Barbara Krafftówna

Barbara Krafftówna

Barbara Krafftówna podczas jubileuszu 65-lecia pracy artystycznej (2010)
Data i miejsce urodzenia	5 grudnia 1928 Warszawa
Data i miejsce śmierci	23 stycznia 2022 Konstancin-Jeziorna
Zawód	aktorka teatralna i filmowa
Współmałżonek	Michał Gazda (1956–1969; jego śmierć) Arnold Seidner (1986; jego śmierć)[1]
Lata aktywności	1946–2022
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Barbara Krafftówna, właściwie Barbara Krafft-Seidner^[2] (ur. 5 grudnia 1928 w Warszawie, zm. 23 stycznia 2022 w Konstancinie-Jeziornie^[3][4]) – polska aktorka teatralna i filmowa, artystka kabaretowa i piosenkarka.

Życiorys

Pochodzenie

Jej ojciec był naczelnym architektem w Łucku, matka nie pracowała zawodowo, prowadziła dom, w którym często rozbrzmiewała muzyka (matka śpiewała, grała na pianinie i skrzypcach). Barbara była najmłodsza z czworga rodzeństwa, miała dwóch przyrodnich braci i siostrę. Po śmierci ojca i po wybuchu II wojny światowej, wyjechała wraz z matką do Warszawy, uciekając z Wołynia przed Sowietami.

Występy w teatrze

Od wczesnych lat wykazywała zainteresowania aktorskie. W czasie wojny brała udział w zajęciach krakowskiego konspiracyjnego Studia Dramatycznego Iwona Galla, które ukończyła w 1946. Tam oprócz aktorstwa miała lekcje pantomimy, uczyła się też tańca. Od 1945 Studio działało przy Teatrze Starym w Krakowie, ale już w kolejnym roku Iwo Gall wraz z kilkoma uczniami, wśród nich z Krafftówną, wyjechał do Teatru Wybrzeże, funkcjonującego początkowo w Gdyni. Tam też, w listopadzie 1946 r. zadebiutowała rolą Rybaczki w Homerze i Orchidei Tadeusza Gajcego. Z trójmiejską sceną była związana do 1949 roku, zagrała m.in. Kasię w Jak wam się podoba Williama Szekspira (1947), Haneczkę w Weselu Stanisława Wyspiańskiego (1948) i Klarę w Pigmalionie (1913) George’a Bernarda Shawa (1949, wszystkie wymienione tytuły w reżyserii Galla). – Iwo Gall był moim wielkim nauczycielem i mistrzem. On ukształtował mój sposób patrzenia na teatr, ukształtował moje artystyczne myślenie – wspominała aktorka po latach^[5].

W 1949 przeniosła się wraz ze swym mistrzem do Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi, gdzie występowała do 1950 i zagrała m.in. Warię w Wiśniowym sadzie Antoniego Czechowa. W latach 1950–1953 pracowała we wrocławskich Teatrach Dramatycznych. Wystąpiła m.in. jako Klara w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry w reż. Marii Wiercińskiej (1951) i Eliza w Skąpcu Moliera w reż. Maryny Broniewskiej (1951).

Od 1953 występowała w teatrach warszawskich. Na początku w Teatrze Nowej Warszawy (1953–1956), gdzie m.in. ponownie u Marii Wiercińskiej zagrała Klarę w Ślubach panieńskich (1953). W Teatrze Estrada wcieliła się w rolę Pernette Laprade w Szczęśliwych dniach Claude’a-Andre Pugeta w reż. Tadeusza Cyglera (1956), a w Teatrze Komedia zagrała m.in. Jill w Jim i Jill Greya Clifforda i Newmana Greatrexa w reż. Kazimierza Pawłowskiego (1957).

Działalność publiczna

W latach 1961–1965 była radną Dzielnicowej Rady Narodowej Warszawa Śródmieście. Działała w komisji ds. kultury, sportu i turystyki. Funkcja ta znalazła odbicie w programach Kabaretu Starszych Panów, gdzie Krafftówna odtwarzała postać radnej.

Od 1957 do 1964 roku była aktorką Teatru Dramatycznego w Warszawie. Scena ta odważnie wprowadzała nową dramaturgię, co było możliwe po rozluźnieniu politycznego gorsetu cenzury (zob. odwilż). Po latach socrealizmu zaczęto wystawiać autorów zachodnich, odkrywano też dla polskiego teatru awangardowe dokonania Witkacego i Witolda Gombrowicza, wprowadzano na afisz nowe sztuki Tadeusza Różewicza i Sławomira Mrożka. Już pierwsza kreacja Barbary Krafftówny z tego okresu, rola tytułowa w Iwonie, księżniczce Burgunda Witolda Gombrowicza w reż. Haliny Mikołajskiej (1957) zwróciła uwagę krytyków. Aktorka zagrała tę nietypową rolę, zbudowaną głównie na mimice, nowocześnie i z temperamentem. – To był skok w kosmos. Wyjście z klasycznego teatru, z formy ustalonej przez pokolenia. Ta literatura zmieniła sposób myślenia o teatrze. Grając Gombrowicza, czuliśmy się jak w innym świecie – mówiła artystka wiele lat później^[6]. Jako Liza w Panu Puntili i jego słudze Mattim Bertolta Brechta (reż. K. Swinarski, 1958), narratorka zdarzeń scenicznych, była gapowata i nieporadna jak dziecko, ale przy tym zabawna. Ta obojętna mina, ten głos podwórzowej śpiewaczki, ta niby-interpretacja podobna do dukania na popisie szkolnym – cóż za świetna zabawa i jakie mądre wybrnięcie z trudnej roli Brechtowskiego ni to świadka, ni to konferansjera, a właściwie opowiadacza zdarzeń – nie kryła podziwu Agnieszka Osiecka^[7]. Kolejne kreacje z tego okresu to tytułowa postać z Księżniczki Turandot Carlo Gozziego (1959) oraz Słowiczka w Ptakach Agnieszki Osieckiej i Andrzeja Jareckiego (1960) – oba przedstawienia w reżyserii Konrada Swinarskiego. Gra Krafftówny opierała się na pełnych wdzięku stylizacjach, nierzadko pastiszowych, ale niepozbawionych liryzmu. – Jako aktorka zawsze uciekałam od naturalizmu, od dosłowności – podkreślała^[8]. Innego rodzaju wyzwaniem było zagranie postaci Abigail Williams w Procesie w Salem na podst. Czarownic z Salem Arthura Millera w reż. Ludwika René (1959). W 1959 aktorka r. występowała wraz z zespołem Teatru Dramatycznego w paryskim Teatrze Narodów, prezentując Parady Jana Potockiego, zrealizowane i wystawiane rok wcześniej w Warszawie. Reżyserką sztuki była Ewa Bonacka, a Barbara Krafftówna brawurowo zagrała Zerzabellę, zbierając wiele pochlebnych recenzji.

Lata 1964–1969 przypadają na angaż w Teatrze Narodowym. Stworzyła tu wiele znakomitych kreacji, m.in. kurki (Elżbiety) w Kurce wodnej (1964) i Wandy Lektorowiczówny w Janie Karolu Macieju Wścieklicy (1966) Stanisława Ignacego Witkiewicza (oba widowiska w reż. Wandy Laskowskiej). Predyspozycje aktorskie Krafftówny i oryginalny, w pełni już ukształtowany wizerunek sprawiły, że aktorka idealnie odnalazła się w dramaturgii Witkacego. Recenzenci uznali ją za modelową aktorkę dramatów tego autora, podkreślając jako atut naturalną nienaturalność^[7] Krafftówny na scenie. Występowała też jako Achiza w Żywocie Józefa Mikołaja Reja w reż. Kazimierza Dejmka (1965) i Tytania w Śnie nocy letniej Williama Szekspira w reż. W. Laskowskiej (1968). Z Żywotem Józefa zespół Teatru Narodowego objechał niemal całą Europę (gościnne występy i udział w festiwalach m.in. w Czechosłowacji, NRD, na Węgrzech, w Austrii, Holandii i we Włoszech). Równolegle z występami na scenie narodowej, Krafftówna udzielała się w realizacjach Studenckiego Teatru Satyryków, gdzie zagrała m.in. w Poczta się myli Stanisława Tyma w reż. Izabelli Cywińskiej (1966).

W 1969 r. krótko występowała w Teatrze Syrena. Lata od 1969 do 1981 przypadają na angaż Krafftówny w warszawskim Teatrze Współczesnym. Widzowie mogli ją podziwiać w rolach Alicji w Play Strindberg Friedricha Dürrenmatta w reż. Andrzeja Wajdy (1970), gdzie wystąpiła wspólnie z Tadeuszem Łomnickim. Jej Dorota w Matce Witkacego (1970) oraz Lady Macbett i Lady Duncan w Macbett Eugène’a Ionesco (1972) były rolami przewrotnymi, zabarwionymi groteską (obie sztuki wyreżyserował Erwin Axer). W kolejnych latach zagrała Szarlottę w Wiśniowym sadzie Antoniego Czechowa w reż. Macieja Prusa (1976) oraz Szambelanową w Panu Jowialskim Aleksandra Fredry w reż. Jerzego Kreczmara (1977).

Po latach Krafftówna wróciła na krótko do Teatru Dramatycznego. Zagrała wówczas dwie znaczące role: w 1982 r. wcieliła się w rolę Lulu w Skizie Gabrieli Zapolskiej w reż. Witolda Zatorskiego, a w 1982 r. – Wolumni w Koriolanie Williama Szekspira w reż. Krzysztofa Kelma. W 1982 r. wyjechała do Stanów Zjednoczonych, na zaproszenie Leonidasa Dudarewa-Ossetyńskiego, przedwojennego polskiego aktora i reżysera mieszkającego na stałe w USA. Wyjazd wiązał się z wcześniejsza propozycją zagrania w witkacowskiej Matce po angielsku. Aktorka nie znając tego języka, nauczyła się roli fonetycznie i z powodzeniem występowała na amerykańskich scenach. Pobyt za oceanem, planowany początkowo na pół roku, przeciągnął się do kilkunastu lat. Krafftówna zamieszkała początkowo w San Francisco, a później w Los Angeles, nie porzucając aktorstwa. Grała w polonijnym teatrze, wyreżyserowała Kram z piosenkami Leona Schillera. Przez lata współpracowała z zespołem studenckim Szkoły Teatralnej, Filmowej i Telewizyjnej w Los Angeles, kierowanym przez prof. Michaela Hacketta. W 1997 r. przyjechała do Polski ze spektaklem Biesiada u hrabiny Kotłubaj Witolda Gombrowicza, wyreżyserowanym przez Hacketta. Rok później zdecydowała się na powrót do Polski.

W 2006 r., z okazji jubileuszu 60-lecia pracy artystycznej, Barbara Krafftówna wystąpiła w napisanym specjalnie dla niej monodramie Remigiusza Grzeli Błękitny diabeł, o ostatnich latach życia Marleny Dietrich. Tekst sztuki oparty jest na rozmowach autora z sekretarką Dietrich. Przedstawienie wspólnie z Krafftówną wyreżyserował Józef Opalski. Prapremiera odbyła się w Teatrze Muzycznym w Gdyni 24 października 2006 r., a premiera w Teatrze Narodowym w Warszawie 20 listopada 2006 r. Podczas prapremiery aktorka została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego Order wręczyła jego małżonka, pierwsza dama Maria Kaczyńska.

W 2007 r. Krafftówna zagrała Matkę w Peer Gynt. Szkicach z dramatu Henryka Ibsena, a w 2008 – rolę tytułową w Alicji Lewisa Carrolla. Oba przedstawienia wyreżyserował Paweł Miśkiewicz w Teatrze Dramatycznym w Warszawie.

Na 80. urodziny artystka wystąpiła w napisanej specjalnie na tę okazję sztuce Remigiusza Grzeli Oczy Brigitte Bardot. Premiera w Teatrze Na Woli im. Tadeusza Łomnickiego w Warszawie odbyła się 5 grudnia 2008 r. Reżyserem przedstawienia jest Maciej Kowalewski. Na scenie partnerował jubilatce Marian Kociniak. Za rolę w tym spektaklu Krafftówna otrzymała nominację do nagrody im. Norwida.

18 maja 2010 roku w Teatrze Dramatycznym w Warszawie odbył się Jubileusz 65 lecia pracy artystycznej Barbary Krafftówny.

12 stycznia 2016 roku nakładem wydawnictwa Próśzyński i S-ka ukazała się rozmowa Remigiusza Grzeli z Barbarą Krafftówną „Krafftówna w krainie czarów”.

11 listopada 2019 roku została odznaczona Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Order otrzymała z rąk Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.

Kariera filmowa

Barbara Krafftówna zagrała w kilkudziesięciu filmach. Zdaniem wielu krytyków najwybitniejszą jej kreacją, a zarazem jedną z najdoskonalszych kreacji kobiecych w polskim kinie, była rola Felicji w filmie Jak być kochaną (1962) w reżyserii Wojciecha Jerzego Hasa; zagrała w nim kobietę, która poświęca wszystko dla miłości i ostatecznie ponosi życiową klęskę. Felicja ukrywa w swoim krakowskim mieszkaniu poszukiwanego przez gestapo ukochanego (Zbigniew Cybulski) i dla zapewnienia mu bezpieczeństwa decyduje się na pracę dla okupantów. Jej ofiara jest daremna, mężczyzna okazuje się człowiekiem słabym i niedojrzałym. Zagranie bohaterki tragicznej było dowodem wszechstronności Krafftówny, aktorki dotąd głównie charakterystyczno-komediowej. Za rolę w obrazie Hasa otrzymała nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Francisco w 1962. Była to jedna z trzech nagród dla filmu, jednak jego twórców zabrakło na festiwalu, i statuetki Golden Gate Award dotarły do Polski dopiero po kilku miesiącach. Krafftówna odebrała ją podczas uroczystego pokazu Jak być kochaną.

O dużych możliwościach aktorskich przekonywała już wcześniejsza rola Niury w Nikt nie woła Kazimierza Kutza z 1960 roku. Krafftówna zagrała repatriantkę, która po wojnie trafia wraz z tysiącami innych na Ziemie Odzyskane. Gorzkie doświadczenia wojennej przeszłości są w filmie przywołane jedynie pośrednio, w wypowiedziach Niury, w jej melancholii i braku złudzeń. Rola przekonuje siłą osobowości i bogactwem środków aktorskich. Inne filmowe wyzwania to m.in. kreacje Zosi w Złocie (1961), Camilli de Tormez w Rękopisie znalezionym w Saragossie (1964) i Jadwigi w Szyfrach (1966, wszystkie trzy filmy w reżyserii Wojciecha J. Hasa), a także Stefki w Popiele i diamencie Andrzeja Wajdy (1958). W obrazie Jutro premiera Janusza Morgensterna (1962), błyskotliwej farsie o ludziach teatru, Krafftówna zagrała bohaterkę o dwóch obliczach, niczym Kopciuszek zmieniającą się z zahukanej nieatrakcyjnej suflerki Flapci w piękną damę, odtwórczynię głównej roli w sztuce teatralnej.

Grała też w serialach, jako pani Makowiecka w Przygodach pana Michała (1969) czy Honorata w Czterech pancernych i psie (1970). W tej drugiej roli była narzeczoną czołgisty Gustlika z Górnego Śląska, piegowatą dziewczyną z warkoczami, odważną i z charakterem. Przygotowując się do występu, nauczyła się mówić gwarą górnośląską, poznawała mentalność i obyczaje Górnoślązaków. Po roku 2000 widzowie mogli ją zobaczyć w nowych polskich serialach telewizyjnych, m.in. Na dobre i na złe, M jak miłość oraz Niania.

Do końca życia pozostała aktywna zawodowo^[9].

Działalność kabaretowa

Nie mniej ważna jak role teatralne i filmowe jest jej twórczość kabaretowa. W latach 1959–1966 występowała w Kabarecie Starszych Panów, oryginalnym poetyckim programie telewizyjnym, stworzonym i prowadzonym przez duet Jeremi Przybora – Jerzy Wasowski. Do historii polskiej piosenki rozrywkowej weszły jej wykonania piosenek, m.in. W czasie deszczu dzieci się nudzą, Zakochałam się w czwartek niechcący, Przeklnij mnie (lub Przeklnę cię, wyk. w duecie z Bohdanem Łazuką) czy Bądź dobry i dla męża (wyk. z Bronisławem Pawlikiem). Kilka piosenek duetu Wasowski – Przybora powstało specjalnie z myślą o Barbarze Krafftównie. Udział w programach Kabaretu Starszych Panów przyniósł artystce popularność i uznanie widzów, poparte licznymi nagrodami.

Filmową realizacją utrzymaną w poetyce Kabaretu Starszych Panów jest Upał, surrealistyczna komedia w reż. Kazimierza Kutza z 1964 r. Artystka występowała również w kabarecie „Frascati” kierowanym przez aktora Wojciecha Siemiona, a także w kabarecie satyryczno-literackim U Lopka, prowadzonym przez Kazimierza „Lopka” Krukowskiego. W kolejnych latach udzielała się też w kabarecie „Pod Egidą” Jana Pietrzaka. Wykonywała tam m.in. piosenkę Dramat w ogródkach działkowych, utrzymaną w konwencji czarnego humoru.

Życie prywatne

Jej pierwszym mężem był Michał Gazda, aktor teatralny i filmowy. Poznali się i pobrali w 1956 r. W 1969 roku Michał Gazda zginął w wypadku samochodowym. Syn z tego małżeństwa, Piotr, mieszkał w Kanadzie z żoną i synem Michałem. Zmarł w 2009^[10].

W 1982 roku wyjechała do Stanów Zjednoczonych. Tam poznała drugiego męża, Arnolda Seidnera, dyrektora międzynarodowego instytutu do spraw emigrantów w San Francisco. Małżeństwo trwało pół roku, przerwała je śmierć Seidnera w wyniku zawału serca. Następnie artystka przeniosła się do Los Angeles, gdzie przez ponad dekadę mieszkała w domu seniora. Otrzymała obywatelstwo amerykańskie, jednak w 1998 r. zdecydowała się wrócić na stałe do Polski.

Mieszkała w Warszawie. W październiku 2021 trafiła do szpitala z powodu złamania nogi, po czym przeprowadziła się do Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie, gdzie zmarła 23 stycznia 2022^[11][12].

4 lutego 2022 po mszy świętej żałobnej w kościele św. Brata Alberta i św. Andrzeja Apostoła, została pochowana w alei zasłużonych cmentarza wojskowego na Powązkach w Warszawie^[13].

Role teatralne

• 1946: Mickiewiczowskie ballady, program złożony z utworów poetyckich Adama Mickiewicza (reż. Halina Gallowa, Teatr Wybrzeże w Gdyni)
• 1946: Homer i Orchidea Tadeusza Gajcego – Rybaczka (reż. Iwo Gall, Teatr Wybrzeże w Gdyni)
• 1946: W małym domku Tadeusza Rittnera – Kasia (reż. Iwo Gall, Teatr Wybrzeże w Gdyni)
• 1946: Z piosenką przez wieś, program muzyczno-taneczny (reż. Barbara Gołębska, Teatr Wybrzeże w Gdyni)
• 1947: Jak wam się podoba Williama Szekspira – Kasia (reż. Iwo Gall, Teatr Wybrzeże w Gdyni)
• 1947: Temperamenty Antoniego Cwojdzińskiego – Stefcia (reż. Iwo Gall, Teatr Wybrzeże w Gdyni)
• 1948: Król włóczęgów Justina Huntleya McCarthy’ego – Maria (reż. Iwo Gall, Teatr Wybrzeże w Gdyni)
• 1948: Trzech synów i córka Rogera Ferdinanda – Krystyna (reż. Iwo Gall, Teatr Wybrzeże w Gdyni)
• 1948: Wesele Stanisława Wyspiańskiego – Haneczka (reż. Iwo Gall, Teatr Wybrzeże w Gdyni)
• 1948: Wiśniowy sad Antoniego Czechowa – Basia (reż. Iwo Gall, Teatr Wybrzeże w Gdyni)
• 1949: Tu mówi Tajmyr Konstantina Isajewa i Adama Galicza (reż. Halina Gallowa, Teatr Wybrzeże w Gdyni)
• 1949: Pigmalion George’a Bernarda Shawa – Klara (reż. Iwo Gall, Teatr Wybrzeże w Gdyni)
• 1949: Ja kocham cały naród, program poetycki z okazji 150 rocznicy urodzin Adama Mickiewicza (scenariusz Kazimierz Barnaś, reż. Halina Gallowa, Teatr Wybrzeże w Gdyni)
• 1949: Przeplataj słowem serca ludzi, program poetycki z okazji 150 rocznicy urodzin Aleksandra Puszkina (scenariusz Kazimierz Barnaś, reż. Halina Gallowa, Teatr Wybrzeże w Gdyni)
• 1949: Wiśniowy sad Antoniego Czechowa – Waria (reż. Iwo Gall, Teatr im. Stefana Jaracza w Łodzi)
• 1951: Śluby panieńskie Aleksandra Fredry – Klara (reż. Maria Wiercińska, Teatry Dramatyczne we Wrocławiu – Teatr Kameralny)
• 1951: Jak wam się podoba Williama Szekspira – Audrey (reż. Edmund Wierciński, Teatry Dramatyczne we Wrocławiu – Teatr Polski)
• 1951: Skąpiec Moliera – Eliza (reż. Maryna Broniewska, Teatry Dramatyczne we Wrocławiu – Teatr Kameralny)
• 1951: Małżeństwo Kreczyńskiego Aleksandra Suchowo-Kobylina – Ludka (reż. Edmund Wierciński, Teatry Dramatyczne we Wrocławiu – Teatr Polski)
• 1952: Magazyn mód Iwana Kryłowa – Masza (reż. Stanisław Bugajski, Teatry Dramatyczne we Wrocławiu – Teatr Kameralny)
• 1953: Tor przeszkód Ewy Szumańskiej i Stefana Łosia – Baśka (reż. Stanisław Bugajski, Teatr Nowej Warszawy)
• 1953: Śluby panieńskie Aleksandra Fredry – Klara (reż. Maria Wiercińska, Teatr Nowej Warszawy)
• 1953: Magazyn Małgorzaty Charette Hanny Januszewskiej – Franciszka (reż. Natalia Szydłowska, Teatr Nowej Warszawy)
• 1955: Studencka miłość Włodzimierza Dychawicznego – Nastusia (reż. Stanisław Bugajski, Teatr Nowej Warszawy)
• 1956: Szczęśliwe dni Claude’a-Andre Pugeta – Pernette Laprade (reż. Tadeusz Cygler, Teatr Estrada w Warszawie)
• 1957: Jim i Jill Greya Clifforda i Newmana Greatrexa – Jill (reż. Kazimierz Pawłowski, Teatr Komedia)
• 1957: Iwona, księżniczka Burgunda Witolda Gombrowicza – Iwona (reż. Halina Mikołajska, Teatr Dramatyczny w Warszawie)
• 1958: Pan Puntila i jego sługa Matti Bertolta Brechta – Liza (reż. Konrad Swinarski, Teatr Dramatyczny w Warszawie)
• 1958: Parady Jana Potockiego – Zerzabella (reż. Ewa Bonacka, Teatr Dramatyczny w Warszawie)
• 1959: Księżniczka Turandot Carlo Gozziego – Księżniczka Turandot (reż. Konrad Swinarski, Teatr Dramatyczny w Warszawie)
• 1959: Proces w Salem na podst. Czarownic z Salem Arthura Millera – Abigail Williams (reż. Ludwik René, Teatr Dramatyczny w Warszawie)
• 1959: W małym dworku Stanisława Ignacego Witkiewicza – Zosia (reż. Wanda Laskowska, Teatr Dramatyczny w Warszawie)
• 1960: Ptaki Agnieszki Osieckiej i Andrzeja Jareckiego – Słowiczka (reż. Konrad Swinarski, Teatr Dramatyczny w Warszawie)
• 1960: Uczta morderców Andrzeja Wydrzyńskiego – Hanka (reż. Wanda Laskowska, Teatr Dramatyczny w Warszawie)
• 1961: Indyk Sławomira Mrożka – Laura (reż. Zbigniew Bogdański, Teatr Dramatyczny w Warszawie)
• 1963: Dziewiąty sprawiedliwy Jerzego Jurandota – Jeracha (reż. Ludwik René, Teatr Dramatyczny w Warszawie)
• 1964: Letnicy Maksyma Gorkiego – Olga (reż. Ludwik René, Teatr Dramatyczny w Warszawie)
• 1964: Kurka wodna – Elżbieta Frake-Prawacka(kurka) (reż. Wanda Laskowska, Teatr Narodowy w Warszawie)
• 1965: Żywot Józefa Mikołaja Reja – Achiza (reż. Kazimierz Dejmek, Teatr Narodowy w Warszawie)
• 1966: Jan Karol Maciej Wścieklica Stanisława Ignacego Witkiewicza – Wanda Lektorowiczówna (reż. Wanda Laskowska, Teatr Narodowy w Warszawie)
• 1966: Poczta się myli Stanisława Tyma – Danuta Wiśniewska (reż. Izabella Cywińska, Studencki Teatr Satyryków w Warszawie)
• 1968: Ciężkie czasy Michała Bałuckiego – Natalka (reż. Kazimierz Dejmek, Teatr Narodowy w Warszawie)
• 1968: Sen nocy letniej Williama Szekspira – Tytania (reż. Wanda Laskowska, Teatr Narodowy w Warszawie)
• 1969: Róbmy coś Zdzisława Gozdawy i Wacława Stępnia (reż. Stanisława Stanisławska-Majdrowicz, Teatr Syrena w Warszawie)
• 1969: Lord z walizki, na podstawie utworów Oskara Wilde’a – Cecylia Cardew (reż. Zdzisław Tobiasz, Teatr Syrena w Warszawie)
• 1970: Play Strindberg Friedricha Dürrenmatta – Alicja (reż. Andrzej Wajda, Teatr Współczesny w Warszawie)
• 1970: Matka Stanisława Ignacego Witkiewicza – Dorota (reż. Erwin Axer, Teatr Współczesny w Warszawie)
• 1972: Macbett Eugène’a Ionesco – Lady Macbett, Lady Duncan, Wiedźma (reż. Erwin Axer, Teatr Współczesny w Warszawie)
• 1972: Król Jeleń Carlo Gozziego – Smeraldina (reż. Giovanni Pampiglione, Teatr Współczesny w Warszawie)
• 1975: Garbus Sławomira Mrożka – Onka (reż. Kazimierz Dejmek, Teatr Nowy w Łodzi)
• 1976: Wiśniowy sad Antoniego Czechowa – Szarlotta (reż. Maciej Prus, Teatr Współczesny w Warszawie)
• 1977: Pan Jowialski Aleksandra Fredry (reż. Jerzy Kreczmar, Teatr Współczesny w Warszawie)
• 1979: Remi-Dżin Donalda L. Coburna – Fonsja Dorsey (reż. Karl-Heinz Stroux, Teatr Współczesny w Warszawie)
• 1981: Skiz Gabrieli Zapolskiej – Lulu (reż. Witold Zatorski, Teatr Dramatyczny w Warszawie)
• 1982: Koriolan Williama Szekspira – Wolumnia (reż. Krzysztof Kelm, Teatr Dramatyczny w Warszawie)
• 1983: Matka Stanisława Ignacego Witkiewicza – Matka (reż. Leonidas Dudarew-Ossetyński, teatr w Los Angeles)
• 1997: Biesiada u hrabiny Kotłubaj, na podstawie opowiadania Witolda Gombrowicza – Hrabina Kotłubaj (reż. Michael Hackett; Szkoła Teatralna, Filmowa i Telewizyjna UCLA w Los Angeles)
• 2004: Medytacje o dziewictwie, na podstawie prozy Witolda Gombrowicza – Alicja (reż. Michael Hackett; Szkoła Teatralna, Filmowa i Telewizyjna w Los Angeles)
• 2006: Błękitny diabeł Remigiusza Grzeli – monodram (reż. Józef Opalski, przedstawienie impresaryjne; prapremiera w Teatrze Muzycznym w Gdyni)
• 2007: Peer Gynt. Szkice z dramatu Henryka Ibsena – Matka (reż. Paweł Miśkiewicz, Teatr Dramatyczny w Warszawie)
• 2008: Alicja, na podstawie powieści Alicja w Krainie Czarów Lewisa Carrolla – Alicja (reż. Paweł Miśkiewicz, Teatr Dramatyczny w Warszawie)
• 2008: Oczy Brigitte Bardot Remigiusza Grzeli – Anastazja (reż. Maciej Kowalewski, Teatr Na Woli im. Tadeusza Łomnickiego w Warszawie)
• 2012: Trzeba zabić starszą panią Grahama Linehana – pani Wilberforce (reż. Cezary Żak, Och-Teatr w Warszawie)
• 2014: Jesienne manewry Petera Coke’a – Elizabeth Hatfield (reż. Krzysztof Szuster, Teatr Syrena)

Role w Teatrze Telewizji

• 1958: Nowy Don Kichot Aleksandra Fredry – Małgorzata (reż. Maryna Broniewska)
• 1958: Opera za trzy grosze Bertolta Brechta – Lucy (reż. Konrad Swinarski)
• 1959: Pigmalion (1913) George’a Bernarda Shawa, jako Klara (reż. Maryna Broniewska)
• 1961: Przesada Agnieszki Osieckiej – Bliźniaczka Beatka (reż. Konrad Swinarski)
• 1961: Mistrz Piotr Pathelin, według anonimowego francuskiego utworu średniowiecznego (reż. Ewa Bonacka)
• 1961: Arlekinada Terence’a Rattigana – Fishlock (reż. Andrzej Munk)
• 1962: Anty-szopka sylwestrowa, spektakl złożony z różnych utworów (reż. Konrad Swinarski)
• 1962: Szklanka wody Eugène’a Scribe’a (reż. Józef Słotwiński)
• 1964: Mąż i żona Aleksandra Fredry – Justysia (reż. Maryna Broniewska)
• 1965: Freuda teoria snów Antoniego Cwojdzińskiego – Ona (reż. Jacek Szczęk)
• 1965: Amfitryon Franciszka Zabłockiego – Kleantis (reż. Ewa Bonacka)
• 1967: Nominacja Aleksandra Wołodina – Ania (reż. Jan Bratkowski)
• 1967: Żołnierz królowej Madagaskaru Stanisława Dobrzańskiego i Juliana Tuwima – Kamilla (reż. Wanda Laskowska)
• 1968: Santa Claus Janusza Majewskiego – Żona (reż. Janusz Majewski)
• 1968: Próba generalna Andrzeja Mularczyka – Córka (reż. Sylwester Chęciński)
• 1968: Nie ma takiego problemu Stanisława Tyma – Ona (reż. Izabella Cywińska)
• 1969: Mieszczanin szlachcicem Moliera – Pani Jourdain (reż. Jerzy Gruza)
• 1971: Wizyta starszej pani Friedricha Dürrenmatta – Klara Zachanassian (reż. Jerzy Gruza)
• 1972: Dwa teatry Jerzego Szaniawskiego – Laura (reż. Kazimierz Braun)
• 1972: Fatalna kobieta Patricka Quentin – Charlotta Mullen^[14] (reż. Anna Minkiewicz)
• 1972: Kochanek Harolda Pintera – Ona (reż. Zygmunt Hübner)
• 1974: Dom kobiet Zofii Nałkowskiej – Róża (reż. Jan Kulczyński)
• 1976: Czterdzieści karatów Pierre’a Barilleta i Jean-Pierre’a Gredy’ego – Liza (reż. Barbara Sałacka)
• 1979: Mieszkanie do wynajęcia Pierre’a Barilleta i Jean-Pierre’a Gredy’ego – Betty (reż. Tadeusz Aleksandrowicz)
• 1980: Śmierć komiwojażera Arthura Millera – Linda (reż. Kazimierz Karabasz)
• 1981: Paragraf 4, na podstawie powieści Paragraf 22 Josepha Hellera – Pielęgniarka (scenariusz i reżyseria Marek Piwowski)
• 1993: Pat Pavla Kohouta – Żona (reż. Robert Gliński)
• 1993: Sztuka przekładu Ronalda Harwooda – Sophie, Lady Ogilvie-Smith (reż. Laco Adamik)
• 1994: Ogrodnik i jego chlebodawcy, według baśni Hansa Christiana Andersena (reż. Krystyna Krupska-Wysocka)
• 1994–1995: Szczęście na telefon Cezarego Harasimowicza – Pani Detektyw (reż. Janusz Dymek)
• 1995: Co się właściwie stało Betty Lemon? Arnolda Weskera – monodram (reż. Tomasz Wiszniewski)
• 1996: Agnieszka – skrawek nieba Natalii Gałczyńskiej – Babcia, Wróżka (reż. Krystyna Krupska-Wysocka)
• 1997: Babcia na jabłoni Miry Lobe – Babcia (reż. Wojciech Nowak)
• 2017: Biesiada u hrabiny Kotłubaj Witolda Gombrowicza – Markiza (reż. Robert Gliński)

Filmografia

Filmy fabularne
Rok	Tytuł	Rola	Reżyseria
1953	Sprawa do załatwienia	urzędniczka	Jan Rybkowski
1957	Deszczowy lipiec	Zofia Karpińska	Leonard Buczkowski
1958	Popiół i diament	Stefka	Andrzej Wajda
1960	Walet pikowy	sekretarka	Tadeusz Chmielewski
1960	Nikt nie woła	Niura	Kazimierz Kutz
1961	Dziś w nocy umrze miasto	Iza	Jan Rybkowski
1961	Złoto	barmanka Zosia	Wojciech Jerzy Has
1962	Jutro premiera	suflerka Flapcia	Janusz Morgenstern
1962	Jak być kochaną	Felicja	Wojciech Jerzy Has
1963	Ich dzień powszedni	lekarka Michaśka	Aleksander Ścibor-Rylski
1964	Upał	Barbarka	Kazimierz Kutz
1964	Rękopis znaleziony w Saragossie	Camilla de Tormez	Wojciech Jerzy Has
1966	Szyfry	Jadwiga	Wojciech Jerzy Has
1966	Don Gabriel	Florentyna	Ewa Petelska, Czesław Petelski
1968	Przygoda z piosenką	madame Michaud	Stanisław Bareja
1968	Przekładaniec	pastor (głos)	Andrzej Wajda
1970	Książę sezonu	Stefa	Witold Orzechowski
1971	Kłopotliwy gość	Barbara	Jerzy Ziarnik
1975	Die Überlebende	Teresa Gadomska	Christian Steinke
1977	Granica	wojewodzina	Jan Rybkowski
1978	Płomienie	ciotka	Ryszard Czekała
1981	Filip z konopi	Zosia	Józef Gębski
1982	Na tropach Bartka	pani Elżbieta	Janusz Łęski
1993	Skutki noszenia kapelusza w maju	matka Mateusza	Krystyna Krupska-Wysocka
2006	Kto nigdy nie żył…	matka Jarka	Andrzej Seweryn
2007	Ryś	wicehrabina	Stanisław Tym
2009	Ostatnia akcja	Goga	Michał Rogalski
2010	Milion dolarów	Hanna Walczak	Janusz Kondratiuk

Seriale telewizyjne
Rok	Tytuł	Rola	Reżyseria
1966	Niewiarygodne przygody Marka Piegusa	matka Marka (odc. 4–6)	Mieczysław Waśkowski
1969–1970	Czterej pancerni i pies	Honorata (odc. 16–18, 21)	Konrad Nałęcki
1969	Przygody pana Michała	Makowiecka (odc. 2–5)	Paweł Komorowski
1973	Wielka miłość Balzaka	Luiza (głos)	Wojciech Solarz
1980	Kłusownik	pani Elżbieta (odc. 1–3)	Janusz Łęski
1994	Bank nie z tej ziemi	Leokadia	Waldemar Dziki
2001	Więzy krwi	Wiktoria	różni
2002	Król przedmieścia	matka	Olaf Lubaszenko
2003	Na dobre i na złe	Nela (odc. 155)	–
2007	Na dobre i na złe	Halina (odc. 300)	–
2007	M jak miłość	babcia Łucja (odc.531, 533–534)	różni
2007	Niania	Matylda (odc. 81)	Jerzy Bogajewicz
2012	Reguły gry	staruszka na wernisażu (odc. 1)	–

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2019)^[15]
• Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za Całokształt Twórczości (2019)^[16]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2006)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1963)
• Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości (2018)^[17]
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2006)^[18]
• Medal "Merito de Wratislavia – Zasłużony dla Wrocławia"
• Złota Oznaka Honorowa Towarzystwa Polonia (1987)
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)

Nagrody i wyróżnienia

• 1949: Nagroda Artystyczna Wybrzeża Gdańskiego za rok 1948
• 1962: nagroda „Srebrna Maska” w plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszych aktorów telewizyjnych
• 1963: nagroda Złote Wrota na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Francisco za rolę w filmie Jak być kochaną
• 1963: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za rolę w filmie Jak być kochaną;
• 1963: nagroda „Złota Maska” w plebiscycie „Expressu Wieczornego”
• 1964: nagroda „Srebrna Maska” w plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszych aktorów telewizyjnych
• 1964: I miejsce w plebiscycie czytelników „Kuriera Polskiego” na najpopularniejszą aktorkę polskiego ekranu
• 1965: nagroda „Srebrna Maska” w plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszych aktorów telewizyjnych
• 1965: Nagroda Komitetu ds. PRiTV za wybitne osiągnięcia aktorskie w programach rozrywkowych telewizji
• 1971: druga lokata w filmowym konkursie „Panoramy Północy” na najpopularniejszą parę aktorską, wraz z Janem Englertem
• 1975: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt twórczości aktorskiej
• 1982: nagroda za rolę Lulu w Skizie na VIII Opolskich Konfrontacjach Teatralnych
• 1982: tytuł Najlepszej Aktorki na XXI Rzeszowskich Spotkaniach Teatralnych
• 1986: Nagroda pisma ''Drama Loque" za najlepszą kreację aktorską w "Matce" Witkacego w reż. Leonidasa Dudarewa w Los Angeles
• 1990: Nagroda Dziennikarzy na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie za rolę w filmie dokumentalnym How to be American
• 2005: odciśnięcie dłoni na Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach
• 2018: Wielka Nagroda Festiwalu "Dwa Teatry" w Sopocie za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Polskiego Radia i Telewizji
• 2019: Platynowy Szczeniak za wybitne osiągnięcia w aktorstwie filmowym na 8. Festiwalu Aktorstwa Filmowego im. Tadeusza Szymkowa we Wrocławiu
• 2019: Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Literatura

• Remigiusz Grzela, Krafftówna w krainie czarów, wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2016, ISBN 978-83-8069-235-0.

Przypisy

Bibliografia

• https://www.onet.pl/film/onetfilm/barbara-krafftowna-od-75-lat-na-scenie-krafftowna-w-krainie-czarow/ysghs4e,681c1dfa (miejsce urodzenia)
• Sylwetka Barbary Krafftówny w serwisie internetowym culture.pl
• Barbara Krafftówna, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-10] .
• Filmografia Barbary Krafftówny w bazie filmpolski.pl
• Elżbieta Baniewicz: Krafftówna – żart, ironia i głębsze znaczenie. „Twórczość” nr 2, 2009.
• Czasami skakałam w kosmos, rozmowa przeprowadzona przez Jana Bończę-Szabłowskiego. Internetowe wydanie „Rzeczpospolitej”, 2 grudnia 2008.
• Pokój z widokiem na Hollywood – rozmowa przeprowadzona przez Dariusza Zaborka. Internetowe wydanie „Wysokich Obcasów”, dodatku do „Gazety Wyborczej”, 1 stycznia 2007.
• Tadeusz Lubelski: Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty. Chorzów: Videograf II, 2009. ISBN 978-83-7183-666-4.

Linki zewnętrzne

• Barbara Krafftówna w bazie IMDb (ang.)
• Barbara Krafftówna w bazie Filmweb
• Barbara Krafftówna w bazie filmpolski.pl
• Barbara Krafftówna, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .
• Przeklnij mnie – piosenka z Kabaretu Starszych Panów z 1961 r., duet Barbary Krafftówny z Bohdanem Łazuką
• Dziewica Anastazja – piosenka z nadprogamu Kabaretu Starszych Panów z 1962 r.
• Dwa oblicza Barbary Krafftówny w filmie Jutro premiera z 1962 r.
• Barbara Krafftówna na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Barbara Krafftówna w bazie Akademii Polskiego Filmu
• Barbara Krafftówna o sobie, wirtualny album [dostęp 2019-10-09]
• Moja historia: Barbara Kraftówna