Gaslighting is een vorm van psychologische manipulatie waarbij de pleger er, al dan niet bewust,[1] op uit is het slachtoffer (tegenstander) mentaal te ontredderen. Dit probeert de pleger te bewerkstelligen door bij het slachtoffer twijfel te zaaien aan het eigen gezonde verstand. De gaslighter zal de werkelijkheid glashard ontkennen, of precies het tegendeel beweren van eerder door hem/haar gedane uitspraken. Deze vorm van manipulatie kan zeer schadelijk zijn voor de mentale gezondheid van de andere partij, wanneer deze vorm van manipulatie veelvuldig wordt toegepast.[2]
De term is afkomstig van de titel van het toneelstuk Gaslight (geschreven door de Britse toneelschrijver Patrick Hamilton, 1938) dat meermaals verfilmd is, onder andere in 1944 (Gaslight). De term wordt ook gebruikt in wetenschappelijke, psychologische literatuur en in de politieke journalistiek.
Gaslighting kan onbedoeld door omgeving, omstanders, dienstverleners en hulpverleners versterkt worden. Wanneer een persoon die aan de eigen waarheid is gaan twijfelen om inzicht vraagt van derden, die het fenomeen niet (her)kennen, kan dit de gaslighter juist versterken. Een voorbeeld is wanneer iemand aan een hulpverlener vraagt wat nu waarheid is en die persoon, vanuit rol of functie waarin onpartijdigheid nodig is, de waarheid in het midden laat. Zo kan de nadruk gelegd worden op een kwestie van 'twee kanten' en dus 'twee waarheden'. Met als groot risico dat de persoon die wordt gegaslight toch weer vooral de waarheid van de gaslighter gaat geloven ten kostte van eigen eerdere ervaringen en eigen terechte emoties.[4][5]
Concrete voorbeelden van wat kan gebeuren:
Wanneer iemand dusdanig weinig bevestiging krijgt van de eigen waarheid, is er een kans dat diegene zichzelf gaat gaslighten door alles weg te rationaliseren. Dit heeft als extra risico dat diegene het gedrag dusdanig goedpraat, dat die het gedrag zelfs kan gaan kopiëren richting anderen in de overtuiging dat het normaal en sterk gedrag is. Een vorm hiervan is giftige positiviteit, waarin men eigen negatieve emoties wegdrukt en dit ook van anderen verwacht.[6]
Bronnen, noten en/of referenties
|
Artikel Gaslighting in de Nederlandse Wikipedia nam de volgende plaatsen in de lokale populariteitsranglijst in beslag:
De gepresenteerde inhoud van het Wikipedia-artikel werd in 2024-01-22 geëxtraheerd op basis van https://nl.wikipedia.org/?curid=4947708