Nagorno-Karabach

  1. Startpagina
  2. Nederlandse Wikipedia
  3. Nagorno-Karabach
Lernajin Artsakh
Լեռնային Արցախ
Voorgenomen integratie in Azerbeidzjan
1991
Vlag van de Republiek Nagorno-Karabach Wapen van de Republiek Nagorno-Karabach
(Details) (Details)
Motto
Wij zijn onze bergen
Kaart
Algemene gegevens
Hoofdstad Stepanakert
Bevolking 150.932 (census 2015)
(100.417 gevlucht per 1 oktober 2023[1])
Talen Armeens
Religie(s) Armeens-Apostolisch
Nat. feestdag 2 september (onafhankelijkheidsdag)
Volkslied Vrij en onafhankelijk Artsach
Munteenheid Armeense dram
Regering
Regeringsvorm Presidentiële republiek
Legislatuur Constituerende Vergadering
Kaart van Nagorno-Karabach na de tweede Oorlog in Nagorno-Karabach (2020)
Portaal  Portaalicoon   Nagorno-Karabach

Nagorno-Karabach of Opper-Karabach (Armeens: Լեռնային Արցախ, Lernajin Artsakh, Azerbeidzjaans: Dağlıq Qarabağ of Yuxarı Qarabağ, Russisch: Нагорный Карабах, Nagorny Karabach), is een door etnisch Armeniërs bevolkte enclave binnen Azerbeidzjan met hoofdstad Stepanakert. Het gebied was in de periode 1991-2023 de facto onafhankelijk als Republiek Nagorno-Karabach en Republiek Artsach (Armeens: Արցախի Հանրապետություն / Arts'akhi Hanrapetut'yun).[2] Azerbeidzjan had geen zeggenschap in de regio en er was sprake van sterke Armeense invloed op het bestuur.[3]

Nagorno-Karabach is door middel van de Laçın-corridor verbonden met Armenië. In 2023 herstelde Azerbeidzjan het gezag over het gebied, wat leidde tot een grote uitstroom van Armeniërs via deze corridor,[4] en het voornemen om de Republiek Artsach per 1 januari 2024 op te heffen.[5]

Nagorno is Russisch voor bergachtig en Karabach zou uit het Turks en Iraans komen en zwarte tuin betekenen, hoewel dit laatste niet geheel zeker is. De grotere regio Karabach bevat meer berggebied en strekt zich uit naar de laaglanden.

Geschiedenis

Ten tijde van de Sovjet-Unie was er de Nagorno-Karabachse Autonome Oblast, die onderdeel was van de Azerbeidzjaanse SSR en die in meerderheid bewoond werd door Armeniërs. Tijdens het uiteenvallen van de Sovjet-Unie werd op 2 september 1991 de Republiek Nagorno-Karabach uitgeroepen in de oblast, die al in een gewapend conflict met Azerbeidzjan verwikkeld was. Op 6 januari 1992 verklaarde de republiek zich ook onafhankelijk. Gedurende het conflict werden zowel Armeniërs als Azerbeidzjanen het slachtoffer van artilleriebombardementen en etnische zuiveringen, die vele doden en grote vluchtelingenstromen tot gevolg hadden. De strijd met Azerbeidzjan duurde tot aan het staakt-het-vuren in 1994. Daarna had de Republiek Nagorno-Karabach (die in 2017 mede als officiële naam Republiek Artsach kreeg) controle over het gebied dat ze op het moment van de wapenstilstand in handen had. Dat gebied kwam ongeveer overeen met die van de voormalige oblast, en de republiek had ook controle over aangrenzende delen ten westen, ten oosten en ten zuiden ervan tot aan de grenzen met Armenië en Iran, wat het oppervlak van Nagorno-Karabach ruim twee-en-een-half keer zo groot maakte. Enkele kleinere delen in het noorden en oosten van de voormalige oblast waren in handen van Azerbeidzjan.

Territoriale verliezen 2020

In 2020 laaide de strijd weer op tijdens een oorlog met Azerbeidzjan.[6] De Azerbeidzjaanse strijdkrachten wisten het zuiden van de betwiste regio grotendeels te veroveren. Nadat ook Şuşa veroverd werd door de Azerbeidzjanen, werd na bemiddeling door Moskou een staakt-het-vuren getekend. Nagorno-Karabach verloor in de overeenkomst alle gebieden die buiten de voormalige Nagorno-Karabachse Autonome Oblast vallen en de door Azerbeidzjanen gecontroleerde gebieden binnen de Nagorno-Karabachse Autonome Oblast. In Nagorno-Karabach is een Russische vredesmacht gestationeerd, die de frontlinie met Azerbeidzjan bewaakt. Ook bij de Laçın-corridor zijn deze vredestroepen actief. Vanaf Laçın dient een nieuwe weg naar Stepanakert aangelegd te worden, aangezien deze eerder door Şuşa leidde.

Internationale erkenning

De internationale gemeenschap, inclusief Armenië, erkent de onafhankelijkheid van Nagorno-Karabach niet, omdat men vredesonderhandelingen tussen Armenië en Azerbeidzjan niet in de weg wil staan.[7] In deze onderhandelingen staat de status van Nagorno-Karabach centraal. Nagorno-Karabach wordt wel erkend door Abchazië, Zuid-Ossetië en Transnistrië, die alle zelf ook niet erkend worden.

Oedi

In 2021 haalde de regering van Azerbeidzjan de Oedi, een volk dat al sinds vroeg-christelijke tijden in de Kaukasus woont, naar voren als oorspronkelijke bewoners van het gebied. De Armeniërs in Nagorno-Karabach zouden door de Russen in de 19e eeuw daarheen zijn overgebracht, en die zouden de kerken en kloosters van de Oedi hebben gearmeniseerd. Zo dreigt een kleine christelijke minderheid een speelbal te worden in het slepende conflict in deze regio.[8]

2023

Op 19 september 2023 opende Azerbeidzjan een aanval op het resterende gedeelte van Nagorno-Karabach. Als aanleiding gaf Azerbeidzjan de vermeende dood van vier Azerbeidzjaanse militairen en twee burgers door landmijnen in de regio. Er ontstond breed internationaal protest tegen deze schending van het staakt-het-vuren, die tientallen slachtoffers maakte. Na bemiddeling door Rusland kwamen de Karabachse autoriteiten en Azerbeidzjan op 20 september een wapenstilstand overeen.[9] Hierbij werd de Karabachse krijgsmacht gedwongen te ontwapenen. De nieuwe situatie leidde tot een grote uitstroom van Armeniërs uit Nagorno-Karabach via de Laçın-corridor naar Armenië.[4] Op een totale bevolking van naar schatting 120.000 bewoners waren op 29 september al ruim 85.000 Armeniërs gevlucht,[10] eind september zou dit aantal zijn opgelopen tot 100.000, of 80% van de bevolking.[11] Volgens waarnemers was dit te beschouwen als een etnische zuivering.[10][11]

Op 28 september vaardigde de leider van de Republiek Artsach een decreet uit dat de republiek per 1 januari 2024 opheft en de bewoners van het gebied oproept zich op de hoogte te stellen van Azerbeidzjaanse "reïntegratie"-eisen.[5]

Geografie

Landschap bij de gemeente Karmirshuka.

Nagorno-Karabach ligt in het uiterste zuiden van de Kleine Kaukasus, op het aardrijkskundige gebied Karabach en bevindt zich op een seismisch actieve zone. In het oosten hiervan, tot aan de rechteroever van de rivier Koera, ligt de laagvlakte van Karabach (Laag-Karabach). In het westen is Opper-Karabach, dat uiterst bergachtig en heuvelachtig is. In het westen van Nagorno-Karabach strekt zich van noord tot zuid de Artsach- of Karabachbergketen uit. Ten westen van het gewest Mardakert is het Mrrawgebergte. De hoogste bergtoppen zijn:

  • Gomsjasar, 3.724 m
  • Mrav, 3.341 m
  • Koesanats ("Maagdenberg"), 2.832 m
  • Mets Qirs, 2.724 m
  • Diezapajt, 2.476 m

De hoge gebergten zijn de oorsprong van snelstromende rivieren, die gedurende eeuwen uitgestrekte valleien, vaak ook wel diepe ravijnen hebben gevormd. Deze valleien zijn de plaatsen waar het grootste deel van de bevolking is gecentreerd. De langste rivier is de Tartar, waarop het Sarsangreservoir is gebouwd. Andere rivieren zijn:

  • Chatsjenaget
  • Karkar
  • Hagari

Nagorno-Karabach heeft een oppervlakte van 3170 km². Tot 2020 was de oppervlakte 11.430 km². De voormalige Nagorno-Karabachse Autonome Oblast had een oppervlakte van ongeveer 4400 km². De historische regio Artsach was groter met zo'n 8223 km².

Klimaat

Nagorno-Karabach heeft een gematigd subtropisch klimaat. De gemiddelde jaarlijkse temperatuur is +11°C. De warmste zonnige maanden zijn juli en augustus met respectievelijk +22°C en +21°C als gemiddelde temperatuur. In de wintermaanden schommelt de temperatuur rond het vriespunt. Op de hooglanden kan het 's winters behoorlijk koud en sneeuwachtig zijn. De temperatuur kan tot zo'n -23°C dalen. De maximum temperatuur is 's zomers respectievelijk 32-37°C en 40°C op de hooglanden en in de valleien. De jaarlijkse hoeveelheid neerslag bedraagt op de hooglanden 560–840 mm. In de rest van het land bedraagt het 410–480 mm. In de periode mei-juli, wanneer de meeste neerslag valt, komen stortregen en hagel vaak voor. Overigens is het weer op de hooglanden 100-125 dagen per jaar mistig.

Natuur

De top van de Murov (3.341 m) in het noorden van de regio

Ruim 35% van het grondgebied van Nagorno-Karabach is bedekt met wouden. Dit zijn voornamelijk de hooglanden (gebieden op een hoogte van 1.500-2.250 m). Er komen nog overal in het land oude bossen van moerbeibomen voor: een getuigenis van zijdecultuur, dat vanouds de hoofdbezigheid van Karabachers is geweest. De uitlopers van de gebergten zijn verder bedekt met struiken en weilanden. De laaglanden in het oosten zijn semiwoestijnachtig. Er komen ook vaak kale rotsopeenhopingen voor. Het dierenrijk van Nagorno-Karabach bestaat onder andere uit bruine beren, herten, gemzen, lynxen.

Bestuurlijke indeling

Zie de Bestuurlijke indeling van Nagorno-Karabach

Nagorno-Karabach kent naast de centrale overheid ook andere bestuurslagen, territoriale onderdelen waar regels vastgesteld en/of beslissingen worden genomen over bepaalde gebieden en/of hun bewoners. Het betreft de volgende bestuurslagen:

Bestuurslagen[12][a]
centraal niveau gemeenteniveau
Republiek Nagorno-Karabach
  • Արցախի Հանրապետություն
Arts'akhi Hanrapetut'jun
 stad Stepanakert[b]
  • քաղաք, kaghak
provincies[c]
  • մարզ, marz
 steden[d]
  • քաղաք, kaghak
dorpen[e]
  • գյուղ, gyugh
  1. ↑ De aanduidingen zijn in de ambtstaal Armeens.
  2. ↑ De stad Stepanakert maakt geen deel uit van een provincie.
  3. ↑ De marz, ook wel vertaald als regio, zijn gedeconcentreerde onderdelen van de centrale overheid.
  4. ↑ Steden zijn verschijningsvormen van een gemeente (ամայնք, hamaynk), ook wel vertaald als gemeenschap.
  5. ↑ Dorpen zijn verschijningsvormen van een gemeente (ամայնք, hamaynk), ook wel vertaald als gemeenschap.

Verkeer en vervoer

Wegens de slechte verhoudingen zijn de grenzen tussen Azerbeidzjan en Armenië en tussen Turkije en Armenië gesloten. Vanuit Armenië loopt de snelweg A 312 van de Armeense stad Goris, via de Laçın-corridor, naar Sjoesja en Stepanakert. De corridor, na de oorlog van 2020 in Azerbeidzjan gelegen is, wordt door Russische vredestroepen bewaakt. Nagorno-Karabach dient een omleiding om Sjoesja aan te leggen, conform de overeenkomst die werd gesloten tussen Azerbeidzjan, Armenië en Rusland. Sinds 2008 is er sprake van dat de luchthaven van Stepanakert, die sinds de wapenstilstand niet meer heeft gefunctioneerd, heropend zou worden.[13] Dit is tot op heden niet het geval.

Armeense staatsburgers en burgers van GOS-landen hebben geen visum nodig voor Nagorno-Karabach. Voor staatsburgers van andere landen geldt formeel een visumplicht. Het visum is overigens aan de grens, dan wel bij de vertegenwoordigingen van Nagorno-Karabach in Jerevan, Washington, Parijs, Berlijn en Moskou, gemakkelijk verkrijgbaar. Omdat de grenscontroles zo weinig voorstellen, wordt veelal pas in Nagorno-Karabach naar het visum gevraagd.

Eten en drinken

Traditionele zjengal-broodjes

Bezienswaardigheden

Bekende Karabachers

Zie ook

Externe links

nieuwsbladen

toerisme

Zie de categorie Republic of Artsakh van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Informatie

Artikel Nagorno-Karabach in de Nederlandse Wikipedia nam de volgende plaatsen in de lokale populariteitsranglijst in beslag:

Over de pagina

De gepresenteerde inhoud van het Wikipedia-artikel werd in 2023-10-03 geëxtraheerd op basis van https://nl.wikipedia.org/?curid=89137