Antonina Żabińska

Antonina Żabińska

Imię i nazwisko	Antonina Maria Żabińska
Data i miejsce urodzenia	18 lipca 1908 Petersburg
Data i miejsce śmierci	19 marca 1971 Warszawa
Narodowość	polska
Język	polski
Odznaczenia

Grób Jana i Antoniny Żabińskich na warszawskim cmentarzu Powązkowskim

Tunel z wejściem/wyjściem dla ukrywających się uciekinierów z getta warszawskiego.

Antonina Maria Żabińska, z d. Erdman (ur. 18 lipca 1908 w Petersburgu, zm. 19 marca 1971 w Warszawie) – polska pisarka, przez męża Jana Żabińskiego związana z Ogrodem Zoologicznym w Warszawie.

Życiorys

Debiutowała opowiadaniem Pamiętnik żyrafy w piśmie Moje pisemko (1934), w 1936 roku opublikowała Jak białowieskie rysice zostały Warszawiankami (jako pierwszy tom serii Opowieści przyrodnicze). W 1939 ukazała się jej książka Dżolly i S-ka, która miała wiele wydań powojennych (z podtytułem Z dziejów warszawskiego Ogrodu Zoologicznego).

W czasie II wojny światowej razem z mężem ukrywała na terenie opustoszałych pomieszczeń zoo Żydów, m.in. uciekinierów z warszawskiego getta. W 1965 roku otrzymała wraz z nim tytuł Sprawiedliwej wśród Narodów Świata^[1]. Antonina Żabińska dbała w tym czasie nie tylko o ukrywających się ludzi, ale także o zwierzęta, którym udało się przetrwać (wiele zwierząt zginęło w wyniku bombardowań w 1939 lub zostało zjedzonych przez głodujących mieszkańców stolicy): wydry, borsuka, szczeniaki hien oraz małe rysie^[2].

Po wojnie opublikowała przeznaczone dla młodszych czytelników tomy Rysice (1948) i Borsunio (1964). W 1968 roku wydała wspomnienia Ludzie i zwierzęta, w których przedstawiła m.in. swoją działalność okupacyjną. W 1970 roku ukazała się jej ostatnia książka Nasz dom w ZOO poświęcona warszawskiemu zoo.

Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 212-3-4)^[3].

W 2007 roku Diane Ackerman, wykorzystując jej wspomnienia Ludzie i zwierzęta, uczyniła z niej bohaterkę swojej książki The Zookeeper's Wife (wyd. polskie Azyl. Opowieść o Żydach ukrywanych w warszawskim ZOO (2009)). Książka ta została zekranizowana w 2017, w filmie Antoninę Żabińską zagrała Jessica Chastain^[4].

W 2008 została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[5].

Upamiętnienie

• Tablica pamiątkowa odsłonięta w 2021 na willi Pod Zwariowaną Gwiazdą^[6].

Przypisy

Bibliografia

• Rocznik literacki 1971, wyd. PIW, Warszawa 1973 (tam biogram s. 652-653)

Linki zewnętrzne

• Ryzykował. „Nie dlatego, że byli Żydami, lecz dlatego, że byli prześladowani“. tvnwarszawa.tvn24.pl, 2018-02-22. [dostęp 22 lutego 2018].