Publiek domein

Publiek domein is een gangbare benaming voor de status van werken, zoals programmatuur, teksten, beelden en geluidsopnamen, waarbij de auteursrechten en naburige rechten verlopen zijn of niet van toepassing zijn.

Het auteursrecht bepaalt dat een werk niet door anderen mag worden veranderd of opnieuw worden gepubliceerd zonder expliciete toestemming van de rechtverkrijgende. De meeste werken vallen door het maken automatisch onder het auteursrecht, ook als de auteur dit niet expliciet opeist. Zulke werken komen in het publiek domein als de auteursrechten erop verlopen.

Als een werk vrij van auteursrechten is, betekent dat niet dat op dat werk gebaseerde werken dat ook zijn. Een vertaling bijvoorbeeld, of een in nieuwe spelling overgebrachte editie, of een nieuw geredigeerde uitgave van bladmuziek, wordt beschouwd als een werk op zichzelf, met eigen auteursrechten.

Het claimen van auteursrechten op werk dat zich in het publieke domein bevindt wordt copyfraud genoemd.

Automatisch publiek domein

Auteursrecht en aanverwante rechten verlopen altijd op 1 januari opvolgend de duur van het recht. Deze dag wordt wel publiek domeindag genoemd.

In Europa is de duur van het auteursrecht afhankelijk of de maker bekend is. Is de maker bekend dan is de duur van het recht 70 jaar opvolgend de dood van de maker. Wanneer de maker niet bekend is – als de maker niet is aangeduid of slechts een instelling, bedrijf of organisatie als maker is aangeduid – dan is de duur van het auteursrecht 70 jaar na rechtmatige publicatie van het werk.

Voorheen was deze periode korter. In andere landen kunnen andere termijnen gehanteerd worden, meestal tussen 50 en 70 jaar na de dood van maker. De Conventie van Bern uit 1886, waaraan 160 landen deelnemen, regelt een termijn van minstens 50 jaar. België was bij de oorspronkelijke ondertekenaars van deze Conventie; Nederland trad in 1912 toe.

Sommige werken zijn op het moment van vervaardiging al in het publieke domein, bijvoorbeeld alle publicaties van de Amerikaanse federale overheid, zoals The World Factbook van de CIA. Bovendien was het tot 1989 in de Amerikaanse wetgeving zo, dat alle werken waarvan het auteursrecht niet expliciet werd opgeëist, automatisch in het publieke domein terechtkwamen.

Op regelingen en beslissingen van de Nederlandse overheid bestaat geen auteursrecht, zoals bepaald in artikel 11 van de Auteurswet: "Er bestaat geen auteursrecht op wetten, besluiten en verordeningen, door de openbare macht uitgevaardigd, noch op rechterlijke uitspraken en administratieve beslissingen."

Expliciet publiek domein

Sommige auteurs publiceren werk met de expliciete vrijwaring van auteursrecht en naburige rechten. Ze doen hiermee afstand van deze rechten voor zover dat mogelijk is. Het is niet duidelijk of dit juridisch wel mogelijk is binnen de Europese Unie. Om dit mogelijk te maken wordt een Creative Commons Publiek Domein Verklaring (CC0) gebruikt.

Andere betekenissen

De term publiek domein wordt ook gebruikt als aanduiding van

  • de openbare ruimte, dat wil zeggen de fysieke ruimte die niet privé/privaat is;
  • in overdrachtelijke zin, het publiek domein als het openbare discussieforum, de sfeer of virtuele ruimte waarbinnen algemeen toegankelijke maatschappelijke discussies plaatsvinden.

Zie ook

Informatie

Artikel Publiek domein in de Nederlandse Wikipedia nam de volgende plaatsen in de lokale populariteitsranglijst in beslag:

De gepresenteerde inhoud van het Wikipedia-artikel werd in 2021-06-14 geëxtraheerd op basis van https://nl.wikipedia.org/?curid=35876