| ||
Pełne imię i nazwisko | Julia Anna Przyłębska | |
Data i miejsce urodzenia | 16 listopada 1959 Bydgoszcz | |
Prezes Trybunału Konstytucyjnego | ||
Okres | od 20 grudnia 2016[1] | |
Poprzednik | Andrzej Rzepliński | |
Odznaczenia | ||
Strona internetowa |
Julia Anna Przyłębska z domu Żmudzińska (ur. 16 listopada 1959 w Bydgoszczy[2]) – polska prawniczka, od 2015 sędzia Trybunału Konstytucyjnego. W grudniu 2016 p.o. prezesa, a od 21 grudnia 2016 prezes TK.
W 1978 ukończyła I Liceum Ogólnokształcące im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, a w 1982 studia prawnicze na Wydziale Prawa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu[3]. Na pierwszym roku studiów zapisała się do Socjalistycznego Związku Studentów Polskich. Według oświadczeń składanych w dokumentach paszportowych działała w Radzie Wydziałowej SZSP[4]. Podczas studiów działała również w Niezależnym Zrzeszeniu Studentów[5]. Następnie odbyła aplikację sądową oraz złożyła z wynikiem dostatecznym egzamin sędziowski[6], po czym orzekała jako asesor sądowy w okręgu Sądu Wojewódzkiego w Poznaniu. W 1988 rozpoczęła pracę jako sędzia Sądu Rejonowego w Poznaniu, gdzie orzekała w wydziale cywilnym nieprocesowym[2].
W 1991 została delegowana do orzekania w Wydziale Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w Poznaniu, otrzymując nominację na sędziego sądu okręgowego[2]. W latach 90. jako sędzia SW w Poznaniu była również wiceprzewodniczącą Wojewódzkiej Komisji Wyborczej w Poznaniu[7][3]. W 1998 zrzekła się urzędu sędziego[2].
Od 1998 do 2001 pracowała jako konsul i dyplomata w Ambasadzie RP w Kolonii i Berlinie[5][8]. Wspierała Fundację „Polsko-Niemieckie Pojednanie” podczas negocjacji z Niemcami w sprawie odszkodowań dla obywateli polskich za pracę przymusową w czasie II wojny światowej[9].
W 2001 złożyła wniosek o powołanie na sędziego Sądu Okręgowego w Poznaniu. Jej kandydatura została negatywnie zaopiniowana przez właściwe organa Sądu Okręgowego z uwagi na liczne błędy przy wydawaniu orzeczeń[6], ponadprzeciętną liczbę uchylanych wyroków oraz wysoką absencję w pracy, co złożyło się na konkluzję, że jej powrót do orzekania byłby niekorzystny dla wymiaru sprawiedliwości[10]. Do przyczyn licznych uchyleń wyroków wydanych przez Julię Przyłębską należało, między innymi, nieprzeprowadzanie postępowania dowodowego przed wydaniem wyroku, obraza prawa materialnego, pomijanie w orzeczeniach podstawowych faktów sprawy, naruszanie granic swobodnej oceny dowodów oraz dokonywanie ustaleń sprzecznych z aktami spraw. Dwukrotnie sąd wyższej instancji nakazał wpisanie uwag do akt personalnych Julii Przyłębskiej w związku z „rażącym naruszeniem prawa przez wydanie wyroku po rozprawie, o której strony nie zostały zawiadomione oraz rozstrzygnięciem o roszczeniu prawomocnie osądzonym”, a także w związku z „rażącym naruszeniem prawa przez sporządzenie wyroku nie zawierającego ustaleń faktycznych, analizy zgromadzonych dowodów ani wyjaśnienia podstawy prawnej”[11]. Jednak w 2001 po przedstawieniu wniosku przez Krajową Radę Sądownictwa postanowieniem prezydenta RP z 30 października 2001 została powołana na sędziego Sądu Okręgowego w Poznaniu[12] i w tym samym roku podjęła ponownie orzekanie[13].
W 2003 ponownie zrzekła się stanowiska sędziego, rozpoczynając służbę dyplomatyczną w Ambasadzie RP w Berlinie. Była m.in. członkiem grupy negocjującej odszkodowania z tytułu pracy przymusowej obywateli polskich na rzecz III Rzeszy, była odpowiedzialna za współpracę Rzecznika Interesu Publicznego z tak zwanym Urzędem Gaucka (zajmującym się aktami Stasi). Do jej obowiązków należało nawiązanie kontaktów między tymi urzędami oraz koordynowanie współpracy IPN z Urzędem Gaucka. Była członkiem zespołu ds. pozyskiwania informacji przez obywateli polskich z archiwum Międzynarodowej Służby Poszukiwań (ITS) w Bad Arolsen. W 2006 zajmowała się zwrotem nieruchomości nabytej przez rząd RP w 1939 na budowę Instytutu Polskiego w Berlinie. Przygotowywała również analizy prawne dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych. W latach 2005–2007 koordynowała rozmowy w sprawie przyznania Polonii w Niemczech statusu mniejszości etnicznej i odszkodowań związanych z działaniami III Rzeszy wobec Polski i jej obywateli[5].
Postanowieniem prezydenta RP z 19 marca 2007 powróciła do orzekania w Sądzie Okręgowym w Poznaniu[14]. Była wiceprzewodniczącą, a w 2015 została przewodniczącą wydziału ubezpieczeń społecznych[2]. Krzysztof Józefowicz, prezes Sądu Apelacyjnego w Poznaniu (w latach 2007–2011), który pracował z Julią Przyłębską w tym czasie, podkreślał w wywiadzie dla portalu wPolityce, że nie miał zastrzeżeń do jej pracy oraz wysoko oceniał jej wiedzę merytoryczną i kompetencje[15].
1 grudnia 2015 sejmowa Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka pozytywnie zaopiniowała jej kandydaturę – wysuniętą przez Prawo i Sprawiedliwość – na sędziego Trybunału Konstytucyjnego[16][3]. Następnego dnia Sejm głównie głosami posłów PiS wybrał ją na sędziego TK[17], określając w uchwale początek jej kadencji na dzień 9 grudnia 2015[18] (na to samo miejsce w Trybunale Konstytucyjnym Sejm VII kadencji wcześniej wybrał Andrzeja Sokalę[19], Sejm VIII kadencji podjął uchwałę „w sprawie stwierdzenia braku mocy prawnej” uchwały o wyborze Andrzeja Sokali[20], a Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 3 grudnia 2015 orzekł o niezgodności z Konstytucją RP przepisu ustawy dopuszczającego wybór przez Sejm VII kadencji dwóch sędziów w miejsce sędziów kończących kadencje w trakcie Sejmu VIII kadencji[21]). 9 grudnia 2015 prezydent Andrzej Duda odebrał od niej ślubowanie. 12 stycznia 2016 dopuszczona do orzekania przez prezesa TK[22].
20 grudnia 2016 prezydent Andrzej Duda powierzył jej pełnienie obowiązków prezesa Trybunału Konstytucyjnego, do czasu powołania na to stanowisko następcy Andrzeja Rzeplińskiego[23][24][25]. 21 grudnia 2016 została powołana przez prezydenta RP na prezesa Trybunału Konstytucyjnego[26].
Według opinii wielu prawników, m.in. byłych prezesów TK i rzeczników praw obywatelskich, a także konstytucjonalistów (jak prof. Andrzej Zoll[27], dr hab. Ryszard Piotrowski[28], prof. Marek Chmaj[29], prof. Andrzej Rzepliński[30], prof. Marek Safjan[31], prof. Ewa Łętowska[32] czy prof. Bogusław Banaszak[33]), do jej powołania doszło z naruszeniem prawa[34][35][36][37][38][39][40].
W maju 2017 podjęła decyzję o wycofaniu TK z porozumienia o upowszechnianiu w Polsce orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przewidującego tłumaczenie wybranych orzeczeń ETPC na język polski[41].
W lipcu 2018 orzekający w TK prof. Marek Zubik, prof. Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz, prof. Leon Kieres, prof. Małgorzata Pyziak-Szafnicka, Stanisław Rymar, Piotr Pszczółkowski i prof. Piotr Tuleja zarzucili jej łamanie prawa poprzez arbitralne wyznaczanie składów sędziowskich. Julia Przyłębska w odpowiedzi skierowanej do sędziów odrzuciła zarzuty, stwierdzając, że przyjęte przez nią zasady wyznaczania składów orzekających TK są zgodne z przepisami ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym z dnia 30 listopada 2016[42]. Żądanie przedstawienia informacji o przyjętych przez nią zasadach wyznaczania składów na przyszłość uznała za pozbawione podstaw prawnych[43].
22 października 2020 była przewodniczącą składu orzekającego Trybunału Konstytucyjnego, w którym TK wydał wyrok o niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej wykonywania aborcji z powodu ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu[44]. Wyrok Trybunału doprowadził do licznych protestów przeciwko zmianie przepisów aborcyjnych na ogólnokrajową skalę[45][46][47].
Jest córką notariusza Wolfganga Żmudzińskiego[48]. Jej mężem jest Andrzej Przyłębski, profesor filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu[49][3], według danych IPN w okresie PRL tajny współpracownik SB o pseudonimie „Wolfgang”[50][51], od 2016 ambasador RP w Berlinie[52]. Oboje mają dwóch synów: Marcina Przyłębskiego (ur. 1980), byłego pracownika Banku Pekao i od 2018 dyrektora w Powszechnym Zakładzie Ubezpieczeń, oraz młodszego o 5 lat Alana Przyłębskiego, który w 2006 kandydował na radnego Rady Miasta Poznania z listy komitetu Ryszarda Grobelnego[53][54][55].
Artykuł Julia Przyłębska w polskiej Wikipedii zajął następujące miejsca w lokalnym rankingu popularności:
Prezentowana treść artykułu Wikipedii została wyodrębniona w 2021-10-15 na podstawie https://pl.wikipedia.org/?curid=3588723