alimenty w wysokości 75 dol. tygodniowo, które miał wypłacać przez kolejne 21 lat[78][79]. Oburzony wyrokiem, a także zmęczony namolnością prasy, na kilka tygodni opuścił kraj i zamieszkał w Nyack[79][80]. W międzyczasie pracował nad filmem Cień i substancja, którego w końcu jednak nie nakręcił[81].

Powrócił do kin filmem Pan Verdoux (1947), który zebrał pochwalne recenzje i cieszył się uznaniem publiczności[82]. Mimo początkowego sukcesu komedii, amerykańska prasa wraz z narodowymi organizacjami (m.in. Legionem Amerykańskim) wciąż krytykowała Chaplina za jego lewicowe poglądy i utrudniała dalszą dystrybucję filmu[83]. Zmęczony nieustającymi atakami ze strony prasy, opuścił USA[84]. Początkowo mieszkał w Londynie, ostatecznie osiadł z żoną, Ooną O’Neill, i dziećmi w szwajcarskiej wsi Corsier-sur-Vevey[85][86].

Niezrażony krytyką amerykańskiej prasy, nakręcił Światła rampy (1952)[87]. Film przyniósł mu rekordowo duże zyski, mimo że został zbojkotowany przez amerykańskie kina[88]. W tym okresie został komandorem Legii Honorowej Francji oraz uzyskał honorowe członkostwo w Societe des Auteurs et Compositeurs Dramatiques[89]. Wcześniej został mianowany Kawalerem Legii Narodowej Francji[90]. W 1957 wypuścił swój ostatni film w karierze, Król w Nowym Jorku[91]. W 1975 otrzymał odznaczenie, a zarazem brytyjski tytuł szlachecki – Order Imperium Brytyjskiego[92].

Śmierć i pochówek

Od października 1977 był w poważnym stanie. Zmarł we śnie, rankiem 25 grudnia 1977 w Vevey[86]. Po skromnej uroczystości pogrzebowej odprawionej w obrządku anglikańskim został pochowany na cmentarzu w Corsier-sur-Vevey w Szwajcarii[86]. Trzy miesiące po pochówku wandal wykradł z grobu jego ciało, a osiem tygodni później zwłoki zostały odnalezione i ponownie pochowane, ale tym razem po uprzednim umieszczeniu ich w betonowym sarkofagu[86].

Życie prywatne

Był związany z aktorką Edną Purviance[93]. 23 października 1918 poślubił 18-letnią Mildred Harris[94]. W 1919 urodził im się syn Norman, który jednak zmarł trzy dni po urodzeniu[95]. Rozwiedli się 19 listopada 1920 z powodu „duchowego okrucieństwa”[96][97]. Był związany z Polą Negri, a według informacji prasowej z 1923 nawet był z nią zaręczony[98], czemu jednak on sam zaprzeczył w swojej autobiografii[99]. 26 listopada 1924 ożenił się z Litą Grey, z którą w sierpniu 1927 wziął rozwód[100]. Mieli dwóch synów: Charlesa Jr. i Sydneya (zm. 3 marca 2009 w Kalifornii)[101]. W latach 1936–1942 jego żoną była aktorka Paulette Goddard[102]. 16 czerwca 1943 poślubił młodszą o 37 lat Oonę O’Neill, córkę dramaturga Eugene O’Neilla[103], z którą pozostał do swojej śmierci w 1977. Doczekali się ósemki dzieci: Geraldine, Michaela, Josephine, Jane, Eugene, Victorii (ur. 1951), Christophera i Annette-Emilie[86].

Filmografia

Zestawienie obejmuje wybrane filmy, w których występował Charlie Chaplin[104].

Aktor

Jako aktor wystąpił łącznie w prawie 90 produkcjach filmowych krótko- i długometrażowych.

Filmy krótkometrażowe

  • Aby zarobić na życie (Making a living, 1914, czas: 13') jako Edgar English, oszust
  • Charlie jest zadowolony z siebie (Kid Auto Races at Venice, 1914, czas: 6' 22'' jako włóczęga
  • Charlie w hotelu (Mabel's Strange Predicament, 1914, czas: 17') jako pijany mężczyzna
  • A Thief Catcher (1914, czas: 8') jako policjant
  • Wśród ulewy (Between Showers, 1914, czas: 15') jako podrywacz
  • Charlie gra w filmie (A Film Johnnie, 1914, czas: 15') jako The Film Johnnie
  • Charlie tańczy (Tango Tangle, 1914, czas: 12') jako nietrzeźwy tancerz
  • Charlie wybiera między barem a miłością (His Favorite Pastime, 1914, czas: 16') jako pijany podrywacz
  • Charlie jako markiz (Cruel, cruel love, 1914, czas: 16') jako lord Helpus/p. Dovey
  • Charlie zakochany (The Star Boarder, 1914, czas: 16') jako tytułowy bohater
  • Mabel przy kierownicy (Mabel at the Wheel, 1914, czas: 18') jako Villain
  • Charlie i chronometr (Twenty Minutes of Love, 1914, czas: 20') jako złodziej/kieszonkowiec
  • Charlie kelnerem (Caught in a Cabaret, 1914, czas: 30') jako tytułowy bohater
  • Charlie się kocha (Caught in the Rain, 1914, czas: 16') jako nietrzeźwy gość hotelowy
  • Pani Charlie (A Busy Day, 1914, czas: 6') jako żona
  • Młotek Charliego (The Fatal Mallet, 1914, czas: 18') jako konkurent Mabel
  • Flirt Mabel (Her Friend the Bandit, 1914, czas: 16') jako bandyta
  • Charlie i Fatty na ringu (The Knockout, 1914, czas: 27') jako arbiter ringowy
  • Charlie i parówki (Mabel's Busy Day, 1914, czas: 10') jako nietrzeźwy utrapieniec
  • Charlie i manekin (Mabel's Married Life, 1914, czas: 17') jako mąż Mabel
  • Charlie dentystą (Laughing Gas, 1914, czas: 16') jako asystent dentysty
  • Charlie w teatrze (The Property Man, 1914, czas: 28') jako tytułowy bohater
  • Charlie jako malarz (The Face on the Barroom Floor, 1914, czas: 14') jako artysta
  • Gorączka wiosenna (Recreation, 1914, czas: 7') jako włóczęga
  • Charlie kokietuje (The Masquerader, 1914, czas: 9') jako aktor filmowy/przystojny nieznajomy
  • Charlie pielęgniarzem (His New Profession, 1914, czas: 16') jako Charlie
  • Charlie i Fatty bawią się (The Rounders, 1914, czas: 16') jako hulaka
  • Charlie jako dozorca (The New Janitor, 1914, czas: 16') jako tytułowy bohater
  • Charlie i Józef są rywalami (Those Love Pangs, 1914, czas: 16') jako podrywacz
  • Charlie piekarczykiem (Dough and Dynamite, 1914, czas: 33') jako Pierre, kelner
  • Charlie i Mabel na wyścigach (Gentlemen of Nerve, 1914, czas: 16') jako p. Wow-Woe, fanatyk wyścigów
  • Jego muzyczna kariera (His Musical Career, 1914, czas: 16') jako Charlie/Tom, nosiciel fortepianów
  • Charlie jest tatusiem (His Trysting Place, 1914, czas: 32') jako Clarence, mąż
  • Charlie i Mabel na spacerze (Getting Acquainted, 1914, czas: 16') jako p. Sniffels
  • Charlie królem (His Prehistoric Past, 1914, czas: 22') jako Weakchin
  • Jego nowe zajęcie (His New Job, 1915, czas: 31') jako Film Extra
  • Charlie się bawi (A Night Out, 1915, czas: 34') jako hulaka
  • Charlie bokserem (The Champion, 1915, czas: 31') jako pretendent bokserski
  • Charlie w parku (In the Park, 1915, czas: 14') jako Charlie
  • Charlie się żeni (A Jitney Elopement, 1915, czas: 26') jako Suitor, fałszywy hrabia
  • Włóczęga (The Tramp, 1915, czas: 26') jako tytułowy bohater
  • Charlie na plaży (By the Sea, 1915, czas: 20') jako spacerowicz
  • Jego regeneracja (His Regeneration, 1915, czas: 15') jako klient
  • Praca (Work, 1915, czas: 29') jako asystent Izzy A. Wake'a
  • Panna Charlie (A Woman, 1915, czas: 26') jako mężczyzna/"Nora Nettlerash"
  • Charlie w banku (The Bank, 1915, czas: 25') jako dozorca
  • Charlie marynarzem (Shanghaied, 1915, czas: 27') jako włóczęga
  • Charlie w Music-Hallu (A Night in the Show, 1915, czas: 24') jako p. Pest/p. Rowdy - na balkonie/loży
  • Charlie gra Carmen (A Burlesque on Carmen, 1915, czas: 31') jako oficer Darn Hosiery
  • Charlie włamywaczem (Police, 1916, czas: 34') jako skazaniec 999 zwanym Charliem
  • Charlie kierownikiem działu (The Floorwalker, 1916, czas: 29') jako bezstronny klient
  • Charlie strażakiem (The Fireman, 1916, czas: 24') jako tytułowy bohater
  • Charlie włóczęga (The Vagabond, 1916, czas: 34') jako uliczny grajek
  • Późny powrót Charliego (One A.M., 1916, czas: 26') jako nietrzeźwy mężczyzna
  • Charlie i hrabia (The Count, 1916, czas: 24') jako asystent hrabiego
  • Lichwiarz (The Pawnshop, 1916, czas: 25') jako asystent właściciela lombardu
  • Charlie gra w filmie (Behind the Screen, 1916, czas: 30') jako David - jego asystent
  • Charlie na ślizgawce (The Rink, 1916, czas: 30') jako kelner, udający Sir Cecila Seltzera
  • Spokojna ulica (Easy Street, 1917, czas: 24') jako samotny mężczyzna
  • Charlie na kuracji (The Cure, 1917, czas: 24') jako nietrzeźwy mężczyzna
  • Imigrant (The Immigrant, 1917, czas: 30') jako imigrant
  • Poszukiwacz przygód (The Adventurer, 1917, czas: 24') jako skazaniec
  • Psie życie (A Dog's Life, 1918, czas: 33') jako włóczęga
  • Potrójne kłopoty (Triple Trouble, 1918, czas: 23') jako Charlie, dozorca
  • Pożyczka wolności (The Bond, 1918, czas: 10') niewymieniony w napisach
  • Idylla na wsi (Sunnyside, 1919, czas: 41') jako "złota rączka" na farmie
  • Dzień zabawy (A Day's Pleasure, 1919, czas: 24') jako ojciec
  • Profesor Bosco (The Professor, 1919, czas: 7') jako tytułowy bohater
  • Charlie Butts In (1920, czas: 11')
  • Nieroby (The Idle Class, 1921, czas: 32') jako włóczęga/mąż
  • Dzień wypłaty (Pay Day, 1922, czas: 21') jako robotnik
  • Przyjazny i miły (Nice and Friendly, 1922, czas: 11') jako włóczęga
  • Dama kameliowa (Camille, 1926, czas: 33') jako Mike

Filmy długometrażowe

Nagrody

Chaplin otrzymał trzy Oscary: Nagrodę Honorową za „wszechstronność i geniusz w aktorstwie, scenariuszu, reżyserii i produkcji Cyrku” w 1929 roku, drugą Nagrodę Honorową za „nieobliczalny wpływ, jaki wywarł na tworzenie filmów artystycznych w tym wieku” w 1972 roku oraz nagrodę dla najlepszej ścieżki dźwiękowej w 1973 roku za Światła rampy (wspólnie z Rayem Raschem i Larrym Russellem)[106]. Ponadto był nominowany w kategoriach: najlepszy aktor, najlepszy scenariusz oryginalny i najlepszy film (jako producent) za film Dyktator, a kolejną nominację otrzymał za najlepszy scenariusz oryginalny do filmu Pan Verdoux[107]. W 1976 roku Chaplin został członkiem Brytyjskiej Akademii Sztuki Filmowej i Telewizyjnej (BAFTA)[108].

Zobacz też

  • Chaplin – film biograficzny z Robertem Downey Jr w roli tytułowej.
  • Tsuyoshi Inukai
  • Postać Chaplina pojawia się w serialu Detektyw Murdoch (odcinek pt. Murdoch i tramp). W jego postać wcielił się Matthew Finlan.

Przypisy

  1. ↑ Charles Chaplin – Autobiografia. NieznanaHistoria.pl. [dostęp 2018-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-30)]. (pol.).
  2. ↑ Charlie Chaplin. charlie.pl. [dostęp 2018-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-30)]. (pol.).
  3. ↑ Charlie Chaplin: A Tribute to the Great Legendary Actor of World Cinema. WordPress.com. [dostęp 2018-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-30)]. (ang.).
  4. ↑ Chaplin. Legenda stulecia. Interia.pl. [dostęp 2018-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-30)]. (pol.).
  5. ↑ AFI's 100 YEARS...100 STARS. American Film Institute. [dostęp 2018-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-30)]. (ang.).
  6. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 11.
  7. ↑ Stassi 2015 ↓, s. 21.
  8. ↑ Chaplin Ch. My Autobiography, s. 19. [dostęp 2007-12-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-25)].
  9. ↑ a b Megan Gressor, Kerry Cook, Największe romanse wszech czasów, Bożenna Stokłosa (tłum.), Klub Dla Ciebie, 2005, s. 221, ISBN 83-7404-194-3.
  10. ↑ a b Chaplin 1993 ↓, s. 16.
  11. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 9.
  12. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 15.
  13. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 17–18, 55.
  14. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 15, 18, 21.
  15. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 24.
  16. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 26–28.
  17. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 32.
  18. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 14, 32–39.
  19. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 33–35.
  20. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 8, 40, 51, 57–59.
  21. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 51.
  22. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 60, 71–74.
  23. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 65, 73–78.
  24. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 319–321.
  25. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 70.
  26. ↑ a b Chaplin 1993 ↓, s. 16–17.
  27. ↑ a b Stassi 2015 ↓, s. 22.
  28. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 42–50.
  29. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 62–65, 69, 75.
  30. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 80–85.
  31. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 80–81, 90-93.
  32. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 93—94.
  33. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 137.
  34. ↑ a b Stassi 2015 ↓, s. 35.
  35. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 100.
  36. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 103–105.
  37. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 106–108.
  38. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 110–111, 120–121, 128.
  39. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 124.
  40. ↑ Stassi 2015 ↓, s. 37.
  41. ↑ a b Chaplin 1993 ↓, s. 129, 138–142.
  42. ↑ a b Chaplin 1993 ↓, s. 147–148, 153.
  43. ↑ Stassi 2015 ↓, s. 103–129.
  44. ↑ Stassi 2015 ↓, s. 132–141.
  45. ↑ Stassi 2015 ↓, s. 230.
  46. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 142, 152.
  47. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 153, 164.
  48. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 170–171.
  49. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 160.
  50. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 160, 164.
  51. ↑ Stassi 2015 ↓, s. 230–231.
  52. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 161.
  53. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 162, 168.
  54. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 161–166.
  55. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 167.
  56. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 169–170.
  57. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 174, 179.
  58. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 177–178.
  59. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 190–192, 195–197.
  60. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 192–193.
  61. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 197–199.
  62. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 208.
  63. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 210.
  64. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 232, 244–245, 257—260, 280, 290.
  65. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 290–291, 329.
  66. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 246–248.
  67. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 250, 338–339.
  68. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 333–334.
  69. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 364, 408.
  70. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 365, 368.
  71. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 363–365, 371–372, 408.
  72. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 422–423.
  73. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 428–429, 434.
  74. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 458–460, 468–469.
  75. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 441–442, 446–447.
  76. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 446–447.
  77. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 474–478.
  78. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 484–486.
  79. ↑ a b Megan Gressor, Kerry Cook, Największe romanse wszech czasów, Bożenna Stokłosa (tłum.), Klub Dla Ciebie, 2005, s. 223, ISBN 83-7404-194-3.
  80. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 486–487.
  81. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 466, 471–474, 487.
  82. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 466, 471–474, 510.
  83. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 510.
  84. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 515–520.
  85. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 523–524, 534.
  86. ↑ a b c d e Megan Gressor, Kerry Cook, Największe romanse wszech czasów, Bożenna Stokłosa (tłum.), Klub Dla Ciebie, 2005, s. 226, ISBN 83-7404-194-3.
  87. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 512.
  88. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 526.
  89. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 528.
  90. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 399.
  91. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 559.
  92. ↑ Comic genius Chaplin is knighted. BBC. [dostęp 2015-12-23]. (ang.).
  93. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 227–229.
  94. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 253–256.
  95. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 264.
  96. ↑ Glenn Mitchell, The Chaplin encyclopedia, B.T. Batsford, 1997, s. 126.
  97. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 265.
  98. ↑ Zamach morderczy na Polę Negri. „Nowości Illustrowane”. Nr 24, s. 9-10, 16 czerwca 1923. 
  99. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 334–336.
  100. ↑ Mitchell, The Chaplin encyclopedia, op. cit., s. 124.
  101. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 320.
  102. ↑ Chaplin 1993 ↓, s. 431, 456.
  103. ↑ Megan Gressor, Kerry Cook, Największe romanse wszech czasów, Bożenna Stokłosa (tłum.), Klub Dla Ciebie, 2005, s. 221, 223, ISBN 83-7404-194-3.
  104. ↑ Charles Chaplin, IMDb [dostęp 2020-05-17].
  105. ↑ Internet Archive, The films of Charlie Chaplin, Secaucus, N.J., Citadel Press, 1974 [dostęp 2020-01-23].
  106. ↑ Charles Chaplin, IMDb [dostęp 2019-05-17].
  107. ↑ The 13th Academy Awards: Nominees and Winners. Academy of Motion Picture Arts and Sciences. [zarchiwizowane z tego adresu (3 marca 2012)]. (ang.).
  108. ↑ Chris Hastings: Dawn French and Jennifer Saunders to be honoured by Bafta. 18 kwietnia 2009. [zarchiwizowane z tego adresu (10 października 2010)]. (ang.).

Uwagi

  1. ↑ W książce autobiograficznej pt. „L’ultimo ballo di Charlot” stwierdził, że urodził się na wozie wędrownych artystów, który jechał lasem w pobliżu Smethwick[7]

Bibliografia

  • Georges Sadoul: Charlie Chaplin : jego filmy i jego czasy. Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza, 1955.
  • Charles Chaplin: Moja autobiografia. Bronisław Zieliński (tłum.). Thaurus, 1993. ISBN 8371299232.
  • Fabio Stassi: Ostatni taniec Chaplina. Marginesy, 2015. ISBN 978-83-64700-13-2.

Linki zewnętrzne

Filmy w reżyserii Charliego Chaplina
Lata 10.
Lata 20.
Lata 30.
Lata 40.
Lata 50.
Lata 60.

BAFTA Fellowship
1971–2000
od 2001
Honorowy Złoty Lew
1969–1989
1990–2009
2010–
Nagroda Akademii Filmowej za najlepszą muzykę
1934-1939
1940-1949
1950-1959
1960-1969
1970-1979
1980-1989
1990-1999
2000-2009
2010-2019
2020-2029
Honorowe i specjalne Nagrody Akademii Filmowej
1926–1950
1951–1975
1976–2000
od 2001
Nagroda Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych dla najlepszego aktora
Laureaci Nagrody Erazma
1950–1959
1960–1969
1970–1979
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029

Informacja

Artykuł Charlie Chaplin w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:

O stronie

Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2023-09-17 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=102635