Magik (raper)

  1. Strona główna
  2. Polska Wikipedia
  3. Magik (raper)
Magik
Ilustracja
Mural z wizerunkiem Magika w przejściu podziemnym pod al. W. Roździeńskiego w Katowicach
Imię i nazwisko Piotr Łuszcz
Pseudonim Magik[1], Mag Magik I[1], Psychotata[1], Neo[1], Zmazik[1]
Data i miejsce urodzenia 18 marca 1978
Jelenia Góra
Data i miejsce śmierci 26 grudnia 2000
Katowice
Przyczyna śmierci Samobójstwo
Gatunki hip-hop[2], hardcore psycho rap[1]
Zawód raper, producent muzyczny
Aktywność 1992–2000
Wydawnictwo S.P. Records, Gigant Records
Powiązania Wojciech Alszer
Sebastian Salbert
Michał Marten
Marcin Marten
Zespoły
Young Rappers
Kaliber 44 (1994–1998)
Paktofonika (1998–2000)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Fragment nagrobka Piotra Magika Łuszcza, znajdującego się na cmentarzu przy ulicy Leopolda w Katowicach-Bogucicach

Magik, właściwie Piotr Łuszcz (ur. 18 marca 1978 w Jeleniej Górze, zm. 26 grudnia 2000 w Katowicach[3]), znany również jako Mag Magik I, Psychotata, Neo, MC Mag Magnum i Zmazik – polski raper i producent muzyczny.

Ukończył Technikum Elektromechaniczne w Zespole Szkół Technicznych im. gen. Sylwestra Kaliskiego w Katowicach[4]. W latach 1994–1998 był członkiem zespołu Kaliber 44, od 1998 do samobójczej śmierci (2000) członkiem zespołu Paktofonika, której był współzałożycielem. Był członkiem stowarzyszenia PROPS Entertainment zrzeszającego artystów z Europy i Stanów Zjednoczonych[5].

Łuszcz wraz z grupą Kaliber 44 był dwukrotnie nominowany do nagrody polskiego przemysłu fonograficznego Fryderyka. Pośmiertnie nagrodzony, w 2001 roku, nagrodą Fryderyka za album Kinematografia grupy Paktofonika w kategorii Album Roku – Hip-Hop. W 2011 roku został sklasyfikowany na 8. miejscu listy 30 najlepszych polskich raperów według magazynu „Machina”[6]. Rok później znalazł się na 11. miejscu analogicznej listy opublikowanej przez serwis Porcys[7].

Życiorys

Wczesna młodość

Piotr Łuszcz urodził się 18 marca 1978 roku w Jeleniej Górze w rodzinie robotniczej. Jego ojciec pracował w hucie, natomiast matka była sprzątaczką[8][9]. Na Górny Śląsk przeprowadził się z matką i siostrą w wieku trzech lat[10]. Hip-hopem zainteresował się w 1990 roku, będąc wówczas uczniem siódmej klasy szkoły podstawowej[11]. Początkowo rapował na podwórku i pobliskim boisku z Abradabem[8][11]. W 1992 do współpracy dołączył raper Jajonasz, z którym Łuszcz założył grupę Young Rappers[11], jednak nie wypuścili żadnej piosenki w Young Rappers. Podkłady do swoich tekstów tworzył na komputerze domowym Amiga 500[8][11]. O początkach działalności matka Piotra Łuszcza wyraziła się w następujący sposób:

Była taka sytuacja, że Piotrek już w szkole podstawowej po prostu zaglądał do MTV. Po prostu lubił słuchać, oglądać ten program. Oczywiście, pamiętam wtedy nie było MTV Polska jeszcze. I zauważyłam, że zagląda właśnie na czarnoskórych wykonawców i tego rodzaju muzykę jak hip hop w wykonaniu właśnie amerykańskim. No i później jak dało się zauważyć jak miał jakieś tam pieniążki to wydawał je właśnie na tego typu płyty, z tymi wykonawcami, których zaobserwował na MTV. Tu było widać, że go ten rodzaj muzyki interesował. Od tego się zaczęło, że tu podejrzał, później kupował ten materiał na płytach, bo kupiliśmy mu taki prosty komputer Commodore C64 i na tym sobie to odtwarzał i to były te początki[12].

Kaliber 44 (1994–1998)

 Osobny artykuł: Kaliber 44.

W 1994 roku Łuszcz dołączył do powstałej z inicjatywy nastoletnich raperów, braci Michała Martena znanego jako Ś.P. Brat Joka i Marcina Martena występującego pod pseudonimem Lord MM Dab[13] grupy Kaliber 44. Grupa zadebiutowała w 1996 utworem pt. Magia i miecz, który ukazał się na kompilacji pt. S.P. nakładem wytwórni muzycznej S.P. Records[11].

Tego samego roku ukazał się pierwszy album grupy pt. Księga Tajemnicza. Prolog, wydany nakładem S.P. Records[14]. Wydawnictwo cieszyło się dużą popularnością i uznaniem wśród krytyków, jak i fanów, sprzedając się w nakładzie 100 000 egzemplarzy[11]. W ramach promocji albumu zostały zrealizowane teledyski do utworów „Magia i miecz” oraz „Plus i minus”, którego treść dotyczyła obaw Łuszcza przed zarażeniem wirusem HIV[8]. Członkowie grupy wykonywaną muzykę określili jako hardcore psycho rap lub magia i miecz, w nawiązaniu do promującego album utworu[8][15].

W listopadzie 1997 roku na kompilacji Hip-Hopla został opublikowany utwór pt. „A może tak, a może nie”, który był zapowiedzią drugiego albumu grupy[11]. W 1998 roku ukazał się odmienny stylistycznie w stosunku do debiutanckiego album pt. W 63 minuty dookoła świata. Wydawnictwo było promowane utworem „Film”, do którego został zrealizowany teledysk. Drugi album grupy również cieszył się powodzeniem, uzyskał on wkrótce status złotej płyty[16]. Tego samego roku w wyniku nieporozumień na tle artystycznym z pozostałymi członkami grupy Łuszcz odszedł z grupy Kaliber 44[11]. Gustaw Szepke (współwłaściciel wydawnictwa Gigant Records) w następujący sposób skomentował konflikt w grupie:

„Kpili, bo zazdrościli (Joka i Dab – przyp.). Mieli kompleks. Magik rzucał zwrotkę i ta zwrotka w umysł się wbijała. Nie myślał komercyjnie. Dla niego tylko uczciwość w sztuce się liczyła. W emocjach szedł na całego, nigdy na pół gwizdka”[1]

Paktofonika (1998–2000)

 Osobny artykuł: Paktofonika.

W 1998 roku Wojciech „Fokus” Alszer zaprosił do współpracy Łuszcza i Sebastiana „Rahima” Salberta, który odszedł z grupy 3xKlan[8][17]. Tego samego roku powstała grupa muzyczna Paktofonika[18]. Pierwsze piosenki zespołu („Priorytety”, „Ja to ja” i „Gdyby”) powstały w październiku 1998 roku. Następnie do Paktofoniki dołączył DJ Bambus (scratche) oraz Sot (beatbox). Wiosną 2000 roku zespół podpisał kontrakt płytowy z wytwórnią Gigant Records. Wakacje tego roku grupa spędziła w Witten w Niemczech, gdzie nagrała utwór „2 kilo” z niemieckimi artystami. Muzycy nagrali również freestyle’e, w których uczestniczyli Magik, Fokus, Kams, L.O. Sebastian Salbert tak wyraził się o genezie grupy:

Już dawno z Magikiem mieliśmy plany, aby razem coś nagrać. Byłem wtedy jeszcze w 3xKlan, a on w Kalibrze 44. Spotkaliśmy się w katowickim „Mega Clubie”, to był początek 1998 roku. Skończyło się tylko na rozmowie. Niedługo potem na jednej z hiphopowych imprez poznałem Fokusa, który występował w roli MC. Kilka tygodni później, na innym koncercie, podszedł do nas i zapytał, czy nie chcielibyśmy dołączyć go do kapeli. Pokazał nam swoje możliwości w utworze „Powierzchnie tnące” (jeden z utworów na Kinematografii – przyp.). Spodobało nam się i tak „zrobiło” się trio[19].

W tym samym roku, 18 grudnia ukazała się pierwsza płyta zespołu, zatytułowana Kinematografia, zawierająca 16 utworów[8]. W utworze „Jestem Bogiem” wykorzystano fragment wulgarnej wypowiedzi telefonicznej anonimowej osoby, która pojawiła się w audycji na żywo w Radiu Maryja, znanej jako Trzy słowa do ojca prowadzącego. Na płycie gościnnie wystąpili m.in. Gutek i Sot. Płyta ta już po premierze cieszyła się dużym uznaniem zarówno wśród fanów, jak i krytyków. Pomimo sukcesów dochodziło do konfliktów na tle artystycznym pomiędzy Łuszczem a Alszerem. Salbert o sytuacji w grupie wypowiedział się w następujący sposób:

Byłem środkowym, a obok dwa superega. O jakąś głupią zwrotkę potrafili się kłócić tygodniami. Fokus – zbuntowany gnojek z osiedla, a Magik – weteran. Demonstrował postawę: co mi tu będziesz podskakiwał? Obaj byli w stanie podnieść dupy, pierdolnąć za sobą drzwiami i dziękuję. Z Fokusem szło się dogadać. Magik był uparty jak cholera. Sztuka, dzieło – to się dla niego liczyło. Honor Paktofoniki. Milion razy słuchał własnych tekstów, pokazywał je ludziom. Szukał usterek, chociaż ich nie było[1].

Śmierć

Grób Piotra Łuszcza na cmentarzu w Katowicach-Bogucicach przy ulicy Leopolda

26 grudnia 2000[20] roku, osiem dni po premierze płyty Kinematografia, rankiem o godzinie 6:15 Łuszcz wyskoczył z dziewiątego piętra przez okno swojego mieszkania w Katowicach-Bogucicach[21]. W stanie ciężkim został przetransportowany do szpitala, gdzie około godziny 6:45 zmarł[8]. Domniemaną przesłanką jego działania była próba uniknięcia zasadniczej służby wojskowej poprzez symulowanie złego stanu zdrowia psychicznego, które w konsekwencji doprowadziło do rzeczywistego uszczerbku na zdrowiu[9]. O śmierci rapera wypowiedzieli się (kolejno) jego przyjaciele: Sebastian „Rahim” Salbert i Wojciech „Fokus” Alszer w następujący sposób:

Magik należał do osób, które bardzo dużo myślą o życiu. To po pierwsze… Po drugie – nałożyła się na to sprawa dotycząca jego powołań przez Wojskową Komisję Uzupełnień. Miał już wtedy żonę i dziecko, a ponadto był to okres, gdy wreszcie chcieliśmy nagrać krążek. I Magik zaczął tak kombinować, że sobie zszargał psychikę. Obrał taktykę udawania osoby kompletnie niepoczytalnej. Dwa razy go odraczali, ale tylko na rok. To wmawianie sobie, że ma świra, że nic mu nie wychodzi, doprowadziło do tego, iż przemęczył organizm. Gdzieś w podświadomości zakodował sobie, że jest źle i to doprowadziło do osłabienia psychiki. Powiedział mi kiedyś: „Rahim, wiesz co? Przez to WKU pojebało mi się. To, co sobie kiedyś wmawiałem, żeby tylko grać niepoczytalnego przed komisją, teraz mną zawładnęło. Czuję, że kompletnie świruję”[19].

Każdy z jego otoczenia chyba jakoś sobie wytłumaczył jego decyzję, lepiej lub gorzej, ale to i tak jest nie do pojęcia. Strasznie boli. Na pewno nas to zmieniło. Spoczywaj w pokoju, Mag![9]

Teksty

Magik był autorem i współautorem kilkudziesięciu tekstów na potrzeby grup Paktofonika i Kaliber 44[22]. Samodzielnie napisał m.in. utwory „Plus i minus” i „Usłysz mój głos”, które również wyprodukował[22]. Ponadto był autorem tekstów do utworów „Nasze mózgi wypełnione są marią” i „Psychoza”, opublikowanych na albumie Księga Tajemnicza. Prolog Kaliber 44[22]. Jako producent przy nagraniach grupy współpracował z raperem Jajonaszem, z którym zrealizował m.in. utwory „Bierz mój miecz i masz” i „Do boju Zakon Marii”[22].

Łuszcz, jak i pozostali członkowie grupy Kaliber 44, używał marihuany. Używka miała bezpośredni wpływ na zawartość debiutanckiego albumu grupy. Utwory „Nasze mózgi wypełnione są marią” i „Do boju zakon marii” traktują o stanie odurzenia. Piotr Łuszcz o procesie twórczym:

„Na materiał z księgi (Księga Tajemnicza. Prolog – przyp.) duży wpływ miała nasza fascynacja paleniem. To, co robiła z nami marihuana, wydawało się niesamowite, prowadziło do głębokich przemyśleń. Kiedy bardziej poznaliśmy marihuanę, zaczęliśmy traktować ją jako używkę, absolutnie nie jako narkotyk. Można po niej wyczesać z siebie bardzo dużą kreatywność, ale też wpaść w otępiająca pułapkę. Myślę, że wiemy już, co jest w niej grane, nie jest dla nas wstępem do twardych narkotyków, po prostu pozwala spojrzeć w inny sposób.”[23]

Na debiutanckim albumie grupy Paktofonika, Kinematografia, był współautorem tekstów do następujących utworów: „Rób co chcesz”, „Lepiej być nie może”, „Jestem Bogiem”, „Nie ma mnie dla nikogo”, „Chwile ulotne”, „ToNieMY”, „Ja to ja”, „Gdyby…” i „Priorytety”[24]. Natomiast samodzielnie napisał utwory: „Nowiny” i „Wc [Sot]”[24]. Sebastian „Rahim” Salbert o Magiku:

„…po obfitym w prace poprzednim dniu i wieczornej imprezie do późna w nocy śpię sobie rano. I nagle otwieram oczy, by zbadać sytuację. Jest 6 rano. Fokus śpi. W mieszkaniu ani żywej duszy. A gdzie Magik? Zerkam wprost a on na balkonie z fajką w dłoni i ze słuchawkami na uszach, kiwa się do bitu kreśląc jakieś texty. I tak codziennie.”[4]

Spuścizna

W 2002 roku ukazał się album Archiwum kinematografii grupy Paktofonika, na którym zostały opublikowane m.in. nagrania z udziałem Łuszcza, które nie ukazały się na albumie Kinematografia[25][26]. 21 marca 2003 w katowickim Spodku odbył się pożegnalny koncert zespołu, po którym jego członkowie Fokus i Rahim ogłosili rozwiązanie grupy[8][27]. Gustaw, właściciel wytwórni muzycznej Gigant Records, o raperze:

Magik jako artysta? U niego nie było różnicy między człowiek jako człowiek lub człowiek jako artysta czy coś tam jeszcze. Artystą był bez przerwy, tak, jak i człowiekiem, choć prawdą jest, że trudnym. Nie umiał oddzielić sztuki od rzeczywistości, zmagał się z nią, walczył tekstem i muzyką. Pisał głównie w nocy 2:00, 4:00. Nieraz dzwonił po północy i rymował całe kawałki, wiele takich, których nigdy nie usłyszymy. „Jestem Bogiem” pierwszy raz usłyszałem przez komórkę jadąc autem. Zanim dojechałem z Warszawy na Śląsk znałem już kilka wersji. Dzwonił co jakiś czas, oczywiście w nocy, rymował i pytał co ja na to, jak myślę, czy Rahim i Fokus będą chcieli zarymować następne zwrotki[28].

O ostatnich dwóch latach życia Piotra Łuszcza i zespole Paktofonika opowiada fabularyzowany scenariusz filmowy autorstwa Macieja Pisuka pt. Jesteś Bogiem. 16 grudnia 2008 roku scenariusz ukazał się nakładem oficyny Krytyka Polityczna w książce pt. Paktofonika. Przewodnik Krytyki Politycznej (​ISBN 978-83-61006-49-7​)[29][30]. W 2011 roku reżyserii filmu zatytułowanego Jesteś Bogiem podjął się Leszek Dawid[31]. Jego premiera odbyła się 21 września 2012 roku[32][33]. Równolegle do sprzedaży trafiła biografia Paktofoniki Jesteś Bogiem. Historia Paktofoniki (​ISBN 978-83-62467-78-5​) autorstwa Macieja Pisuka[34].

Życie prywatne

Piotr Łuszcz miał żonę Justynę i syna Filipa[8], który również jest raperem i występuje pod pseudonimami Fejz oraz Fejzjestm[35]. Raper całe życie mieszkał w Katowicach w dzielnicy Bogucice[8]. Justynę – swoją przyszłą żonę – poznał w 1993 roku na koncercie rockowym w Mega Clubie w Katowicach[8]. Po zakończeniu nauki w technikum elektromechanicznym wielokrotnie podejmował prace dorywcze, nie był jednak w stanie sprostać rygorowi pracy zawodowej i poświęcił się muzyce[36]. Przez krótki okres pozostawał z żoną w separacji. Małżonka Łuszcza o małżeństwie z raperem wypowiedziała się w następujący sposób:

To była miłość od pierwszego wejrzenia. Poznaliśmy się osiem lat temu w katowickim Mega Clubie na imprezie rockowej. Wtedy miał długie włosy i kolczyki, wyglądał ekstrawagancko. Później tygodniami kręciłam mu dredy. Nocami wskakiwał do mnie przez okno. Żyliśmy jak w bajce. Nigdy się z nim nie nudziłam. Wpadał o szóstej rano: „Idziemy na spacer na hałdy”. Albo: „Ładna pogoda, piknik trzeba zrobić”. I jeździliśmy pociągami nie wiadomo gdzie, włóczyliśmy się po jakichś chaszczach. Najpierw sami, a jak się urodził Filip, to z wózkiem. Ale nim się urodził, Piotrek wstawał i od razu włączał telewizor. Uczył się piosenek o krasnoludkach, śpiewał mi do brzucha. Jak nie wiem co, kochał Filipa. Później zrobiło się Piotrkowi tak ciężko, tak źle, że nie umiałam mu pomóc. Trzeba było się rozstać, żeby kiedyś móc wrócić do siebie. Zdecydowałam się na separację, wspomniałam nawet o rozwodzie. Piotrek odmówił. Tłumaczyłam mu: „będziesz wolny”. Odpowiedział: wiesz, że każdy nasz czyn ma ogromny wpływ na cały świat? Poradziłam, żeby myślał o sobie, nie o całym świecie. Ale to on, skubany, miał rację. Dobro, uśmiech, podanie ręki – rozchodzi się jak fala. Zło tak samo. Człowiek jest częścią świata. Ma udział w tworzeniu jego przyszłości[1][36].

Dyskografia

 Zobacz więcej w artykule Paktofonika, w sekcji Dyskografia.

Teledyski

 Zobacz więcej w artykule Paktofonika, w sekcji Teledyski.
  • Do utworu „Plus i minus” z albumu Księga Tajemnicza. Prolog – Kaliber 44 (1996)
  • Do utworu „Magia i miecz” z albumu Księga Tajemnicza. Prolog – Kaliber 44 (1996)

Nagrody i wyróżnienia

  • 1996 Nominacja do nagrody polskiego przemysłu fonograficznego Fryderyka w kategorii album Album roku – muzyka alternatywna za album Księga Tajemnicza. Prolog – Kaliber 44[45].
  • 1996 Nominacja do nagrody polskiego przemysłu fonograficznego Fryderyka w kategorii album Fonograficzny debiut roku – Kaliber 44[45]
  • 1998 Nominacja do nagrody polskiego przemysłu fonograficznego Fryderyka w kategorii album Album Roku – Rap / Hip-Hop za album W 63 minuty dookoła świata – Kaliber 44[46].
  • 2001 Nagroda polskiego przemysłu fonograficznego Fryderyk w kategorii Album Roku – Hip-Hop za album Kinematografia – Paktofonika[47].
  • 2002 Magazynek, nagroda muzyczna polskiej sceny hiphopowej za całokształt osiągnięć (wraz z grupą Paktofonika)[27].

Filmografia

Uwagi

  1. ↑ Podany rok 1995 odnosi się do okresu produkcji filmu. Oficjalna premiera obrazu powstałego na rzecz Telewizji Polskiej nigdy się nie odbyła. Projekt został odrzucony ze względu na liczne wulgaryzmy. W 2011 roku produkcja po wcześniejszym dopracowaniu technicznym przez Marka Lamprechta została upubliczniona w Internecie. Odbyło się tego jednak bez wiedzy jego autorów.
  2. ↑ Produkcja na rzecz TVP Kultura. Współtwórcy: Paweł Matula: montaż, Paweł Majak: zdjęcia, Jacek Gołąb: dźwięk, Piotr Gburek: światło, Łukasz Borzęcki: producent.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i Wizytówka – Mag Magik I (pol.). www.hip-hop.pl. [dostęp 2009-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-01)].
  2. ↑ Kaliber 44 (pol.). muzyka.interia.pl. [dostęp 2009-05-10].
  3. ↑ Maciej Pisuk: Paktofonika : przewodnik Krytyki Politycznej. Krytyka Polityczna, 2008, s. 157. ISBN 978-83-61006-57-2.
  4. ↑ a b Dokładna biografia (pol.). www.psychorap.friko.pl. [dostęp 2009-05-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-01)].
  5. ↑ Magik (pol.). adamgrabowiec.eopolszczyzna.pl. [dostęp 2009-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-06)].
  6. ↑ Najlepszy Polski Raper (numeracja 0–29) (pol.). www.machina.pl. [dostęp 2011-12-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-15)].
  7. ↑ 20 najlepszych polskich raperów wszech czasów (pol.). www.porcys.com, 2012-12-31. [dostęp 2015-07-24].
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l hiphopedia.info: Magik (pol.). [dostęp 2008-09-26].
  9. ↑ a b c Paktofonika: Magia Magika (pol.). muzyka.onet.pl, 2002-11-12. [dostęp 2009-05-10].
  10. ↑ Monika Chruścińska. Gdyby Magik żył, dziś świętowałby 33. urodziny. „Dziennik Zachodni, dodatek „Kocham Katowice” – tygodnik miejski”, s. 14, 2011-03-18. ISSN 1898-312X. 
  11. ↑ a b c d e f g h Pamiętamy! cz.5. Piotr Magik Łuszcz (pol.). www.hip-hop.pl. [dostęp 2009-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-25)].
  12. ↑ Roksana Ślusarczyk: Wywiad z rodzicami magika dla magazynu Hip-Hop (pol.). www.hhforever.com, 2005-09-02. [dostęp 2009-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-07)].
  13. ↑ Wizytówka – Kaliber 44 (pol.). www.hip-hop.pl. [dostęp 2009-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-18)].
  14. ↑ Andrzej Cała, Radek Miszczak: Beaty, rymy, życie. Leksykon muzyki hip-hop. Poznań: Kurpisz S.A., 2005, s. 269. ISBN 83-89738-75-9.
  15. ↑ Oryginalny styl Magii i Miecza (pol.). geodeta.ovh.org. [dostęp 2009-05-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-30)].
  16. ↑ ZPAV: Złote płyty – 1998 (pol.). www.zpav.pl. [dostęp 2009-05-10].
  17. ↑ Zespoły: Paktofonika (pol.). www.hiphopedia.info. [dostęp 2009-05-10].
  18. ↑ Paktofonika (pol.). muzyka.wp.pl. [dostęp 2009-05-11].
  19. ↑ a b PAKTOFONIKA: Nikt Magika nie zastąpi (pol.). muzyka.onet.pl. [dostęp 2009-05-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-28)].
  20. ↑ Rocznica śmierci Magika – Flesz muzyczny (pol.). muzyka.onet.pl, 2012-12-19. [dostęp 2009-05-11].
  21. ↑ Jacek Osadnik: Piotr „Magik” Łuszcz nie żyje (pol.). nuta.pl, 2000-12-30. [dostęp 2008-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-03)].
  22. ↑ a b c d e Kaliber 44 – Księga Tajemnicza. Prolog (ang.). www.discogs.com. [dostęp 2009-05-10].
  23. ↑ Magik (pol.). dmncraft.w.interia.pl. [dostęp 2009-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-09)].
  24. ↑ a b c Paktofonika – Kinematografia (pol.). www.hiphopedia.info. [dostęp 2009-05-10].
  25. ↑ Nowy album Paktofoniki (pol.). muzyka.interia.pl. [dostęp 2015-08-12].
  26. ↑ Pożegnalny album Paktofoniki (pol.). muzyka.interia.pl, 2002-01-14. [dostęp 2009-05-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-14)].
  27. ↑ a b Paktofonika: Ostatni koncert (pol.). muzyka.interia.pl, 2003-02-26. [dostęp 2015-08-12].
  28. ↑ Artykuł o Magiku z „klanu” nr 17 – „Wspomnienie huraganu” (pol.). ulice-bez-jutra.blog.onet.pl, 2010-01-18. [dostęp 2015-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-26)].
  29. ↑ Maciej Pisuk: Paktofonika : przewodnik Krytyki Politycznej. Warszawa 2008: Krytyka Polityczna, 2008-12-16, s. 352. ISBN 978-83-61006-57-2.
  30. ↑ Marcin Babko: „Magik” żył w nędzy, mimo że był gwiazdą (pol.). gazeta.pl, 2008-12-20. [dostęp 2009-05-11].
  31. ↑ Jesteś Bogiem. Pierwsze sceny do filmu o Paktofonice kręcili w Bogucicach (pol.). www.katowice.naszemiasto.pl, 2011-02-23. [dostęp 2011-03-05].
  32. ↑ Jesteś Bogiem: Paktofonika wcześniej w kinach (pol.). film.wp.pl, 2012-07-16. [dostęp 2015-08-12].
  33. ↑ Premiera filmu „Jesteś Bogiem” już 21 września (pol.). www.muzyka.pl. [dostęp 2012-09-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-03)].
  34. ↑ Jesteś Bogiem. Historia Paktofoniki – Maciej Pisuk (pol.). kultura.onet.pl. [dostęp 2012-09-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-22)].
  35. ↑ Fejz wraca z nowym singlem i zmienia pseudonim. Posłuchaj "Feedback". Interia.pl, 2020-05-29. [dostęp 2021-01-07].
  36. ↑ a b Lidia Ostałowska: Teraz go zarymuję (pol.). wyborcza.pl, 2001-12-27. [dostęp 2015-08-12].
  37. ↑ Paktofonika – Jestem Bogiem (pol.). www.hiphopedia.info. [dostęp 2009-05-10].
  38. ↑ Paktofonika – Archiwum Kinematografii (pol.). www.hiphopedia.info. [dostęp 2009-05-10].
  39. ↑ V/A – SP Records (pol.). www.hiphopedia.info. [dostęp 2009-05-10].
  40. ↑ V/A – Hip-Hopla (pol.). www.hiphopedia.info. [dostęp 2009-05-10].
  41. ↑ V/A – Usta Miasta Kast (pol.). www.hiphopedia.info. [dostęp 2009-05-10].
  42. ↑ Kaliber 44 – Magia I Miecz (ang.). www.discogs.com. [dostęp 2009-05-10].
  43. ↑ Kaliber 44 – W 63 Minuty Dookoła Świata (ang.). www.discogs.com. [dostęp 2009-05-10].
  44. ↑ Kaliber 44 – Film (ang.). www.discogs.com. [dostęp 2009-05-10].
  45. ↑ a b Nominowani i laureaci 1996 (pol.). www.zpav.pl. [dostęp 2009-01-07].
  46. ↑ Nominowani i laureaci 1998, Album Roku – Rap / Hip-Hop (pol.). www.zpav.pl. [dostęp 2009-01-07].
  47. ↑ Nominowani i laureaci :: Nagroda muzyczna – Fryderyk :: Związek Producentów Audio-Video (pol.). ZPAV. [dostęp 2010-06-20].
  48. ↑ Kielce – Czyli Polski Bronx (pol.). www.filmweb.pl. [dostęp 2012-07-02].

Bibliografia

Kaliber 44
Albumy studyjne
Single
Dema
Powiązane
Paktofonika
Albumy studyjne
Minialbumy
Single
Inne
Powiązane

Informacja

Artykuł Magik (raper) w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:

O stronie

Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2022-01-05 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=139745