Aleksander Ludwik Doba (ur. 9 września 1946 w Swarzędzu, zm. 23 lutego 2021 na Kilimandżaro w Tanzanii[1][2]) – polski podróżnik, kajakarz.
W plebiscycie „National Geographic” zdobył tytuł „Podróżnika Roku 2015”. Jako pierwszy człowiek w historii samotnie przepłynął kajakiem Ocean Atlantycki z kontynentu na kontynent (z Afryki do Ameryki Południowej), wyłącznie dzięki sile mięśni[3]. Opłynął kajakiem Morze Bałtyckie i Bajkał[4]. Również jako pierwszy opłynął całe polskie wybrzeże z Polic do Elbląga oraz Polskę po przekątnej z Przemyśla do Świnoujścia. Dwukrotny złoty, srebrny i brązowy medalista Otwartych Akademickich Mistrzostw Polski w kajakarstwie górskim[5]. 24 lutego 2015 został honorowym obywatelem Swarzędza[6]. Zmarł zdobywając najwyższy szczyt Afryki – Kilimandżaro[7].
Życie prywatne
Syn Wincentego i Eugenii[1]. Dzieciństwo spędził w Swarzędzu. Ukończył Politechnikę Poznańską z tytułem inżyniera mechanika. Od lat 70. XX wieku mieszkał w Policach, gdzie pracował w Zakładach Chemicznych Police. Miał żonę Gabrielę, dwóch synów oraz wnuczki[5]. Zmarł z przyczyn naturalnych, 22 lutego 2021 tracąc przytomność tuż po zdobyciu szczytu Uhuru na wulkanie Kibo na Kilimandżaro[8]. 10 marca 2021 po mszy w kościele św. Kazimierza Królewicza został pochowany na cmentarzu komunalnym przy ul. Tanowskiej w Policach[9].
Osiągnięcia
- Latał na szybowcach różnych typów, miał wylatane 250 godzin. Uzyskał drugą klasę wyszkolenia szybowcowego zdobywając srebrną odznakę szybowcową z jednym diamentem.
- Uzyskał trzecią klasę skoczka spadochronowego po wykonaniu 14 skoków.
Aleksander Doba podczas World Travel Show 2016
Zdobył złotą odznakę turystyki kolarskiej.
- Uzyskał patent sternika jachtowego z rozszerzonymi uprawnieniami (na rejsy morskie).
- Zdobył wszelkie odznaki kajakowe wszystkich stopni krajowych organizacji oraz najwyższe międzynarodowe organizacji ICF (złota ICF – jedna z kilku w Polsce). Przodownik Turystyki Kajakowej PTTK I stopnia, Instruktor Turystyki Kajakowej PZKaj Stopnia Związkowego, Instruktor Rekreacji Ruchowej o specjalności Kajakarstwo.
- Zdobył tytuł Akademickiego Mistrza Polski w Kajakarstwie Górskim w 2003 roku. Obronił ten tytuł w 2004 roku.
- Zdobył tytuł Drużynowego Akademickiego Mistrza Polski w Kajakarstwie Górskim w 2003 roku wraz z dwoma synami Czesławem (2. miejsce) oraz Bartłomiejem (4. miejsce)[10].
- Zdobył szczyt Uhuru na wulkanie Kibo na Kilimandżaro (5895 m n.p.m.), a także szczyt Gerlach w Tatrach (2655 m n.p.m.)[11].
Wyczyny kajakowe
Turystykę kajakową zaczął uprawiać od 1980 roku, mieszkając w Policach, w Klubie Kajakowym „Alchemik” Police oraz Akademickim Klubie Turystyki Kajakowej „Pluskon” w Szczecinie[12].
Kajak „Olo”, na którym Aleksander Doba przepłynął Atlantyk
W roku 1989 w ciągu 13 dni przepłynął Polskę po przekątnej z Przemyśla do Świnoujścia, 1–13 kwietnia, 1189 km.
- W 1989 roku wyśrubował rekord Polski (bijąc też Niemców) na 5125 km przepłyniętych kajakiem w jednym roku, mając do dyspozycji normalny urlop – 26 dni roboczych. Z tej liczby tylko 125 km przepłynął po raz wtóry w życiu. 5000 km to trasy po raz pierwszy w życiu przepłynięte przez niego kajakiem. W 1989 roku pływał kajakiem przez 108 dni – prawie co trzeci dzień w kajaku i to na nowych trasach. Ten nieoficjalny rekord Polski jest aktualny do dziś.
- W 1991 roku jako pierwszy kajakarz po II wojnie światowej przepłynął od trójstyku granic Polski, Czechosłowacji i Niemiec Nysą Łużycką oraz Odrą trasę wzdłuż zachodniej granicy.
- Także w 1991 roku jako pierwszy kajakarz przepłynął wzdłuż polskiej morskiej granicy oraz jako trzecia polska jednostka pływająca po II wojnie Światowej przepłynął przez Cieśninę Pilawską koło Bałtyjska i dopłynął do Elbląga (a potem do Gdyni).
- Jako pierwszy kajakarz przepłynął całą Wisłę[13].
- W 1998 roku (21 lipca – 11 września) rzekami i kanałami przepłynął w ciągu 57 dni trasę 2719 kilometrów „Kajakiem przez Niemcy i dookoła Danii z Polic do Polic”. Trasa: Police – Szczecin – Odra – Havel Kanal – Kopnik – Łaba – Hamburg – wzdłuż wybrzeży Danii: Esbjerg – Skagen – Kopenhaga – wzdłuż wybrzeży wysp Zelandii, Olandii, Fionii – Gedser Ode – Zingst (koło Rugii i Lubnicy) – Kap Arkona (Rugia) – Sośnica – wyspa Uznam – Świnoujście – Police.
- Rok później (21 czerwca – 9 września 1999) podczas wyprawy „Kajakiem dookoła Bałtyku z Polic do Polic” samotnie opłynął Bałtyk. Zajęło mu to 80 dni, w czasie których pokonał 4227 kilometrów. Trasa: Police – Świnoujście – Nexø (Bornholm) – Sandvig – Simrishamn (Szwecja) – Karlskrona – Kalmar – Sztokholm – Wyspy Alandzkie – Turku (Finlandia) – Helsinki – Tallin (Estonia) – Parnawa – Ryga (Łotwa) – Windawa – Lipawa – Kłajpeda (Litwa) – Kaliningrad (Rosja) – Gdańsk – Hel – Ustka – Kołobrzeg – Świnoujście – Police.
- Od 26 czerwca do 6 października 2000 w ciągu 101 dni przebył samotnie trasę 5369 kilometrów z Polic do Narwiku podczas wyprawy „Kajakiem za Koło Podbiegunowe Północne z Polic do Narwiku”. Trasa: Police – Nowe Warpno – Karnin – Lassan – Wolgast – Gedser Ode – Kopenhaga – Malmö – Helsingborg – Göteborg – Oslo – Stavanger – Bergen – Trondheim – Bodø – Narwik[14].
- W roku 2004 wraz z Pawłem Napierałą wziął udział w „Pierwszej Polskiej Transatlantyckiej Wyprawie Kajakowej Kaylantic”[15] przez Atlantyk na trasie Tema (Ghana) – Brazylia. Planowany rejs na dystansie ok. 3000 Mm miał trwać ok. 80 dni. Po dwóch dobach prąd zniósł kajakarzy z powrotem do wybrzeży Ghany, fala przyboju zniszczyła prowiant i wyprawa została przerwana[16].
- W 2008 roku, 7–12 lipca – członkowie Szczecińskiej Grupy Kajakowej K2[12] – Aleksander Doba, Piotr Owczarski i Jerzy Switek – podjęli próbę przepłynięcia kajakami przez kanał La Manche, na trasie Cap Gris-Nez – Folkestone. Kajakarzy asekurować miał jacht Gaudeamus. Próbę uniemożliwił sztorm[16].
- W 2008 roku, sierpień – Aleksander Doba uczestniczył w wyprawie Klubu Podróżników Arsoba Travel „Ałtaj – pełne zaćmienie Słońca – Bajkał lato 2008”[17]. Zabrał ze sobą składany brezentowy 30-letni kajak produkcji NRD, którym chciał opłynąć Bajkał. Wypłynął, ale jesienna pogoda uniemożliwiła mu zakończenie rejsu. Zostawił kajak w Ułan Ude i wrócił do Polski[16].
- W 2009 roku, w ciągu 41 dni, samotnie opłynął jezioro Bajkał w „Wyprawie Dookoła Bajkału”[18]. Pokonał wtedy prawie 2 tysiące kilometrów (1954 km linii brzegowej). Po zamknięciu pętli Bajkału (na pozostawionym rok wcześniej składanym kajaku) płynął z biegiem Angary do Irkucka. Stamtąd koleją transsyberyjską wrócił do Polski[19].
- W 2010 roku Aleksander Doba postanowił po raz drugi, tym razem samotnie, przepłynąć Ocean Atlantycki podczas wyprawy „Transatlantic kayak expedition”. Rejs odbył się na jednostce zbudowanej w Szczecinie w stoczni Andrzeja Armińskiego zaprojektowanej specjalnie w tym celu pod jego kierownictwem przez Rafała Głodka, Michała Klimka i Radosława Zygmunta, napędzanej tylko kajakowym wiosłem, 26 października 2010 wyruszył z Dakaru (Senegal) w kierunku Fortalezy (Brazylia). Do miejscowości Acaraú w Brazylii dopłynął 2 lutego 2011 po 99 dniach rejsu i przepłynięciu 5394 km (2913 mil morskich) (dopłynięcie do planowanej Fortalezy uniemożliwił silny znoszący na zachód prąd oraz wiatr). Tym samym, jako pierwszy na Świecie przepłynął kajakiem przez Atlantyk z kontynentu na kontynent (z Afryki do Ameryki Południowej) wyłącznie dzięki sile mięśni[5]. Wcześniej Atlantyk na kajaku przepłynęły 3 osoby: w 1928 roku Franz Romer (58 dni, z Wysp Kanaryjskich na Wyspy Dziewicze), w 1956 roku Hannes Lindemann (72 dni, z Wysp Kanaryjskich na Bahamy) – obaj płynęli na kajakach wspomaganych żaglem, w 2001 roku Peter Bray (76 dni z Nowej Fundlandii do Irlandii – czyli również z wyspy na wyspę).
- W dniach 5 października 2013 – 17 kwietnia 2014 przepłynął Atlantyk od portu w Lizbonie poprzez krótki postój na Bermudach, do portu Canaveral na Florydzie w Stanach Zjednoczonych. Trasa miała długość 4500 mil morskich[20]. Na Morzu Sargassowym przez ponad miesiąc utrzymywał się w obszarze Trójkąta Bermudzkiego[21].
- 3 września 2017 w Le Conquet we Francji zakończył po 110 dniach swoją trzecią podróż kajakiem przez Ocean Atlantycki, którą rozpoczął 16 maja w Nowym Jorku.
Nagrody
- W 1999 roku – laureat „Conrady – Indywidualności Morskie” (przyznawanej przez Bałtyckie Bractwo Żeglarzy z Gdańska) za rejs kajakiem dookoła Bałtyku.
- W 2000 roku – „Nagroda Kolos 2000”: wyróżnienie w kategorii Wyczyn Roku za studniowy rejs (5400 km) „Kajakiem z Polic do Narwiku”[22].
- W 2000 roku – wyróżnienie w konkursie „Podróżnik Roku” (organizowanym przez miesięcznik Podróże) w kategorii „Europa”, za kajakową wyprawę do Narwiku[16].
- W 2009 roku – „Nagroda Kolos 2009”: wyróżnienie w kategorii Wyczyn Roku za samotne opłynięcie kajakiem jeziora Bajkał, czego dokonał jako pierwszy Polak[22].
- W 2010 roku, za swoją wyprawę kajakową dookoła jeziora Bajkał, został laureatem nagrody Złote Stopy 2010 przyznawanej przez internautów za największe osiągnięcia podróżnicze roku[23]. Zajął pierwsze miejsce w kategorii Woda[24], jak również w kategorii generalnej, wyprzedzając m.in. Martynę Wojciechowską, typowaną za zdobycie Korony Ziemi.
- W 2012 roku – Nagroda „Super Kolos 2011” za całokształt osiągnięć kajakarskich i konsekwentne dążenie do realizacji coraz bardziej ambitnych celów eksploracyjnych[25].
- W 2012 roku – Nagroda „Szczupak 2011” za spełnianie śmiałych marzeń, przyznanym w plebiscycie „Gazety Wyborczej” w Szczecinie[26].
- W 2012 roku – Dyplom Kapitana Żeglugi Wielkiej Honoris Causa nr 6, przyznany przez Szczeciński Klub Kapitanów Żeglugi Wielkiej za sukcesy w samotnej żegludze kajakowej w trudnych warunkach (m.in. za rejs wokół Danii, dookoła Bałtyku i za koło podbiegunowe północne oraz samotne przepłynięcie kajakiem Oceanu Atlantyckiego z Senegalu do Brazylii)[26].
- W 2012 roku – zaszczytny tytuł „Podróżnik im. Tony’ego Halika” na II Festiwalu Podróżniczym Bydgoszcz 2012[26].
- W 2015 roku – Podróżnik roku, wybrany przez czytelników amerykańskiej edycji National Geographic[27].
- W 2015 roku – nagroda „Kolosa” za rok 2014 w kategorii nagroda specjalna za samotne przepłynięcie kajakiem Atlantyku z Lizbony na Florydę[28].
- W 2018 roku trafił na marcową okładkę gazety The New York Times[29].
Odznaczenia państwowe i samorządowe
Filmografia[35]
Książki
- W 2012 roku napisał książkę Olo na Atlantyku wydaną przez Wydawnictwo Bezdroża, oraz wydany w wersji elektronicznej dodatek „Oceaniczny alfabet Aleksandra Doby”[26].
- W 2015 roku ukazała się książka Na oceanie nie ma ciszy autor Dominik Szczepański, wydana przez Agora Warszawa 2015. Biografia Aleksandra Doby.
- W 2018 roku ukazała się książka dla dzieci pt. Ocean to pikuś, w której Łukasz Wierzbicki opisał przygody Aleksandra Doby na Atlantyku.
Wybory
W wyborach samorządowych w 2014 roku bezskutecznie kandydował do sejmiku województwa zachodniopomorskiego z listy komitetu Bezpartyjni Pomorze Zachodnie[36]. W wyborach prezydenckich w 2015 roku został członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego[37]. W wyborach samorządowych w 2018 roku uzyskał mandat radnego sejmiku województwa zachodniopomorskiego[38], zdobywając 9,2 tysiąca głosów, najwięcej spośród bezpartyjnych kandydatów, jednak 16 listopada tego samego roku zrezygnował z pełnienia tej funkcji[39].
Upamiętnienie
26 lutego 2021 w rezultacie obrad kapituły Nagród Żeglarskich, nagrodę specjalną, która przyznawana jest osobie, organizacji lub instytucji za działalność związaną z żeglarstwem, wodą lub marynistyką, niekwalifikującej się do żadnej z pozostałych nagród, nazwano imieniem Aleksandra Doby[40]. Na Skwerze Wielkich Polaków w Parku Solidarności w Policach ma stanąć obelisk poświęcony Aleksandrowi Dobie – odsłonięcie zaplanowano na 9 września, w 75 urodziny podróżnika[41]. Po zakończeniu projektu „Rozbudowa terenów rekreacyjnych nad Łarpią” ten światowej sławy podróżnik ma być upamiętniony także nad wodą[42].
Przypisy
- ↑ a b Aleksander Doba. rejestry-notarialne.pl.
- ↑ Alex Vadukul: Aleksander Doba, Who Kayaked Across the Atlantic, Dies at 74 (ang.). The New York Times, 2021-03-11. [dostęp 2021-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-12)].
- ↑ Kajakarz z Polic spotka się z dziennikarzami, radio.szczecin.pl [dostęp 2017-11-21] .
- ↑ Spotkanie z samotnym podróżnikiem w kajaku, radio.szczecin.pl [dostęp 2017-11-21] .
- ↑ a b c Aleksander Doba, aleksanderdoba.pl [dostęp 2017-11-21] (pol.).
- ↑ Honorowe Obywatelstwo Miasta i Gminy Swarzędz. bip.swarzedz.pl. [dostęp 2021-02-23].
- ↑ Polsat News: Aleksander Doba nie żyje. Podróżnik miał 74 lata – Polsat News (pol.). polsatnews.pl. [dostęp 2021-02-23].
- ↑ Stanął na Dachu Afryki. Powiedział przewodnikom, że chwilę odpocznie, TVN24 [dostęp 2021-02-23] (pol.).
- ↑ MarekM. Jaszczyński MarekM., Pogrzeb Aleksandra Doby. Wielki podróżnik spoczął na cmentarzu komunalnym w Policach - 10.03.2021, Szczecin Nasze Miasto, 10 marca 2021 [dostęp 2021-03-10] (pol.).
- ↑ https://web.archive.org/web/20120427075618/http://amp.bystrze.org/amp2008/stare_wyniki_indywidualne.html
- ↑ Wirtualna PolskaW.P. Media Wirtualna PolskaW.P., Tak Aleksander Doba mówił przed wyjazdem na Kilimandżaro. "Jestem nastawiony, że będzie bardzo fajnie", WP SportoweFakty, 23 lutego 2021 [dostęp 2021-02-26] (pol.).
- ↑ a b Społeczna Szkoła Podstawowa numer 1, sto.home.pl [dostęp 2017-11-21] (pol.).
- ↑ Aleksander Doba, www.mojswarzedz.pl [dostęp 2021-02-23] .
- ↑ Kajakiem do Narviku. O wyprawie, Onet.pl [zarchiwizowane z adresu 2001-07-14] (pol.).
- ↑ homo3.qxd Kaylantic.
- ↑ a b c d WHO IS WHO – Doba, Aleksander.
- ↑ Ałtaj i całkowite zaćmienie Słońca, arsobatravel.pl [dostęp 2017-11-21] (pol.).
- ↑ Klub Podróżników Śródziemie, klubpodroznikow.com [dostęp 2017-11-21] (pol.).
- ↑ Kajakiem Dookoła Bajkału w pojedynkę, arsobatravel.pl [dostęp 2017-11-21] (pol.).
- ↑ Olek Doba pokonał Atlantyk! Kosmiczne zakończenie wyprawy kajakowej. W: Gazeta Wyborcza [on-line]. 2014-04-18. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Trójkąt Bermudzki dał się we znaki! Wywiad z Aleksandrem Dobą, zagle.se.pl [dostęp 2021-02-28] .
- ↑ a b Kolosy – laureaci nagród z lat 1999–2007.
- ↑ Złote Stopy 2010. [dostęp 2011-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-23)].
- ↑ W pojedynkę kajakiem dookoła Bajkału. [dostęp 2011-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-21)].
- ↑ Super Kolos 2011. [dostęp 2013-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-13)].
- ↑ a b c d http://bezdroza.pl/alfabet.pdf.
- ↑ Polak podróżnikiem roku według National Geographic! (pol.). national-geographic.pl. [dostęp 2015-02-11].
- ↑ Aleksander Ostrowski z Kolosem. radio.rzeszow.pl, 2015-07-16. [dostęp 2015-07-26].
- ↑ Opr. Tomasz Sikorski, Powiat Poznański 2018, w: Prasowa Powiatowa 17., nr 31-32(41-42)/2018, s. 4, ISSN 2544-3925.
- ↑ M.P. z 2021 r. poz. 453
- ↑ Aleksander Doba spoczął na cmentarzu w Policach, Polska Agencja Prasowa SA [dostęp 2021-03-10] (pol.).
- ↑ M.P. z 2015 r. poz. 322
- ↑ Ewidencja Odznaczonych Odznaką Honorową | Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego, bip.rbip.wzp.pl [dostęp 2021-03-10] .
- ↑ Prezydent nadał Medale Stulecia Odzyskanej Niepodległości. prezydent.pl, 2018-12-12. [dostęp 2018-12-16].
- ↑ Aleksander Doba, Filmweb [dostęp 2020-04-23] (pol.).
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2014.
- ↑ Barbara Sowa: Kto wszedł do komitetu poparcia Komorowskiego, a kto z niego wypadł? Cała lista. dziennik.pl, 2015-03-16. [dostęp 2015-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-14)].
- ↑ Zobacz, kto będzie rządził w sejmikach, „TVN24.pl” [dostęp 2018-10-24] .
- ↑ Aleksander Doba zrezygnował z mandatu radnego sejmiku. „Jestem podróżnikiem, a nie politykiem”, „TVN24.pl” [dostęp 2018-11-16] .
- ↑ Wyborcza.pl, szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2021-02-27] .
- ↑ Wielki podróżnik Aleksander Doba spocznie w Policach. Pogrzeb 10 marca, iPolice, 2 marca 2021 [dostęp 2021-03-02] (pol.).
- ↑ Wielki podróżnik Aleksander Doba spocznie w Policach. Pogrzeb 10 marca, iPolice, 2 marca 2021 [dostęp 2021-03-02] (pol.).
Linki zewnętrzne