Antoni Gucwiński (2018) | |
Data i miejsce urodzenia |
24 sierpnia 1932 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
8 grudnia 2021 |
Miejsce spoczynku | |
Zawód, zajęcie |
weterynarz, zootechnik, dyrektor ogrodu zoologicznego |
Małżeństwo | |
Odznaczenia | |
Antoni Gucwiński (ur. 24 sierpnia 1932 w Porębie Małej, zm. 8 grudnia 2021 we Wrocławiu[1]) – polski lekarz weterynarii, zootechnik i dziennikarz, doktor nauk weterynaryjnych, dyrektor Ogrodu Zoologicznego we Wrocławiu w latach 1966–2006, twórca programów telewizyjnych popularyzujących przyrodę emitowanych w TVP, m.in. Z kamerą wśród zwierząt, który prowadził wspólnie z żoną Hanną.
Urodził się 24 sierpnia 1932 w Porębie Małej[2] jako czwarte z pięciorga dzieci[3]. Uczęszczał do II Liceum Ogólnokształcącego w Nowym Sączu, ale po roku w tajemnicy przeniósł się do Technikum Hodowlanego w Nawojowej[3], kończąc szkołę w Nawojowej w 1950. W 1957 ukończył jako inżynier zootechnikę na krakowskiej Wyższej Szkole Rolniczej i zatrudnił się we wrocławskim zoo na stanowisku badawczym. Od roku 1958 oprócz pracy w zoo studiował weterynarię na Akademii Rolniczej we Wrocławiu, kończąc ją w 1962 roku[3][2]. W tymże roku ożenił się z Hanną Gucwińską[3]. W 1966 został dyrektorem Ogrodu Zoologicznego we Wrocławiu i pełnił tę funkcję do końca 2006. Doktoryzował się z tematyki anestezjologii weterynaryjnej w roku 1967. Opublikował przeszło 100 artykułów naukowych i popularnonaukowych oraz 18 książek[2].
Wraz z żoną tworzył liczne programy telewizyjne o zwierzętach w TVP, m.in. wieloletnią serię (przez 32 lata, od 1971) Z kamerą wśród zwierząt, liczącą ponad 750 odcinków pokazywanych w ogólnopolskim kanale TVP[4], czy nadawany w regionalnym kanale TVP od 1994[5] do 2003 – Znajomi z ZOO[4]. W 2003 otrzymał Order Uśmiechu, który odebrał w Świdnicy.
W 1989 bez powodzenia startował w wyborach do Senatu[2], z ramienia PZPR, w 2004 kandydował do Europarlamentu z listy SLD-UP w okręgu dolnośląsko-opolskim (z ponad 11 tys. głosów zajął drugie miejsce na liście tego ugrupowania i do Europarlamentu nie wszedł), a w 2005 kandydował do Sejmu z listy PSL na Dolnym Śląsku, także bez powodzenia.
W 2001 otrzymał doktorat honoris causa przyznany przez Akademię Rolniczą we Wrocławiu[6].
W 2006 fundacja Viva! oskarżyła Gucwińskiego, że jako dyrektor ogrodu zoologicznego w latach 1997–2006 przetrzymywał w kilkumetrowym betonowym bunkrze niedźwiedzia brunatnego Mago, „bez światła, wybiegu i możliwości przebywania w «naturalnych dla niego pozycjach»”[7]. Po odmówieniu przez prokuratorów wszczęcia postępowania fundacja skierowała do sądu subsydiarny akt oskarżenia w tej sprawie[7]. Nie wszyscy powołani w sprawie biegli zgodzili się z opinią oskarżycieli[8]. Sądy obu instancji w pierwszym procesie karnym uznały, że „niedźwiedź rzeczywiście przez dziewięć lat przebywał w złych warunkach, w betonowej klatce, nie można uznać tego za znęcanie. Gucwiński bowiem starał się cały czas poprawić te warunki, m.in. szukając dla Mago miejsca w innym ogrodzie zoologicznym” oraz podzieliły jego argumenty, że „powodem umieszczenia Mago w bunkrze była m.in. konieczność zapewnienia bezpieczeństwa zwiedzającym – niedźwiedź był wyjątkowo duży, a ówczesne zabezpieczenia w ogrodzie nie były wystarczające”, a oddzielenie Mago miało służyć niedopuszczeniu do „kazirodczego rozmnażania się niedźwiedzi, co wcześniej już się zdarzyło”. Wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 16 lutego 2009 Gucwiński został uniewinniony[9]. W wyniku złożonej kasacji Sąd Najwyższy wyrokiem z 16 listopada 2009 uchylił wyrok i nakazał ponowne rozpoznanie sprawy[10][11]. 10 stycznia 2011 Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieście we Wrocławiu orzekł, że Gucwiński jest winny wieloletniego znęcania się nad niedźwiedziem. Sąd odstąpił od wymierzenia kary oskarżonemu, orzekając świadczenie pieniężne w kwocie 1000 zł na rzecz Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami[12].
W opinii ekologów z miesięcznika „Dzikie Życie”, Pawła Kisiela i Radosława Szymczuka[13] medialna nagonka na Antoniego Gucwińskiego w 2006 realizowana przez władze Wrocławia miała podłoże polityczne. Dyrektor i jego żona Hanna Gucwińska związani byli od wielu lat z lewicą, a Wrocław był rządzony po 1989 tylko przez ugrupowania prawicowe. Ich zdaniem sednem konfliktu z władzami Wrocławia były grunty położone blisko wrocławskiego ZOO, należące jeszcze w latach 90. XX w. do klubu sportowego Ślęza Wrocław. Władze Wrocławia, zarówno jeszcze peerelowskie, jak i rządzące po 1989 obiecały przekazać ten teren na potrzeby ZOO – głównie na powiększenie wybiegów dla wielu zwierząt. Jednak pod koniec lat 90. grunty zostały sprzedane prywatnym inwestorom za ułamek ich rzeczywistej wartości. Gucwiński miał przeciwko temu protestować i przez to popadł w niełaskę. Zdaniem autorów artykułu, większość zarzutów dotyczących niehumanitarnego traktowania zwierząt była „wyssana z palca”. Natomiast odnośnie do sprawy Mago dyrektor Gucwiński wielokrotnie czynił bezskuteczne starania o pozyskanie z Urzędu Miasta Wrocław pieniędzy na rozbudowę wybiegu dla niedźwiedzi[14].
W 2021 reporter Marek Górlikowski wydał książkę – rezultat wywiadów przeprowadzonych z Hanną i Antonim Gucwińskimi[15] . W jego opinii, którą wypracował sobie podczas pracy nad tą książką, trudno przypuszczać, że u podstaw konfliktu z miastem była polityka. Twierdzi on wręcz, że nawet nie szukano pretekstu, by dyrektora usunąć ze stanowiska, bo „on sam się znalazł – poprzez upór Gucwińskich i to, że nie dawali już sobie rady w zoo”[16].
Syn Stanisława i Zofii[1]. Od 1962 był żonaty z Hanną Gucwińską. Nie mieli dzieci[17]. Zmarł 8 grudnia 2021 we Wrocławiu[18]. 7 stycznia 2022 został pochowany w Alei Zasłużonych Cmentarza Osobowickiego we Wrocławiu[19].
Lista publikacji popularnonaukowych i popularyzatorskich
Artykuł Antoni Gucwiński w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:
Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2023-11-21 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=648286