Rachel Ruysch

Portret van Rachel Ruysch door Godfried Schalcken

Rachel Ruysch: Bloemstilleven

Rachel Ruysch (Den Haag, 1664 - Amsterdam, 1750) was een Hollands schilderes uit de barok. Ze was een bekende vrouwelijke kunstschilderes van haar tijd en werd geroemd om haar bloemstillevens.

Biografie

Ruysch werd geboren in Den Haag maar verhuisde op driejarige leeftijd naar Amsterdam toen haar vader, Frederik Ruysch, aan het Athenaeum Illustre werd benoemd. Haar moeder was een dochter van Pieter Post, de architect en een nicht van Frans Post, de Braziliaanse schilder. Haar vader stuurde haar op vijftienjarige leeftijd in de leer bij Willem van Aelst, een vooraanstaande schilder, bekend om zijn bloemstillevens. Haar jongere zuster Anna werd ook tot kunstschilder opgeleid.

Vader Ruysch was inmiddels een vooraanstaand anatoom en botanicus, die in 1685 werd aangesteld in de Hortus Botanicus Amsterdam. Hij was beroemd vanwege zijn kennis van het prepareren van menselijke anatomie en kreeg in 1697 bezoek van Peter de Grote. Rachel had de potten met onder andere een vagina en een kinderlijkje versierd met bloemen en kant. Mogelijk zag de tsaar rotspartijen bestaande uit nierstenen. Rachel was een uitstekend decorateur.

Zij trouwde in 1693 met de portretschilder Jurriaen Pool (1666-1745) met wie ze tien kinderen kreeg. In 1701 werd Ruysch als eerste vrouw lid van het schildersgilde Confrerie Pictura in Den Haag. In die tijd maakte ze veel grote bloemstukken voor haar internationale clientèle. In 1708 ging ze een aantal jaren werken als hofschilder voor keurvorst Johan Willem van de Palts in Düsseldorf.^[1] De keurvorst van de Palts had in 1695 haar vader bezocht en haar werk gezien. Nadat Eglon van der Neer was overleden, leverden ook Jan Weenix en Adriaen van der Werff jaarlijks werk in voor het hof. In 1723 won het echtpaar de hoofdprijs in een loterij; 75.000 gulden.^[2] Ruysch bleef actief schilderen tot op 84-jarige leeftijd.

Werken

Zie Lijst van schilderijen van Rachel Ruysch voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Een bloemstilleven van Ruysch bestaat altijd uit een zorgvuldig gecombineerd boeket waarbij elke afzonderlijke bloem zichzelf is. De achtergrond is donker, in tegenstelling tot de bloemstillevens van Jan van Huijsum. Ondanks de verminderde populariteit van bloemstillevens bleef haar reputatie hoog. Er zijn zo'n 100 schilderijen van haar bekend. Haar zuster Pieternel was getrouwd met bloemtekenaar Jan Munnicks.

Op een van haar bloemstukken is niet alleen een raam te zien, maar bovendien zij zelf achter haar schildersezel.

Trivia

• Een krater op Mercurius is naar Ruysch vernoemd op 22 november 2013.^[3]

Bronnen

• Driessen, J. (1995) Tsaar Peter de Grote en zijn Amsterdamse vrienden. In samenwerking met het Amsterdams Historisch Museum.
• Kooymans, L. (2004) De Doodskunstenaar. De anatomische lessen van Frederik Ruysch, p. 327-329.

Literatuur

• Kloek, E. 2013, 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis. Nijmegen Vantilt 2013 ISBN 9789460041204, Nummer 403
• Katlijne van der Stighelen, Mirjam Westen, Maaike Meijer, Elck zijn waerom. VROUWELIJKE KUNSTENAARS IN BELGIE EN NEDERLAND 1500-1950, Ludion Antwerpen 1999, blz. 141-143, ISBN 9055442712 blz. 49, 52, 61, 67, 198, 200, 202, 208

Externe links

• Portret van Rachel Ruysch door Luuc Kooijmans in het Digitaal Vrouwenlexicon
• (de) Portret van het echtpaar Pool met zoon
• Rachel Ruysch in het Rijksmuseum
• De anatomische preparaten van Frederik Ruijsch, welke door Rachel en haar jongere zus Anna werden versierd ter presentatie aan het publiek

Zie de categorie Rachel Ruysch van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.