Bruceloza

Bruceloza (łac. Brucellosis lub Abortus epizooticus) – przewlekła i zakaźna bakteryjna choroba różnych gatunków zwierząt domowych i dzikich, jak również człowieka. Choroba ta u człowieka znana jest również pod nazwami: gorączka maltańska, choroba Banga, gorączka falująca, gorączka kozia, gorączka skalna, gorączka gibraltarska, gorączka Rio Grande.

Etiologia

Chorobę wywołują bakterie z rodzaju Brucella. Są to gramujemne pałeczki, nieposiadające rzęsek, ani otoczek, niewytwarzające przetrwalników bakterie tlenowe.

Bruceloza bydła

Brucelozę u bydła wywołuje Brucella abortus – pałeczka ronienia bydła. U bydła jest to przewlekła choroba zakaźna o przebiegu enzootycznym, cechująca się występowaniem ronień w zaawansowanej ciąży.

Źródła zakażenia i patogeneza

Głównym źródłem zakażenia są zwierzęta chore, które przy poronieniu lub podczas porodu wydalają na zewnątrz bakterie z płodem, wodami płodowymi i błonami płodowymi. Dochodzi do zakażenia wody, ściółki, paszy. Innym równie poważnym źródłem zakażenia może być mleko zakażonych zwierząt.

Objawy

Po zarażeniu okres inkubacji wynosi od 14 dni do pół roku. Po tym okresie u samic występują poronienia. Wody płodowe są mętne o brunatnoczekoladowej barwie. Błony płodowe pokryte wybroczynami, zgrubiałe. Kosmki wykazują ogniska martwicowe. Ogniska martwicowe występują także w macicy. U buhajów jądra powiększone są z ogniskami martwiczymi i rozrostem łącznotkankowym.

Rozpoznawanie

Brucelozę rozpoznajemy na podstawie:

• wywiadu epizootiologicznego
• badań laboratoryjnych (odgrywają największą rolę przy rozpoznawaniu brucelozy)
• badań bakteriologicznych: do badań wykorzystuje się wątrobę, śledzionę, wycinki węzłów chłonnych, ewentualnie poronione płody, mleko, nasienie, wycinki łożyska; płód do badania przesyłany jest w całości i musi być odpowiednio zabezpieczony (zniwelowanie możliwości zakażenia środowiska i materiału)
• badań serologicznych (krew na surowicę)
• badań biologicznych – wykonuje się je na zwierzętach laboratoryjnych. Kawie domowe są bardzo wrażliwe na zakażenie szczepami Brucella. Po zakażeniu zwierzęcia rozcierem badanego materiału począwszy od 2 tyg. bada się krew na obecność przeciwciał anty-Brucella. Po 5-6 tyg zwierzęta usypia się. W przypadku brucellozy stwierdza się sekcyjnie obrzęki stawów, węzłów chłonnych i śledziony. Kawie zakażone materiałem chorobotwórczym ronią nawet przy słabo zaznaczonych zmianach chorobowych. W Polsce nie wykonuje się tego typu badań^{[potrzebny przypis]}.

Rozpoznanie różnicowe

Należy wykluczyć następujące schorzenia: leptospirozę, listeriozę, aspergilozę, rzęsistkowicę, epizootyczne ronienie bydła.

Leczenie

Leczenie sztuk chorych na brucelozę jest zabronione. Jest nakaz zgłaszania. Choroba zwalczana z urzędu.

Zapobieganie i zwalczanie

Niedopuszczalne jest szczepienie przeciwko brucelozie (Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi).

Bruceloza świń

Chorobę wywołuje szczep Brucella suis. Świnie mogą zakażać się szczepem Brucella abortus, lecz brak jest objawów chorobowych.

Źródła zakażenia i patogeneza

Jak u bydła.

Objawy

Występują ronienia w czasie całego okresu ciąży. Porody martwych lub źle rozwiniętych prosiąt. Następstwem ronień jest bezpłodność. U knurów występuje zapalenie jąder.

Rozpoznawanie

Zasady rozpoznawania podobne jak w brucelozie bydła.

Rozpoznanie różnicowe

Należy wykluczyć: chorobę Aujeszkiego, leptospirozę, salmonellozę, listeriozę, rzęsistnicę.

Zapobieganie i zwalczanie

Należy wybić wszystkie zwierzęta z dodatnim odczynem serologicznym, odkazić chlewy, wybiegi. Mięso zwierząt poddanych ubojowi z konieczności jest warunkowo zdatne do spożycia. Zwierzęta importowane są badane i poddawane kwarantannie na 21 dni. Według aktualnie obowiązujących przepisów, tuszę i narządy wewnętrzne zwierząt chorych na brucelozę uznaje się za niezdatne do spożycia.

Bruceloza owiec

Brucelozę u owiec powoduje najczęściej Brucella melitensis, rzadziej Brucella abortus.

Leczenie

Leczenie sztuk chorych na brucelozę jest zabronione.

Zapobieganie i zwalczanie

Bruceloza owiec w Polsce jest chorobą zwalczaną z urzędu. Zwierzęta chore są likwidowane, pomieszczenia odkażane. Szczegółowe zasady postępowania w wypadku stwierdzenia choroby są regulowane rozporządzeniami Ministerstwa Rolnictwa.

Bruceloza koni

Według Sellon i Long „Infectious Diseases of Horses” za brucelozę u koni odpowiedzialna jest Brucella melitensis.

Bruceloza psów

 Osobny artykuł: Bruceloza psów.

Najczęściej chorują psy trzymane w gospodarstwach w których występuje bruceloza zwierząt gospodarskich. Zarażenie następuje w efekcie zjadania odpadów poporodowych lub poprzez picie mleka zwierząt chorych na brucelozę. U samców występuje zapalenie jąder i najądrzy, a u suk dochodzi do poronień.

Bruceloza zajęcy

Rozpoznawanie

Charakterystyczne zmiany anatomopatologiczne widoczne podczas sekcji pozwalają na łatwe rozpoznanie. Można również prowadzić badania bakteriologiczne, serologiczne.

Bruceloza człowieka – zoonoza

Bruceloza
Brucellosis
ICD-10	A23
A23.0	Bruceloza wywołana pałeczką maltańską [Br.melitensis]
A23.1	Bruceloza wywołana pałeczką ronienia krów [Br.abortus var.bovis]
A23.2	Bruceloza wywołana pałeczką ronienia świń [Br.abortus var.suis]
A23.3	Bruceloza wywołana pałeczką psią [Br.canis]
A23.9	Bruceloza, nie określona

Dla człowieka chorobotwórcze są Brucella melitensis, Brucella suis, Brucella abortus i Brucella canis. Objawy choroby u człowieka to: osłabienie, bóle mięśniowe, gorączka (rzadko falista). Dodatkowo mogą wystąpić: bóle głowy, bóle stawów, dolegliwości sercowe, zaburzenia psychiczne, utrata słuchu, bóle jąder, wysypki skórne. Najbardziej narażonymi na zachorowanie są lekarze weterynarii, technicy weterynarii, oborowi i dojarze, owczarze, rzeźnicy i mleczarze.

Najczęściej chorobę wywołuje Brucella melitensis^[1].

Zapobieganie

Nie jest znany żaden mechanizm przenoszenia się tej choroby z człowieka na człowieka. Nie odkryto także szczepionki. Dlatego jedyne zalecenia dotyczą przestrzegania higieny osobistej, oraz nieprzyjmowania produktów zwierzęcych (np. mleka) o niewiadomym pochodzeniu, będąc w krajach Afryki Subsaharyjskiej^[1].

Rozpoznanie

Rozpoznanie stawia się w oparciu o wywiad epidemiologiczny i badanie serologiczne:

• odczyn aglutynacji Wrighta
• odczyn wiązania dopełniacza
• odczyn skórno-alergiczny Burneta

Jest łatwa do pomylenia z malarią (szczególnie, że obie choroby występują w afrykańskiej strefie tropikalnej)^[1].

Leczenie

Antybiotyki skuteczne wobec bakterii Brucella to tetracykliny, ryfampicyna oraz aminoglikozydy: streptomycyna i gentamycyna. Leczenie musi trwać kilka tygodni, ponieważ bakterie namnażają się wewnątrzkomórkowo.^{[potrzebny przypis]}

Sprawdzonym^{[przez kogo?]} sposobem leczenia dla dorosłych jest podawanie domięśniowo 1 g streptomycyny przez 3 tygodnie oraz jednoczesne doksycykliny doustnie w dawce 100 mg 2 razy dziennie przez 6 tygodni.^{[potrzebny przypis]}

Powikłania

• zapalenie wsierdzia
• zapalenie szpiku kostnego
• zapalenie opon mózgowych i mózgu
• ropień śledziony
• zapalenie jąder

Historia

U człowieka ta choroba była już znana przed naszą erą.

Przypisy

Bibliografia

• Janowski H. i inni, Choroby bydła, Państwowe wydawnictwo rolnicze i leśne 1983, s. 480-489, ​ISBN 83-09-00650-0​.
• Cąkała S. i inni, Choroby owiec, Państwowe wydawnictwo rolnicze i leśne 1981, s. 272-274, ​ISBN 83-09-00473-7​.
• Beer J. i in., Choroby zakaźne zwierząt domowych 1980, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, tom II, s. 239-273, ​ISBN 83-09-00332-3​.
• Gerd Herold: Medycyna wewnętrzna. Repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy. Warszawa: PZWL, 2006. ISBN 83-200-3380-2.