De Eredivisie is de hoogste voetbalafdeling in Nederland in de betaalde mannencompetitie. In de Eredivisie wordt gestreden om het landskampioenschapbetaald voetbal. In 2021 werd de competitie door de IFFHS uitgeroepen tot nummer zeven van sterkste nationale competities ter wereld en de zesde sterkste van Europa.[1]
De Eredivisie telt achttien clubs. De competitie start gewoonlijk in de loop van augustus en eindigt meestal in mei, waarbij in januari een winterstop gehouden wordt. In voetbalseizoenen waarna een EK of WK Voetbal gehouden wordt begint en eindigt het competitieseizoen één week eerder. De volgorde waarop de positie op de ranglijst wordt bepaald, hangt af van achtereenvolgens: het aantal wedstrijdpunten, het aantal verliespunten, het doelsaldo en het aantal gemaakte doelpunten.[2] Wanneer aan het eind van het seizoen twee (of meer) teams gelijk staan, eindigen deze gelijk op de ranglijst. Als er een kampioenschap, plaatsing Europees voetbal, play-off plaatsen of directe degradatie op het spel staat, dan telt de onderlinge resultaten en als dat ook gelijk is, dan volgt een beslissingswedstrijd.
Kampioenschap
De winnaar van de Eredivisie is de kampioen betaald voetbal van Nederland. Als landskampioen mag die club ook deelnemen aan de Champions League. De positie van Nederland op de UEFA-coëfficiëntenranglijst maakt daarvoor wel uit.
Aantal deelnemers aan de Europese toernooien
De UEFA organiseert de Europese toernooien "Champions League", de "Europa League" en de "Europa Conference League". De UEFA bepaalt op basis van de clubprestaties van een land in de afgelopen vijf seizoenen met hoeveel clubs een land mag deelnemen aan deze toernooien. Hiertoe zijn de UEFA-coëfficiënten opgesteld.
Deelnemende clubs aan de Europese toernooien
Welke club aan welk toernooi deelneemt hangt af van de plaats op de eindstand van de competitie. Daarnaast plaatst ook de winnaar van de KNVB Beker zich voor de Europa League.
De deelnemers voor het seizoen 2023/24 worden, in eerste instantie, als volgt bepaald:
Deze verdeling wijzigt wanneer de bekerwinnaar zich voor de Champions League plaatst. In dat geval speelt de bekerwinnaar in de Champions League en plaatst de nummer drie zich voor de play-offronde van de Europa League. De nummer vier is dan direct geplaatst voor de derde voorronde van de Europa Conference League en de nummers 5 t/m 8 spelen dan in de play-off voor een plaats in de tweede voorronde van de Europa Conference League.
Bij de Eredivisie-eindstand van seizoen 2023/2024 worden de Europese deelnemers voor het seizoen 2024/25, in eerste instantie, als volgt bepaald:
Deze verdeling wijzigt wanneer de bekerwinnaar zich voor de Champions League plaatst. In dat geval speelt de bekerwinnaar in de Champions League en plaatst de nummer vier zich voor de groepsfase van de Europa League. De nummer vijf is dan direct geplaatst voor de derde voorronde van de Europa Conference League en de nummers 6 t/m 9 spelen dan in de play-off voor een plaats in de tweede voorronde van de Europa Conference League.
Degradatie
De nummers zeventien en achttien in de eindstand degraderen rechtstreeks naar de Eerste divisie, terwijl de nummers één en twee van de Eerste divisie de opengevallen plaatsen innemen.
De nummer zestien moet via de play-offs met clubs uit de Eerste divisie zich proberen te handhaven in de Eredivisie. De Eredivisieclub handhaaft zich als ze twee play-offronden winnen.
Naamswijzigingen
Vanaf 1990 besloot de KNVB deze competitie te laten sponsoren door de PTT (later KPN), wat resulteerde in een naamsverandering naar PTT-Telecompetitie. Deze naam veranderde in 1999 in KPN-Telecompetitie en in 2000 in KPN eredivisie.
In de zomer van 2002 zocht de KNVB een nieuwe sponsor, en vond die in Holland Casino. Dit resulteerde in de nieuwe naam Holland Casino Eredivisie. Ondanks deze naamsveranderingen, of misschien juist vanwege deze naamsveranderingen, bleef de competitie in het algemeen spraakgebruik steeds Eredivisie heten.
Sinds 2005 is ook de officiële naam weer gewoon Eredivisie.
1956–1990: Eredivisie
1990–1999: PTT-Telecompetitie
1999–2000: KPN-Telecompetitie
2000–2002: KPN Eredivisie
2002–2005: Holland Casino Eredivisie
2005–heden: Eredivisie
Mediarechten
Anders dan in sommige andere landen waar per club onderhandeld moet worden over mediarechten, heeft in Nederland de Eredivisie CV de verschillende mediarechten die om de zoveel tijd opnieuw verkocht worden.
Dit zijn de verschillende rechten:
Het recht op het rechtstreeks uitzenden van alle wedstrijden is in handen van de voetbalclubs zelf, die deze rechten doorgaans verkopen. De clubs hebben de live-rechten tussen 2008 en 2013 echter niet vermarkt maar werden de wedstrijden via het eigen tv-kanaal Eredivisie Live uitgezonden. Sinds medio 2013 is Fox Sports Eredivisie voor ruim een miljard euro 12 jaar lang eigenaar van de rechten (tot 2025). Per 1 januari 2021 is Fox Sports hernoemd naar ESPN, waarbij het zich hierdoor aansluit bij het internationale ESPN-netwerk van Disney. De zenders van ESPN zijn via diverse televisieaanbieders verkrijgbaar.
Het eerste uitzendrecht op de wedstrijdsamenvattingen is anno 2022 (t/m 2024–2025) in handen van de NOS, die de wedstrijden uitzendt op vrijdag- en zaterdagavond om ongeveer 22:30 uur en op de oude, vertrouwde zondagavond om 19:00 uur op NPO 1.
De overige uitzendrechten op de televisie, onder andere de programma's Vandaag Inside op SBS6, Veronica Offside op Veronica en Rondo op Ziggo Sport, mogen pas na zondagavond 23:59 uur een beperkt aantal fragmenten selecteren en deze fragmenten uitzenden in hun programma.
De radiorechten, voor rechtstreeks verslag via de radio, zijn anno 2022 ook in bezit van de NOS (t/m 2024–2025) en worden tijdens het programma NOS Langs de Lijn uitgezonden op NPO Radio 1.
De wedstrijdsamenvattingen op internet (YouTube) mogen de voetbalclubs zelf uploaden na zondagavond 23:59 uur indien zij tot rechten beschikken.
De online rechten zijn ook in bezit van de NOS.
Lokale omroepen hoeven geen rechten in bezit te hebben en mogen een rechtstreeks radioverslag doen en na afloop van de speelronde samenvattingen laten zien van Eredivisievoetbalclubs binnen hun regio, op voorwaarde dat die clubs daar officieel toestemming voor hebben gegeven. De clubs hebben verder het volledige eigen recht om beelden van eigen wedstrijden te laten zien, bijvoorbeeld op hun website of in een eigen televisieprogramma. Zogenaamde flitsbeelden kunnen eveneens gekocht worden door andere televisiestations.
Verdeling tv-gelden
De eindranglijst (na 34 duels, exclusief de play-offs) vormt de basis voor de verdeling van de tv-gelden. De kampioen krijgt 18 punten. De nummer laatst van de ranglijst slechts 1. De telling gaat over de laatste tien seizoenen. Om de recente resultaten zwaarder te laten tellen is aan het huidige seizoen factor 10 gehangen. Dat loopt terug naar 10 seizoenen terug; in dat seizoen tellen de punten slechts eenmaal.
De ranglijst wordt elk jaar opgemaakt, omdat de tv-gelden in Nederland niet gelijk worden verdeeld. De koploper in de tv-lijst krijgt 12,55 procent van de totale pot. De nummer twee 11,37 procent en nummer drie 10,07 procent, dit loopt steeds verder terug tot 2,61% voor de nummer laatst. Op basis van de huidige Nederlandse ranglijst (2022/2023) krijgt Ajax (afgerond) 9,6 miljoen, PSV 8,7 miljoen en Feyenoord 7,7 miljoen euro. De nummer laatst krijgt 2 miljoen euro.[3]
De pot met tv-geld neemt jaarlijks toe, van 60 miljoen in 2013 tot ca. 100 miljoen in 2025, waarna het contract afloopt.[4]
Voorbeeld berekening Ajax:
2022: 1e plaats = 18 punten x factor 10 = 180
2021: 1e plaats = 18 punten x factor 9 = 162
2020: 1e plaats = 18 punten x factor 8 = 144
2019: 1e plaats = 18 punten x factor 7 = 126
2018: 2e plaats = 17 punten x factor 6 = 102
2017: 2e plaats = 17 punten x factor 5 = 85
2016: 2e plaats = 17 punten x factor 4 = 68
2015: 2e plaats = 17 punten x factor 3 = 51
2014: 1e plaats = 18 punten x factor 2 = 36
2013: 1e plaats = 18 punten x factor 1 = 18
Totaal = 972
Achttien clubs spelen het seizoen 2022/23 in de Eredivisie. De provincies Noord-Holland en Zuid-Holland zijn het best vertegenwoordigd met ieder drie clubs. De provincies Flevoland en Zeeland leveren dit seizoen geen clubs op het hoogste niveau.
De introductie van het betaalde voetbal in Nederland in 1954 door de zogenaamde wilde bond, de NBVB, zorgde voor een revolutie in het voetbal in Nederland. De aantrekkingskracht die clubs in deze bond hadden op zowel spelers als bezoekers, leidde er toe dat ook de KNVB overstag ging. Door de slechte staat van het Nederlands voetbal, zowel bij clubs als het Nederlands Elftal was de bond al jaren verdeeld tussen voorstanders van betaald voetbal en de puriteinen die het amateurisme propageerden.
Na weken onderhandelen werden de lopende competities bij beide bonden afgebroken en konden de hoogspelende amateurclubs die wel heil zagen in een profavontuur en een aantal clubs uit de NBVB eind november 1954 instromen in vier hoogste competities. De eerste negen op de ranglijst zouden doorstromen naar twee landelijke nieuwe hoofdklassen voor het seizoen 1955/56. Deze twee seizoenen werd het kampioenschap, net als voorheen, nog beslist door middel van een kampioenscompetitie. In 1955 werd daaraan deelgenomen door de winnaars van de vier eerste klassen. In het volgende seizoen werd het kampioenschap bevochten door de clubs die op de eerste twee plaatsen van de twee hoofdklassen eindigden.
In 1956 was het eindelijk zover en werd het systeem verder gewijzigd met de invoering van één hoogste landelijke divisie: de Eredivisie! Hierin waren de hoogst geëindigde negen clubs van beide hoofdklassen uit het seizoen ervoor vertegenwoordigd, waarin zij voor het eerst direct met elkaar om het landskampioenschap zouden strijden. Sindsdien geldt de Eredivisie als de hoogste Nederlandse voetbaldivisie.
In de vier seizoenen 1962/1963 tot en met 1965/1966 werden 30 wedstrijden gespeeld, in de andere seizoenen 34. In het seizoen 2019/20 werden er maar 25 a 26 wedstrijden gespeeld.[5]
Een overzicht van de behaalde punten van de kampioen vanaf de oprichting van de Eredivisie in 1957 tot en met het heden, omgerekend naar 34 wedstrijden per seizoen en 3 punten voor een overwinning.
71
66
71
72
77
70
66
70
75
86
82
85
83
87
83
93
90
81
78
77
77
74
78
72
87
82
84
82
78
87
86
86
77
68
76
83
75
80
88
83
77
89
80
84
83
73
84
80
87
84
75
72
80
86
73
76
76
71
88
84
82
83
86
88
83
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
00
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
Eredivisie
Puntenklassement
De volgorde is gebaseerd op het aantal punten behaald met wedstrijden (drie per gewonnen wedstrijd, één punt per gelijkspel en nul per verloren wedstrijd). Strafpunten zijn niet meegeteld.
*De Volewijckers hebben maar 30 wedstrijden gespeeld in plaats van 34
Meeste punten in 1 seizoen
Tot het seizoen 1995/1996 leverde een overwinning twee punten op, tegenover drie vanaf dit seizoen. In de volgende tabel zijn de punten berekend volgens de huidige regel.
Nederland
Zie het artikel Eredivisie 2022/23 (mannenvoetbal) voor een uitgebreid artikel van dit seizoen.
.svg){kind=small}
