Zoektocht naar Jürgen Conings

In dit artikel wordt een actuele gebeurtenis beschreven. De informatie op deze pagina kan daardoor snel veranderen of inmiddels verouderd zijn.

De zoektocht naar Jürgen Conings was een zoekoperatie naar de Belgische militair Jürgen Conings nadat hij op 17 mei 2021 zware wapens had gestolen uit de kazerne van Leopoldsburg en daarna verdween. De beroepsmilitair, die verdacht werd van rechts-extremisme, stond eerder op de OCAD-lijst als 'potentieel gevaarlijke extremist' en werd gevolgd door de Belgische inlichtingendiensten. Als gevolg van de coronacrisis had Conings meermaals bedreigingen geuit tegen Belgische politici en virologen, in het bijzonder viroloog Marc Van Ranst. Op de dag van zijn verdwijning werd Conings twee uur lang in de buurt van diens woning gesignaleerd, waarna het gezin Van Ranst naar een safehouse werd geëvacueerd.^[1]

Op 18 mei vond de politie in Lanklaar een achtergelaten wagen van Conings met daarin zware wapens en een aangebrachte boobytrap met een tripflare. Vervolgens doorzochten 400 manschappen van het Belgisch leger, politie en ondersteuning uit de buurlanden het Nationaal Park Hoge Kempen. Door de zoektocht werd het park van 19 tot 23 mei gesloten en werd de snelweg E314 tussen Genk en Maasmechelen meerdere keren gedeeltelijk afgesloten.^[2]

De verdwijning leidde tot steunberichten aan Conings op sociale media, deze werden veroordeeld door de legertop en de minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden. Politiek maakte de minister van Defensie Ludivine Dedonder op 25 mei bekend dat er fouten zijn gemaakt door Defensie tijdens de opvolging van Conings.^[3]

Op 20 juni 2021 werd het levenloze lichaam van Jürgen Conings in het Dilserbos aangetroffen..^[4]

Achtergrond

Jürgen Conings werd in 1974 in Maaseik geboren. Hij was een korporaal-chef in de Belgische luchtmacht en schietinstructeur. Tijdens zijn carrière was Conings gespecialiseerd als scherpschutter en ingezet in buitenlandse missies in Joegoslavië, Bosnië, Kosovo, Libanon, Irak en Afghanistan.^[5]

Verschillende collega's van Jürgen Conings vertelden dat hij Marc Van Ranst haatte, een van de belangrijkste wetenschappers die de regering advies gaf over de coronamaatregelen.^[6] Vanwege zijn politiek linkse ideeën^[7] en prominente aanwezigheid in de media, wordt Van Ranst vaak het doelwit van rechts en coronasceptici. Conings had meermaals Marc Van Ranst op sociale media bedreigd. Verschillende collega's verklaarden dat hij sympathieën had voor extreemrechtse ideeën en tot de kring behoorde van de militante groep Vlaams Legioen.^[8]

In 2020 kreeg hij twee keer een tuchtsanctie voor zijn gedrag en bedreigingen aan Marc Van Ranst.^[9] Daarvoor werd hij gedegradeerd tot wapendrager, waardoor hij de sleutel kreeg tot het wapendepot.^[10] Met deze sleutel zou hij later ongestoord wapens meegenomen hebben.^[11] Na zijn dreigementen werd zijn naam toegevoegd aan de OCAD-lijst van de Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse, een lijst met extremistische individuen.

Vlucht

Nationaal Park Hoge Kempen

Conings liet twee afscheidsbrieven achter waarin hij in verzet wou komen tegen de coronamaatregelen. In deze brieven dreigde hij met “een aanslag tegen het regime en tegen virologen”. Naast de afscheidsbrief die geadresseerd was aan zijn vrouw en kind, was de tweede bestemd voor het leger en de buitenwereld. Daarin stond onder meer: "Jullie hebben me getraind om te worden wie ik ben, ik ga dat nu tegen jullie gebruiken".^[12]

Op maandag 17 mei verliet Conings 's ochtends zijn woning in Dilsen-Stokkem en reed naar het kazerne van Leopoldsburg. Hij ging aan de haal met een arsenaal aan wapens die hij uit het depot uit de kazerne had gehaald. Volgens De Standaard vertelde hij een collega dat hij wapens nodig had voor een 'schietoefening'.^[13] Zonder dat het Belgisch leger en inlichtingendiensten waren ingelicht, had hij zijn auto ingeladen met vier raketwerpers, een FN P90 machinegeweer, een FN Five-seveN pistool, een kogelvrij vest en meer dan 2000 patronen munitie.^[11] In de avond verliet Conings zijn werk, en stuurde zijn laatste bericht aan zijn vriendin om 20u.^[14] Hij kwam niet naar huis en verkende twee uur lang de omgeving van de woning van viroloog Marc van Ranst.^[15]

Op dinsdag 18 mei liet hij zijn militaire medailles achter op het graf van zijn ouders in de begraafplaats van Peer. De Defensie van België werd ingelicht over zijn verdwijning en startte een klopjacht. Zijn afscheidsbrieven werden ontdekt door zijn vriendin en waren doorgegeven aan de politie. Bij een crisisoverleg van alle veiligheidsdiensten werd het dreigingsniveau van Conings op de OCAD-lijst opgetrokken naar niveau vier, of het hoogste niveau.^[16] Honderden manschappen van de politie en het Belgisch leger waren op zoek naar hem. Marc Van Ranst werd ondergebracht op een schuiladres.

Zijn achtergelaten wagen, een Audi Q5, werd gevonden door een boswachter aan de rand van het Dilserbos in Lanklaar dichtbij het Nationaal Park Hoge Kempen. In de wagen vond de politie vier M72 LAW raketwerpers, fosforgranaten, een hoop kogels en een rugzak vol eten. De politie vond ook een granaat die met een draad verbonden was aan een deurklink. De ontmijningsdienst van het leger, DOVO, kwam ter plaatse om het "verdacht mechanisme" te onderzoeken. Het ging om een trip flare of lichtvalstrik, met kans op hevige brand met bijkomende ontploffingen, als het mechanisme was afgegaan.^[17][14][18]

Van woensdag 19 mei tot zondag 23 mei werd het Nationaal Park Hoge Kempen afgesloten.^[19] Op woensdag werden er geweerschoten gehoord, die uit het nationaal park leken te komen. Het Belgische leger voerde verschillende sweepings van het park uit, zonder resultaat.^[20] Autoriteiten dachten dat hij zwaar bewapend was en ondergedoken in het park. Ook de snelweg E314 van Genk naar Maasmechelen werd in beide richtingen afgesloten.^[21][22] Het Belgische leger werd gesteund door de Duitse elite-eenheid GSG 9 en Nederlandse en Luxemburgse manschappen.^[23][24]

Op donderdag 27 mei begon een nieuwe zoekactie in de buurt van Lanklaar waar de wagen van de soldaat een week geleden werd teruggevonden. Dit keer werd de zoekactie alleen uitgevoerd door binnenlandse troepen en werd de Cel Vermiste Personen ingezet. Een klein deel van het nationale park was afgesloten voor het grote publiek.^[25] De operatie was een gerichte zoekactie, in tegenstelling tot eerdere gehele sweeping in het nationale park. Er werd gezocht in drie zones, maar leverde toch niets op. Sommige spullen werden gevonden en meegenomen voor onderzoek.^[26]

Op vrijdag 28 mei voerde de politie een kleinschalige zoekactie in Lummen, in het natuurgebied Tiewinkel.^[27]

Van zaterdag 29 mei tot donderdag 10 juni vonden opnieuw beperkte zoekacties plaats in Lanklaar. Er werden zo'n twintig politie- en militaire voertuigen ingezet, evenals een politiehelikopter.^[28][29][30] Op 9 juni werd na een zoektocht in de buurt van de achtergelaten auto van Conings een rugzak met munitie en medicijnen gevonden die hoogstwaarschijnlijk eigendom was van Conings. Een deel van de munitie die in de rugzak is gevonden, komt overeen met de vuurwapens die door Conings waren gestolen. Maar andere munitie was gebruikt voor een jachtgeweer, waardoor het vermoeden ontstaat dat hij meer wapens in zijn bezit heeft dan eerst was vermoed.^[31] In de rugzak werd ook voedselvoorraad gevonden genoeg om vier weken van te leven. In de buurt van de rugzak werden lege blikken voedsel gevonden die in het leger werden gebruikt, wat er mogelijk op wijst dat Conings was uitgerust om wekenlang in het bos te leven.^[32][33]

Onderzoeken naar telefonie, camerabeelden en ANPR-beelden door de politie toonde dat Conings afgesloten leek van de buitenwereld.^[34] Op 20 juni 2021 werd het levenloze lichaam van Jürgen Conings in het Dilserbos aangetroffen door de burgemeester van Maaseik nadat deze tijdens een mountainbiketocht een sterke lijkgeur had geroken.^[4]

Gevolgen

Conings vertelde een collega dat de Tevhid-moskee in Eisden een van zijn doelwitten was.^[35]

Sinds de zoektocht naar Conings werd Marc Van Ranst ondergebracht in een beveiligd huis en krijgt minister van Defensie Ludivine Dedonder extra bescherming. Moskeeën in de provincie Limburg kregen extra politiebewaking. Verschillende moskeeën kregen de boodschap om extra waakzaam te zijn en sommigen besloten te sluiten.^[36]

Op 21 mei startte het federale parket een gerechtelijk onderzoek tegen Conings wegens "poging tot moord en verboden wapenbezit in een terroristische context".^[37] Op 22 mei werd Conings' naam toegevoegd op de rode zoeklijst van Interpol, voor "het dreigen met een terroristische aanval op personen en een regering."^[38] Bij het Ministerie van Defensie werd een intern onderzoek geopend naar eventuele fouten.^[39]

Op 22 mei voerde de gerechtelijke politie tiental huiszoekingen uit, waaronder het huis van Conings, Tomas Boutens en andere woningen van extreemrechtse individuen.^[40]

Op 23 mei kregen elf militairen die door de inlichtingendienst van het leger gevolgd worden voor connecties met extreemrechts, geen toegang meer tot de wapendepots en gevoelige informatie.^[41] Bij die elf was ook één militair die op buitenlandse missie in Afrika was. Hij werd meteen teruggeroepen.^[42]

Media

Politie meldde dat Conings mogelijk gewapend was en dit werd op televisie meegedeeld. Door de ongerustheid bleven tientallen kinderen thuis van school in Maasmechelen.^[43] In televisie als in kranten kreeg de klopjacht veel aandacht. De speurders van de zaak geloofden dat Jürgen Conings mogelijk meekeek. Zo maakte de vriendin van Conings op 21 mei een oproep op televisie, op VTM Nieuws aan haar vriend:^[44]

Jürgen, als je nog leeft, maak geen slachtoffers. Zorg dat het verhaal eindigt, dat het stopt. Voor mij, voor mijn familie. Bepaal zelf hoe, maar zorg dat het stopt.

Op VRT en VTM Nieuws deed het federaal parket een live oproep aan Conings om zich over te geven.^[45]

Meldingen

De federale politie kreeg minstens 185 tips over Jürgen Conings en heel wat mensen beweerden de gemiste militair te hebben gezien.^[46] Het Brusselse Noordstation werd op zondagavond 23 mei ontruimd omdat een reiziger dacht dat hij Conings had gespot.^[14] In Sint-Niklaas ging de politie op jacht naar een man in een camouflagepak, van wie een getuige geloofde dat hij een geweer in zijn rugzak had. Het bleek later een visser te zijn met een hengel.^[47] In Evergem beweerde een student de vermiste soldaat te hebben gezien. Drie scholen in Evergem werden vervolgens hermetisch afgesloten en de politie doorzocht het gebied.^[48] In Neeroeteren was een basisschool hermetisch afgesloten nadat een kleuter "een grote man in zwart" zag.^[49] In Nederland zou de vermiste militair op 11 juni 's avonds in Groningen gezien zijn, maar toen bleek het een Duitse hiker te zijn.^[50]

Reactie

Steunbetuigingen

Online kreeg Conings steun van tienduizenden sympathisanten op sociale media, die vonden dat hij psychische hulp nodig heeft.^[51] De Facebookgroep ‘Als 1 achter Jürgen’, werd op 20 mei aangemaakt om steun te betuigen voor de militair, en telde bijna 11.500 leden in de eerste 24 uur.^[52] In de groep riepen ze op om acties en betogingen te houden. Na het bereiken van 45,800 leden, haalde Facebook de groep op 25 mei offline. Facebook verklaarde: "We hebben deze groep verwijderd omdat het ons beleid geschonden heeft. Pagina's die terroristen prijzen of steunen, zoals Jürgen Conings, zijn niet toegestaan op Facebook of Instagram."^[53]

Als gevolg van Facebook die de groep verwijderde, groeide het aantal steungroepen op Telegram, een concurrerende chatapplicatie. Bij gelegenheid werd viroloog Marc Van Ranst lid van zo'n groep en tartte hij de aanhangers. In een bericht noemde Van Ranst de groep: "Niveau nihil, maar ja, wat hadden we verwacht van een groepje terroristenondersteuners"^[54]

Een petitie werd ook opgemaakt ter ondersteuning van Conings, ondertekend door duizenden mensen. De petitie werd later verwijderd door de website wegens "onjuiste of misleidende informatie."^[55]

De extreemrechtse oud-militair Tomas Boutens, die tot vijf jaar cel veroordeeld werd voor aanslagplannen, kende Conings en schreef zijn steun.^[56]

Dergelijke steunbetuigingen werden verworpen op Vlaamse televisie door Annelies Verlinden, de minister van binnenlandse zaken. Zij waarschuwde dat Conings wel degelijk gevaarlijk is en "zeer gevaarlijke intenties" heeft.^[57] De chef van de Belgische defensie Michel Hofman betreurde dat Conings door een deel van de bevolking als "verzetsstrijder" of "held" werd gezien: "Dat is hij zeker niet."^[58]

Marsen ter ondersteuning van Jürgen Conings

Ter ondersteuning van Jürgen Conings werden eind mei enkele marsen gehouden, waar telkens 100 tot 200 deelnemers op afkwamen.^[59][60].

Politiek

Op 20 mei noemde premier Alexander De Croo het onaanvaardbaar "dat iemand die als gevaarlijk aanzien wordt toch toegang heeft tot wapens." Minister van Defensie, Ludivine Dedonder benadrukte om maatregelen te nemen. Omdat Dedonder een maand eerder ondervraagd werd over rechts-extremisme in het leger, kreeg ze kritiek op haar verantwoordelijkheid door de oppositie.^[61]

Op 25 mei erkende Ludivine Dedonder tijdens een persconferentie samen met Michel Hofman, chef van Defensie, dat er fouten zijn gemaakt in de zaak-Jürgen Conings en dat die worden onderzocht. De minister en chef van Defensie wisten niet dat Conings op de OCAD-lijst stond, een lijst voor extremistische individuen.^[3][62] Hofman zei ook dat rechts-extremistische militairen geen thuis hebben in het leger.^[63]

Op 26 mei tijdens een parlementaire hoorzitting in de Kamer van Volksvertegenwoordigers verklaarde Dedonder dat: "[...] informatie uit de database van OCAD gebrekkig werd benut. Ook werd die info op een gebrekkige manier doorgegeven."^[64]

Op 14 juni schreef Le Soir dat Defensie al meer dan 650.000 spendeerde euro aan de zoektocht naar Conings.^[65] Op 16 juni werd het rapport van minister Ludvine Dedonder over de zaak-Jürgen Conings besproken in de Kamer. Het vond eerst plaats in de ochtend, maar was later uitgesteld naar 17 uur. Dat gebeurde omdat de parlementsleden hun verontwaardiging uitten over het feit dat minister Ludivine Dedonder hen dat rapport niet eerst had bezorgd terwijl het inmiddels wel al was uitgelekt.^[66]

In popcultuur

Het tijdschrift Humo vermeldde dat de grootschalige zoektocht 'een karrenvracht memes op sociale media' opleverde.^[67] Vooral op TikTok doken heel wat filmpjes op over Jürgen Conings. Een filmpje waar hij twintig hamburgers en vier raketwerpers bestelt bij McDonald’s op het sociale mediaplatform ging viraal met 440.000 views.^[68] In een column becommentarieerde Lisa Bouyeure dat de memes op TikTok hem wel erg aaibaar maken.^[69]

Bronvermelding